سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,093,073
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,197,397
شاکری زواردهی, روح الله, محمودی بیات, ملیحه. (1393). ترابط عقل و ایمان از دیدگاه غزالی و ملاصدرا. , 11(4), 691-714. doi: 10.22059/jpht.2015.53520
روح الله شاکری زواردهی; ملیحه محمودی بیات. "ترابط عقل و ایمان از دیدگاه غزالی و ملاصدرا". , 11, 4, 1393, 691-714. doi: 10.22059/jpht.2015.53520
شاکری زواردهی, روح الله, محمودی بیات, ملیحه. (1393). 'ترابط عقل و ایمان از دیدگاه غزالی و ملاصدرا', , 11(4), pp. 691-714. doi: 10.22059/jpht.2015.53520
شاکری زواردهی, روح الله, محمودی بیات, ملیحه. ترابط عقل و ایمان از دیدگاه غزالی و ملاصدرا. , 1393; 11(4): 691-714. doi: 10.22059/jpht.2015.53520

ترابط عقل و ایمان از دیدگاه غزالی و ملاصدرا

مجله علمی " فلسفه دین "
مقاله 4، دوره 11، شماره 4، بهمن 1393، صفحه 691-714    اصل مقاله (480.75 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpht.2015.53520
نویسندگان
روح الله شاکری زواردهی1؛ ملیحه محمودی بیات* 2
1استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
2دانشجوی دکتری پردیس فارابی دانشگاه تهران
چکیده
عقل، شأنی از شئون آدمی است که از طریق آن، هم کسب معرفت و هم عمل می‌کند. ایمان، تصدیقی قلبی به خداوند عالم است که علاوه بر آنکه چشم‌انداز جدیدی از عالم و آدم فراهم می‌آورد، انسان را به اطمینان و آرامشی درونی سوق می‌دهد. اما دو سؤال پیش می‌آید، اینکه دو عنصر عقل و ایمان چه رابطه‌ای با هم دارند؟ و آیا اعتماد به یکی از این دو ما را از دستیابی به دیگری بی‌نیاز می‌کند؟ نوشتار حاضر، به بررسی این مسئله از دیدگاه دو متفکر بزرگ اسلامی پرداخته که در اندیشۀ یکی از آنها صبغۀ ایمان‌گرایی و در دیگری عقل‌گرایی بارزتر است. غزالی ایمان را ارزشمندتر از عقل می‌داند؛ وی گرچه عقل نظری را پذیرفته، آن را در درک و فهم دین ناتوان دانسته است. به‌همین دلیل، حتی ایمان مردم عوام را به عقل فلسفی ترجیح می‌دهد. اما ملاصدرا، گرچه به محدودیت‌های عقل اشاره می‌کند، به مباحث عقلانی در حوزۀ دین بسیار ارزش می‌دهد و ایمان را نیز نه تنها مغایر با عقل ندانسته، بلکه آن را نوعی علم و تصدیق معرفی کرده است.
در این مقاله پس از بیان تفصیلی دیدگاه‌های این دو اندیشمند دربارۀ عقل و ایمان، ضمن ارزیابی، نقد و بررسی آنها، به مقایسۀ تطبیقی این دو دیدگاه می‌پردازیم.
 
کلیدواژه‌ها
کلید واژه ها: ایمان؛ شک؛ عقل؛ عقلانیت؛ عقل عملی؛ عقل نظری؛ غزالی؛ ملاصدرا
مراجع

 

* قرآن کریم.

  1. آمدی، عبدالواحد (1360ش)، غررالحکم و دررالکلم، شرح جمال الدین خوانساری، تحقیق: سید جلال الدین محدث ارموی، تهران: دانشگاه تهران.
  2. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1370). منطق و معرفت در نظر غزالی، تهران: امیرکبیر.
  3. ابن ابی‌الحدید، عزالدین(1385ق)، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار احیاء التراث.
  4. ابن فارس، احمد(1404ق)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، مصر: مطبعة المصطفی و اولاده، 1389ق، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  5. ابن منظور، محمدابن مکرم(1408هـ.ق)، لسان‌العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  6. جوهری، اسماعیل‌بن حماد(1990م)، الصحاح، تحقیق: احمد عبدالعزیز عطار، بیروت: دارالعلم للملأیین.
  7. الحائری الطهرانی، میرسیدعلی(1327ش)، مقتضیا‌ الدرر، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  8. دیلمی، حسن‌بن محمد(1408ق)، ارشاد القلوب، بیروت: اعلمی، 1398ق، قم: مؤسسة آل البیت:.
  9. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد(1413ق)، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، دمشق: دارالقلم.
  10. زبیدی، مرتضی(1965م)، تاج العروس، دار الهدایه.
  11. سمیع، دغیم (1386)، موسوعه مصطلحات فلسفی صدر الدین شیرازی، قم: بی­جا.
  12. شیدان شید، حسین علی(1388)، عقل در اخلاق از نظرگاه غزالی و هیوم، تهران: نشر پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
  13. شیرازی، صدرالدین محمد(1385ش)، اسرار الایات، تحقیق: سید محمد موسوی، تهران: حکمت.
  14. ــــــــــــــــــــــــــ (1410ق)، الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  15. ــــــــــــــــــــــــــ (1360ش)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، با تحقیق، تعلیقات و مقدمه سید جلال‌الدین آشتیانی، بیروت: المرکز الجامعی للنشر.
  16. ــــــــــــــــــــــــــ (1378ش)، سه رسالۀ فلسفی، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  17. ــــــــــــــــــــــــــ (1391ق)، شرح اصول الکافی، تهران: مکتبة المحمودی.
  18. ــــــــــــــــــــــــــ (1366)، تفسیر قرآن کریم، قم: نشر بیدار.
  19. طباطبایی، سید محمد حسین(1397)، المیزان، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم.
  20. طبرسی، علی‌بن حسن (1385ق)، مشکاة الانوار، نجف: حیدریة.
  21. طوسی، ابوجعفر محمد‌بن حسن(1409ق)، التبیان، به کوشش احمد حبیب قصیر عاملی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول.
  22. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1385)، تمهید الاصول، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفة ایران.
  23. الغزالی، ابوحامد محمد بن محمد (بی‌تا). احیاء علوم الدین، ج 1، بیروت: دارالفکر،.
  24. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1415ق)، الاقتصاد فی الاعتقاد، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1409.
  25. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1414ق)، روضة‌الطالبین و عمدة‌السالکین، مجموعه رسائل، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  26. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1416هـ.ق/1996م)، مشکوۀ‌الانوار، مجموعه رسائل الامام الغزالی، بیروت: دارالفکر.
  27. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1421هـ.ق/2000م)، معیار العلم، با مقدمه و تعلیقه و شرح دکتر علی بوملحم، بیروت: دارالمکتبه الهلال.
  28. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1362)، المنقذ من الضلال، (شک و شناخت)، ترجمه صادق آئینه وند، تهران،.
  29. ــــــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، الاربعین فی اصول الدین، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  30. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1943م)،محکّ النّظر فی‌المنطق، تصحیح محمد حلبی نعسانی، قاهره: المطبعه الادبیه.
  31. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1993م)،تهافت‌الفلاسفه، بیروت: دارالفکر.
  32. القشیری النیسابوری،أبو الحسین مسلم بن الحجاج (بی‌تا). صحیح مسلم، بشرح النووی، تحقیق، لصبابطی و زملاؤه، دار ابی حیان.
  33. کلینی، محمدبن یعقوب (1388ق)، الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  34. مجلسی، محمد باقر (1403ق). بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث.
  35.  مصطفوی، حسن (1374)، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
 

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 2,725
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,302


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب