تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,033 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,502,752 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,766,915 |
چشمزخم در میانۀ دین و جادو؛ مطالعۀ موردی سنتهای وابسته به چشمزخم در روستای پیربالا، آذربایجان شرقی | ||
مجله ادیان و عرفان | ||
مقاله 6، دوره 48، شماره 1، فروردین 1394، صفحه 81-99 اصل مقاله (417.59 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2015.55570 | ||
نویسندگان | ||
پریوش سیاه1؛ وحید عسکرپور* 2 | ||
1کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
2استادیار گروه مرمت آثار تاریخی دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
چکیده | ||
چکیده: هدف از انجام این پژوهش بررسی باورها و آداب و رسوم مرتبط با چشمزخم در چارچوب مردمشناسی دین و آیین است. در مردمشناسی دین همواره میان مناسک دینی و جادویی تفاوتهایی ترسیم شده است. در این پژوهش ابتدا به ارائۀ تعاریف مشخص از دین و جادو از منظر مردمشناختی پرداخته خواهد شد و سپس مبتنی بر آن تعاریف مجموعۀ باورها و آداب و رسوم وابسته به چشمزخم در روستای پیربالای آذربایجان شرقی بررسی شده و درهمآمیختگی عناصر جادویی و دینی در آن باورها و مناسک تجزیه و تحلیل میشود. روستای پیربالا در هجده کیلومتری جنوبغربی شهرستان مرند از توابع استان آذربایجان شرقی قرار دارد. دادههای مورد مطالعه در این پژوهش از طریق مشاهدات میدانی و ثبت مصاحبه با ساکنان آن روستا گردآوری شده و درون چارچوب پژوهشی مذکور تجزیه و تحلیل شده است. تمایزهای موجود میان عناصر دینی و جادویی در عمل و در بطن زندگی روزمره چندان هم پررنگ و مشخص نبوده و نتایج این پژوهش درهمآمیزی قابل توجهی را میان آنها نشان میدهد. اصل و منشأ باور به چشمزخم اکنون برای اهالی پیربالا خصلتی دینی دارد و بهطور دقیق از گفتمان دینی حاکم بر فرهنگ شیعی برمیخیزد. با اینحال از شواهد قومنگاشتی چنین برمیآید، ورای این باور دینی و در سطوح پایینتر، رفتارها، سلوک و ابزارهایی در زمینة دفع چشم بد نمایان میشوند که از ساحت دینی فراگذشته و مواجههای تجربی و انسانیتر را با نیروهای شرّ دامن میزند. کلیدواژگان: چشمزخم؛ دین؛ جادو؛ فتیش؛ روستای پیربالا. | ||
کلیدواژهها | ||
جادو؛ چشمزخم؛ دین؛ روستای پیربالا؛ فتیش | ||
مراجع | ||
[1]اکبرنژاد، مهدی؛ محمدی، روح الله (1388). کنکاشی در مقولۀ شور چشمی چشمزخم در قرآن و روایات. تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال ششم، شماره 12، ص 67-90. [2]اوستا (1385). اوستا کهنترین سرودها و متنهای ایرانی. گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، جلدهای1 و 2، تهران، انتشارات مروارید. [3]اینسُل، تیموثی (1392). باستانشناسی دین و آیین. ترجمۀ وحید عسکرپور، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه. [4]بند هشت (1369)، برگرداننده مهرداد بهار، تهران، توس. [5]حیدری، حسین؛ صدیقی ارفعی، فریبرز؛ عسکری بابادی، مرجان (1391). زمینهیابی تجارب تفسیری (دعا، استخاره، رویای صادقه، لقمه حلال، چشمزخم) از دریافتهای معرفتی در اقشار مردم کاشان. جامعهپژوهی فرهنگی، دوره 3، شماره 2، ص 55-78. [6]دهخدا، علیاکبر (1376). لغتنامه دهخدا. جلدهای3 و 6 و14، تهران، دانشگاه تهران. [7]رحمانی، جبار؛ کامل، شهربانو (1392). نمازلیقهای ترکمن، بحثی در باب نمادهای کلیدی و آیینی فرهنگ. مطالعات تطبیقی هنر. دوره 3، شماره 6، ص 73-85. [8] طوسی، افضل؛ سنجی، عفتالسادات و مونس (1393)، آرایهها و نگارههای مرتبط با چشمزخم در دستبافتههای اقوام ایرانی، نگره، دوره 9، شماره 31، ص 76-91. [9]غلامحسینزاده، غلامحسین؛ روحالامینی، محمود؛ قنبری، افسون )1389(. عوامل چشمزخم در شعر شاعران فارسی. کهننامة ادب فارسی، دوره 1، شماره 1،ص 93-110. [10]فریزر، جیمز ج (1383). شاخة زرین پژوهشی در جادو و دین. ترجمه کاظم فیروزمند، تهران، نشر آگاه. [11]فوکایی، شینجی )1962(. شیشهایرانی. ترجمه آرمان شیشهگر، 1371، تهران، سازمان میراث فرهنگی. [12]مجلسی، علامه محمدتقی (؟) بحارالانوار. جلدهای 25 و 26. [13]Bhasin, Veena (2007). "Medical Anthropology; a review". Ethno-Med., 1(1): 1-20.
[14]Durkheim, Emile (1995). The Elementary forms of religious life. The Free Press, New York.
[15]Eller, Jack David (2007). Introducing anthropology of religion; Culture to the ultimate.Routledge, New York.
[16]Lewis, Gilbert (1994). "Magic, religion and the rationality of belief" in: Tim Ingold (ed.) Companion encyclopedia of anthropology; Humanity, culture and social life. Routledge, New York.
[17]Malinowski, Bronislaw (1948). Magic, science and religion and other essays. Beacon Press, Boston.
[18]Morris, Brian (2006). Religion and anthropology; A critical introduction. Cambridge University Press, Cambridge.
[19]Spiro, Alison M. (2005). "NajarOrBhut- Evil eye or ghost affliction; Gujarati views about illness causation". Anthropology and Medicine, 12(1),pp 61-73.
[20]Tylor, Edward B. (1896). Anthropology; An introduction to the study of man and civilization. D. Appleton and Company, New York. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,664 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,960 |