تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,097,410 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,205,165 |
آیا در حکومت اسلامی هر جرمی گناه است؟ | ||
فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
مقاله 8، دوره 48، شماره 1، اردیبهشت 1394، صفحه 153-180 اصل مقاله (290.34 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2015.55306 | ||
نویسنده | ||
سید جواد ورعی* | ||
دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه | ||
چکیده | ||
آیا تخلف از قوانین و مقررات دولت اسلامی که در اصطلاح «جرم» نامیده میشود، «گناه» و مرتکب آن «فاسق» است و در قیامت مجازات دارد، یا صرفاً «تخلفی اجتماعی و مدنی» محسوب میشود که مجازات قانونی دارد؟ مبانی مختلف دربارۀ ماهیتِ حکم حکومتی و قوانین دولت اسلامی، پاسخهای متفاوتی به این پرسش میدهند. در این مقاله به سه مبنا و پیامد هر کدام اشاره و سپس به آیات و روایات استناد میشود. مفاد آیات و روایات آن است که تخلّف از «احکام شرعی» و «فرمانهای حکومتیِ پیامبر (ص) و ائمۀ هدی (ع)»، نیز «قوانین دولتِ مشروع دینی در عصر غیبت»، با این شرط که تخلف از آنها نافرمانی خدا، پیامبر و امام معصوم باشد، گناه است. ولی گناه بودن سرپیچی از قوانین و مقررات عرفی مثل قوانین و مقرراتی که در جوامع دیگر هم برای تنظیم روابط اجتماعی وضع میشوند، محل تردید است، مگر آنکه تخلف از قوانین یادشده، عرفاً «اختلال در نظام اجتماعی»، «اضرار به غیر» و «مخالفت با اساس حکومت دینی» باشد که در اینصورت گناه محسوب میشود و دارای آثار دنیوی و اخروی است. اما سرپیچی از قوانین بهخودی خود گناه نیست، هر چند دارای مجازات دنیوی باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
جرم؛ شریعت؛ گناه؛ مجازات | ||
مراجع | ||
]۱[ قرآن کریم ]۲[ نهج البلاغه. ]۳[ ابن بابویه، محمدبن علی (1362 ش). خصال، تصحیح: غفارى، على اکبر، چاپ اول، قم، مؤسسه النشر الاسلامی. ]۴[ بروجردى، سید محمد ابراهیم (1366 ش). تفسیر جامع، چاپ ششم، تهران، انتشارات صدر. ]۵[ بلاغی نجفی، محمد جواد (1420 ق). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم، بنیاد بعثت. ]۶[ حر عاملى، محمدبن حسن (1425 ق). إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، چاپ اول، بیروت، انتشارات اعلمى. ]۷[ حرّانی، ابن شعبه حسنبن على (1404 ق). تحف العقول، تصحیح على اکبر غفارى، چاپ دوم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی. ]۸[ حسینى جرجانى، سید امیر ابوالفتوح (1404 ق). آیاتالاحکام، تحقیق: میرزا ولىالله اشراقى سرابى، چاپ اول، تهران، انتشارات نوید. ]۹[ خمینی، (امام) سید روحالله (1379 ش). لمحات الاصول، تقریرات درس آیتاللَّه العظمى بروجردى، الطبعة الاولى، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، نشر عروج. ]۱۰[ ــــــــــــــــــــــ (1378 ش). صحیفۀ امام، چاپ سوم، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، نشر عروج. ]۱۱[ ــــــــــــــــــــــ (1379 ش). کتاب البیع، چاپ اول، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام، نشر عروج. ]۱۲[ ــــــــــــــــــــــ (1377 ش). ولایت فقیه، چاپ اول، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام، نشر عروج. ]۱۳[ راوندی، قطبالدین سعیدبن هبه الله (1405 ق). فقهالقرآن فی شرح آیاتالاحکام، چاپ دوم، قم، کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی. ]۱۴[ زمخشری، محمود (1407 ق). الکشاف عن حقائق غوامضالتنزیل، چاپ سوم، بیروت، دارالکتاب العربی. ]۱۵[ سیوطی، جلالالدین (1404 ق). الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی. ]۱۶[ شیخ صدوق، محمدبن على ابن بابویه (1376 ش). امالی، چاپ ششم، تهران، انتشارات کتابچى. ]۱۷[ شیخ مفید، محمدبن محمدبن نعمان (1413 ق). الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم، کنگرۀ بزرگداشت شیخ مفید. ]۱۸[ صافی گلپایگانی، لطفالله (1363ش/ 1404 ق). التعزیر، انواعه و ملحقاته، قم، مؤسسه النشر الاسلامی. ]۱۹[ طباطبایی، سید محمد حسین (1417 ق). المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی. ]۲۰[ طباطبایی، سید محمد حسین (بیتا). ولایت و زعامت، بحثی دربارۀ مرجعیت و روحانیت، جمعی از دانشمندان، چاپ دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار. ]۲۱[ طبرسی، فضلبن حسن (1372 ش). مجمعالبیان فی تفسیرالقرآن، چاپ سوم، تهران، انتشارات ناصرخسرو ]۲۲[ فیض کاشانی، ملامحسن (1415 ق). تفسیر الصافی، تحقیق حسین اعلمی، چاپ دوم، تهران، انتشارات الصدر ]۲۳[ کاشانی، ملافتحالله (1336 ش). تفسیر منهجالصادقین فی الزامالمخالفین، تهران، کتابفروشی محمد حسن علمی. ]۲۴[ کلینی، محمدبن یعقوببن اسحاق (1429ق). کافی، چاپ اول، قم، دارالحدیث. ]۲۵[ مجلسى، محمد باقربن محمد تقى (1403 ق). بحارالأنوار، چاپ دوم، بیروت، دار إلاحیاء التراث العربی. ]۲۶[ منتظری، حسینعلی (1408 ق). دروس فی ولایة الفقیه، قم، مرکز العالمی للدراسات الاسلام. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,319 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,581 |