تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,504 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,122,659 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,230,752 |
تأمّلی در دیدگاههای نظامی دربارۀ جوهره و خاستگاه شعر | ||
ادب فارسی | ||
مقاله 6، دوره 3، شماره 1، شهریور 1392، صفحه 91-110 اصل مقاله (218.84 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2013.35906 | ||
نویسندگان | ||
محمود فضیلت* 1؛ یاسین اسمعیلی2 | ||
1دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران | ||
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
شعر در جوهر جاری و جهانیاش حاصل بیخویشی و برخاسته از ناخودآگاه شاعران دانسته شده است. این مسئله را نظامی نیز در ضمن ابیاتش به تصریح و تلویح بیان کرده است. هدف مقالۀ حاضر، بررسی موضوع جوهرۀ الهامی بودن یا صناعی بودن شعر از دیدگاه نظامی است. به اعتقاد وی، فرایند آفرینش هنری ـ و از جمله شعر ـ در بین این دو حالت قرار دارد. او بر آن است که شعرِ الهامی خالص و یا صناعیِ خالص وجود ندارد. ترتیب قرار گرفتن اشعاری که در بر گیرندۀ این مضمونهاست، نشان میدهد که خاستگاه شعر از نظر وی، الهام است، امّا کمال شعر در گرو ویرایش و پرداخت آن است. همچنین تغییرات جهانشناختی و آیینی و به تبع آن دگرگونیهای فرهنگی و اجتماعی، موجب شده است تا اختلافاتی در منبع الهام نظامی با دیگر شاعران دیده شود که در این مقاله نقد و تحلیل کردهایم. | ||
کلیدواژهها | ||
الهام؛ صناعت؛ خاستگاه شعر؛ جوهره؛ نظامی | ||
مراجع | ||
ارسطو (1387)، فنّ شعر، ترجمة عبدالحسین زرّینکوب، چاپ ششم، تهران، امیرکبیر. ارسطوطالیس (1973)، فنّ الشّعر، مع التّرجمه العربیّه القدیمیّه و شروح الفارابی و ابن سینا و ابن رشد، ترجمه عن الیونانیّه و شرحه و حقّق نصوصه عبدالرّحمن بدوی، الطّبعه الثّانیه، بیروت، دارالثّقافه. اسکلتن، رابین (1375)، حکایت شعر، برگردان مهرانگیز اوحدی، با مقدّمه و ویرایش اصغر دادبه، چاپ اوّل، تهران، میترا. الأعشی، میمون بن قیس (1950)، دیوان الأعشی الکبیر، الإسکندریّه المصر. افلاطون (1343)، پنج رساله، ترجمۀ محمود صناعی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. انوری، حسن (1382)، فرهنگ بزرگ سخن، چاپ دوم، تهران، سخن. ایرج میرزا (1353)، دیوان، به اهتمام محمّدجعفر محجوب، چاپ چهارم، تهران، اندیشه. برهان، محمّدحسین بن خلف تبریزی (1362)، برهان قاطع، به اهتمام محمّد معین، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر. حسّان، ثابت الأنصاری (1929)، دیوان، شرح البرقوقی، المطبعه الرحمانیه. خاقانی، افضلالدّین (1388)، دیوان، به کوشش ضیاءالدّین سجّادی، چاپ نهم، تهران، زوّار. داد، سیما (1387)، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژهنامۀ مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوۀ تطبیقی و توضیحی)، چاپ چهارم، تهران، مروارید. دهخدا، علیاکبر و همکاران (1377)، لغتنامه، چاپ دوم از دورۀ جدید، تهران، دانشگاه تهران. رازی، ابوالفتوح (1404)، روض الجنان و روح الجنان، کتابخانۀ آیهالله العظمی مرعشی نجفی. زرقانی، سیّد مهدی (1391)، بوطیقای کلاسیک، چاپ اول، تهران، سخن. زرّینکوب، عبدالحسین (1383)، آشنایی با نقد ادبی، چاپ هفتم، تهران، سخن.. شمس قیس (1387)، المعجم فی معاییر الاشعار العجم، به تصحیح محمّد قزوینی و مدرّس رضوی، چاپ اوّل، تهران، زوّار. کاخی، مرتضی (1371)، صدای حیرت بیدار (مجموعه گفتگوهای مهدی اخوان ثالث)، چاپ اوّل، تهران، زمستان. محبّتی، مهدی (1388)، از معنا تا صورت، چاپ اوّل، تهران، سخن. مجتبایی، فتحالله (1336)، هنر شاعری، تهران، بنگاه نشر اندیشه. مولانا، جلالالدّین محمّد (1381)، مثنوی معنوی، از نسخۀ نیکلسون، مقدمۀ حسین محییالدّین الهی قمشهای، چاپ دوم، تهران، محمّد. ــــــــــــــ (1387)، غزلیّات شمس تبریزی، مقدّمه، گزینش و تفسیر محمّدرضا شفیعی کدکنی، چاپ پنجم، تهران، سخن. محمّد بن منوّر (1367)، اسرار التّوحید فی مقامات الشّیخ ابیسعید، به کوشش محمّدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوم، تهران، آگاه. ناصر خسرو (1388)، دیوان اشعار، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقّق، چاپ هشتم، تهران، دانشگاه تهران. نظامی، الیاس بن یوسف (1378)، گنجینۀ گنجهای (دیوان قصاید و غزلیّات)، به تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ سوم، تهران، قطره. ـــــــــــــــــــــــ (1388 الف)، شرفنامه، به تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، زوّار. ـــــــــــــــــــــــ(1388 ب)، مخزن الاسرار، به تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، زوّار. ـــــــــــــــــــــــ(1389 الف)، اقبالنامه، به تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، زوّار. ـــــــــــــــــــــــ (1389 ب)، هفت پیکر، به تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، زوّار. ـــــــــــــــــــــــ (1390 الف)، خسرو و شیرین، به تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، چاپ سوم، تهران، زوّار. ـــــــــــــــــــــــ (1390 ب)، لیلی و مجنون، به تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، چاپ چهارم، تهران، زوّار. نظامی عروضی سمرقندی (1327)، چهار مقاله، به تصحیح محمّد قزوینی، لیدن، مطبعه بریل. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,589 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,563 |