تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,572 |
تعداد مقالات | 71,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,496,055 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,758,006 |
تحلیل معناشناختی دو نگاره از شاهنامۀ فردوسی بر اساس الگوی نشانهشناسی اجتماعی تصویر | ||
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
مقاله 1، دوره 20، شماره 2، شهریور 1394، صفحه 5-12 اصل مقاله (1.12 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2015.55505 | ||
نویسندگان | ||
آذین حقایق* 1؛ فرزان سجودی* 2 | ||
1دانشجوی دکتری هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
2دانشیار دانشکده سینما تئاتر، دانشگاه هنر تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
شاهنامۀ فردوسی بیشتر از هر اثر ادبی دیگری در تاریخ نگارگری ایران مصور شدهاست. گسترۀ مطالعاتی که تاکنون بر روی نگارههای مذکور انجام شدهاست را میتوان به دو رویکرد عمده تقسیم کرد. در غالب این مطالعات، آثار صرفاً بازنمودی از متن مکتوب بشمار میآیند. تمرکز بررسیها بر فُرم، تکنیکهای اجرای آثار و دستهبندیهای مکتبی بودهاست. بخش دیگر، وارد حوزۀ معناشناسی آثار شدهاند و هدفشان دستیافتن به دلالتهای معنایی تصاویر بودهاست. در این پژوهش که در گروه دوم قرار میگیرد، دو نگاره از داستان اسکندر در شاهنامه فردوسی، انتخاب شدهاست؛ یکی متعلق به دوره ایلخانی و دیگری متعلق به دوره صفوی. تحلیل معنایی تصاویر با استناد به الگوی نشانهشناسی اجتماعی تصویر انجام شدهاست، این روش در جهت دریافت جنبهها و کارکردهای اجتماعی نشانههای تصویری بهکارگرفته میشود. در این شیوه، بررسی ترکیببندی در خدمت تفسیر دلالتهای معنایی به کار برده میشود؛ همچنین برای تشریح معنا به عوامل بیرون از متن، یعنی بافت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و غیره رجوع میشود. در نهایت مشاهده میشود چگونه تصویر در همراهی با گفتمان مسلط جامعه به یک ابزار قدرت بدل میشود.یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که، این نگارهها که در کنار روایت مکتوب از شاهنامه قرار گرفتهاند، استقلال تألیفی دارند و تنها افزودهای بر متن نیستند؛ همچنین در دورۀ خود، کارکردهای اجتماعی داشتهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
داستان اسکندر در شاهنامه؛ نشانه شناسی تصویر؛ نقاشی ایرانی؛ تحلیل گفتمان انتقادی | ||
مراجع | ||
آقاگل زاده، فردوس(1390)، تحلیل گفتمان انتقادی: تکوین تحلیل گفتمان در زبانشناسی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران. اشراقی، احسان (1387)، اطلس تاریخ ایران، بخش صفویه، چاپخانه سازمان نقشهبرداری کشور، تهران.
افشار، ایرج(تیر1343)، حدیث اسکندر، مجله یغما، شماره؟؟؟؟؟؟؟؟ ، صص165-159.
امامی خوئی، محمد تقی(1387)، اطلس تاریخ ایران، بخش ایلخانان مغول، چاپخانه سازمان نقشهبرداری کشور، تهران.
جعفری، یعقوب(1382)، ذوالقرنین و قوم یأجوج و مأجوج، میراث جاویدان، سال دهم، شمارۀ42-41، صص101-92.
دهخدا، علی اکبر(1339)، لغتنامه دهخدا، دانشگاه تهران، تهران.
ریاحیزمین، زهرا و جباره ناصر، عظیم(1391)، بررسی کارکرد دیو در منظومههای پهلوانی پس از شاهنامه، مجلهی بوستان ادب دانشگاه شیراز، سال چهارم، شمارهی دوم، پیاپی 12، صص 99-129.
سجودی، فرزان(1387)، نشانهشناسی کاربردی، علم، تهران.
سودآور،ابوالعلاء(1380)، هنردربارهای ایران، ترجمۀ ناهید محمد شمیرانی، نشر کارنگ، تهران.
سیوری، راجر(1380)، درباب صفویان، ترجمه رمضان علی روحالهی، نشرمرکز، تهران.
شکرالله پور، فریبا(1389)، بررسی نقش سیمرغ و دیو از منظر شاهنامه، حافظ، شماره70، صص34-37.
فردوسی، ابوالقاسم(1380)، شاهنامۀ فردوسی براساس چاپ مسکو، کارنامۀ کتاب، تهران.
محمودی، فتانه(1387)، داستان اسکندر در مضامین تصویری شاهنامه بزرگ ایلخانی، فصلنامه هنر، شمارۀ77، صص202-223.
موزه هنرهای معاصر(1384)، شاهکارهای نگارگری ایران، تهران.
Carey, Jewitt & Rumiko, Oyama (2001),Handbook of visual analysis, Edited by Theo Van Leeuwenand CareyJewitt, British library, London. Gunter, Krres & Theo Van Leeuwen (2006), Reading images- the grammar of visual design, Taylor and Francis e- library, 2nded, london. http://www.smithsonian institution.edu/collections/arts of the Islamic word(12.feb.2013) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,389 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,963 |