سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,578
تعداد مقالات71,072
تعداد مشاهده مقاله125,696,481
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,926,739
میره ای, محمد. (1393). بررسی نظام شهری استان‌های نوظهور ایران با رویکرد آمایش سرزمین (مورد مطالعه: استان قم). , 6(2), 209-237. doi: 10.22059/jtcp.2014.53207
محمد میره ای. "بررسی نظام شهری استان‌های نوظهور ایران با رویکرد آمایش سرزمین (مورد مطالعه: استان قم)". , 6, 2, 1393, 209-237. doi: 10.22059/jtcp.2014.53207
میره ای, محمد. (1393). 'بررسی نظام شهری استان‌های نوظهور ایران با رویکرد آمایش سرزمین (مورد مطالعه: استان قم)', , 6(2), pp. 209-237. doi: 10.22059/jtcp.2014.53207
میره ای, محمد. بررسی نظام شهری استان‌های نوظهور ایران با رویکرد آمایش سرزمین (مورد مطالعه: استان قم). , 1393; 6(2): 209-237. doi: 10.22059/jtcp.2014.53207

بررسی نظام شهری استان‌های نوظهور ایران با رویکرد آمایش سرزمین (مورد مطالعه: استان قم)

مجله علمی " آمایش سرزمین "
مقاله 2، دوره 6، شماره 2، مهر 1393، صفحه 209-237    اصل مقاله (448.3 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jtcp.2014.53207
نویسنده
محمد میره ای*
استادیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
چکیده
با توجه به اهمیت و جایگاه نظام اسکان در آمایش سرزمین و توسعة نواحی، هدف مقالة حاضر بررسی وضعیت تعادل و تناسب در نظام شهری استان نوظهور قم است.
تحقیق حاضر به لحاظ هدف از نوع تحقیقات توسعه‌ای، و به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی است. به منظور گردآوری اطلاعات روش اسنادی به‌کار گرفته شد و تحلیل نظام شهری استان قم نیز با به‌کارگیری 12 شاخص (نخست‌شهری، دو شهر، مهتا، موما و الوصابی، کینزبرگ، ضریب پراکندگی، هرفیندال، آنتروپی شانون، رتبه‌انداز و اصلاح‌شدة رتبة اندازه، شاخص مجاورت، و تناسب مکانی) صورت گرفت.
نتایج تحقیق نشان می‌دهد به‌جز شهر قم، بقیة نقاط سابقة شهرنشینی زیادی ندارند و پس از ارتقای شهرستان قم به مرتبة استان، به شهر تبدیل شده‌اند، در حالی که حتی معیار تعریف جمعیتی شهر (10 هزار نفر جمعیت) را نداشته‎اند. همة شاخص‌های بررسی‌شده حاکی از شدیدترین میزان نخست‌شهری، تمرکز، عدم تعادل و عدم تناسب مکانی در نظام شهری قم است. حتی شکل‌گیری استان قم و ایجاد خدمات و نهادهای شهری در نقاط نوظهور عدم تعادل را کاهش نداده است. همچنین، شهر قم به عنوان بزرگترین و تک‌شهر مسلط، توان طبیعی مطلوب برای پذیرش این جمعیت را ندارد. در پایان، پیشنهادهایی در راستای تعادل‌بخشی نظام شهری قم مطرح شده است که اهم آن بر شناخت ظرفیت و توان‌های شهرهای کوچک استان (بالاخص شهر کهک) و انتقال بخشی از فعالیت‌ها به آن‌ها است.
 
کلیدواژه‌ها
: استان قم؛ تمرکززدایی؛ نخست‌شهری؛ نظام شهری
مراجع
  1. آسایش، حسین و علیرضا استعلاجی (1382) اصول و روشهای برنامه‌ریزی ناحیه‌ای (مدل ها، روشها، فنون)؛: تهران:انتشارات دانشگاه آزاد شهرری.
  2. ابن الرضا، سید حسن ( 1365 )؛ قم از نظر اجتماعی، اقتصادی؛ قم: نشر مؤلف.
  3. ادارۀ کل محیط زیست استان قم (1380 )؛ نگاهی به محیط زیست استان قم.
  4. استانداری قم ( 1391) سالنامۀ آماری استان قم، معاونت برنامه ریزی، قم.
  5. بهفروز، فاطمه (1374) زمینه‌های غالبدر جغرافیایانسانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
  6. بهفروز، فاطمه (1371). تحلیلی نظری-تجربی برای متعادل‌سازی توزیع فضایی جمعیت در سیستم شهرهای ایران، فصلنامۀ پژوهشهای جغرافیایی، دورۀ 28 شمارۀ0، صص7-86.
  7. تقوایی، صابر(1389) تحلیلی بر سیستم‌های شهری ایران طی سالهای85-1335؛فصلنامه مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقه‌ای، سال2، شمارۀ5. صفحات55-76.
  8. جعفری ابوذر(1385) سیرتحولتوزیعاندازۀشهرهادرمنطقۀ آذربایجان 1335 تا 1375، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران: پردیس هنرهای زیبا.
  9. حکمت نیا، حسن و میر نجف موسوی، (1385) کاربردمدلدربرنامهریزیشهریو ناحیهای، یزد: انتشارات علم نوین.
  10. دراکاکیس اسمیت، دیوید(1377)شهرجهان سومی، ترجمۀ فیروز جمالی، تهران: نشر توسعه.
  11. زبردست، اسفندیار (1386) بررسی تحولات نخست‌شهری در ایران، فصلنامۀهنرهایزیبای دانشگاهتهران.دورۀ 29، شمار ۀ 29 صص 29-38.
  12. سوگل، فاضل و حسن بیک محمدی(1391) تحلیلی بر ساختار فضایی جمعیت در نظام شهری استان اصفهان طی سالهای 1385-1335؛ فصلنامۀ آمایش محیط؛ شمارۀ 19زمستان 1391صص 143-164.
  13. زیویار، پروانه و امین ملایی فرجی(1391) برنامه‌ریزی منطقه‌ای و تعادل شبکۀ شهری در ایران؛ فصلنامۀعلمی– پژوهشیجغرافیا )برنامهریزیمنطقه ای(، سال دوم، شماره دوم صص 177-193.
  14. عظیمی، ناصر (1382)روششناسیشبکۀ سکونتگاههادرطرح‌های کالبدیمنطقهای، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، چاپ اول.
  15. عظیمی، ناصر(1381)پویششهرنشینی ومبانینظامشهری مشهد: نشر نیکا، چاپ اول.
  16. فرهودی، رحمت ا...؛ سعید زنگنه و رامین ساعد(1388) چگونگی توزیع فضایی جمعیت در نظام شهری ایران طی سال‌های 1335 تا 1385؛ فصلنامۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی شمارۀ 68 صص 55-68.
  17. فرید، یداله ( 1368 ) جغرافیا و شهرشناسی؛ تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
    1. مرکز آمار ایران(1390) نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سالهای 1365، 1375، 1370و 1385، 1390.
  18. میره‌ای، محمد (1384) بررسی و ساماندهی اسکان غیررسمی در شهر قم؛ پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران:رشتۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری.
  19. نسترن، مهین.(1389)، تحلیل سلسله مراتب شهری در شهرهای بالای صد هزار نفر کشور، فصلنامه آمایش محیط، شمارۀ 11.
  20. نظریان، اصغر، (1373)، نظام سلسله مراتبی شهرهای ایران، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، شمارۀ 32، بهار 1373، ص 62-79.
  21. نوبان، مهرالزمان(1381) سیمای میراث فرهنگی قم؛ تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
23. Berry, B. J. L. (1964). “Cities as systems within systems of cities“. Papers of the Regional Science Association, 13, 147-163.

24. Mathur, O. m .(1997). Small cities and national development. Nagoya, Japan, UNCRD.

25. Moomaw, Ronald L.; Alwosabi, Mohammed A. (2003). “An Empirical Analysis of Competing Explantion of Urban Primacy Evidence From Asia and the Americas”. Working Paper, ZEI, No.B19.

26. Mutlu, Servet (1989). “Urban Concentration and Primacy Revisited: An Analysis and Some Policy Conclusions”. Economic Development and Cultural Change, 37(3), 611-619.

27. Rannie short, John (1996). Urban Order London. First published, Blackwell.

28. Smith, C. (1995). Types of City Size Distribution: A Comparative Analysis, in Der Woude et al., Urbanization in History: a Process of Dynamic Interactions, Claredon Press.

29. United Nation (2004). Departmentof Economic and Affairs. Population Division,World bank.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 5,694
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,438





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب