تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,572 |
تعداد مقالات | 71,031 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,501,311 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,764,708 |
جلوه جمال و جلال در نگارگری و بازتاب آن در موجودات اهریمنی و مخوف | ||
هنرهای زیبا | ||
مقاله 4، دوره 29، شماره 29 - شماره پیاپی 1453، فروردین 1386 اصل مقاله (7.7 M) | ||
نویسنده | ||
دکتر زهرا رهنورد* | ||
دانشیار گروه مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
زیبایی (جمال) و هیبت (جلال) دو اصطلاح منحصربهفرد فلسفه و عرفان اسلامی است، اما نقش آنها در ساحت هنر سنتی و بالاخص نگارگری، آنچنان شگفتانگیز است که بدون بررسی کارکردشان، تبیین نگارگری چندان ممکن نیست. در نگارگری ایرانی، شخصیت های متنوعی با ظرافت های خاص وجودی و بصری به تصویر کشیده شدهاند. این ویژگی را میتوان با عناوین ارزشی: «موجودات خیر و شر»، خیالی: «موجودات اسطورهای و واقعی»، عرفانی: «عاشق ها و معشوق ها»، اجتماعی: «شاهان و گدایان»، دینی: «انبیاء و فرشتگان» و اهریمنی: «دیوان و اژدهایان» بررسی کرد. تمامی این موجودات ذیل جلوههای جمال و جلال قابل بررسیاند، اما در این مقاله موجودات اهریمنی موردنظر هستند. سؤال: چرا موجودات اهریمنی و مخوف علیرغم هویت ترسناک یا نقش منفیشان زیبا تصویر شدهاند؟ پاسخ: فرض این است که روح حاکم بر نگارگری ایرانی، زیبایی است؛ تا آنجا که اهریمنیها هم زیبا تصویر میشوند. این ویژگی یک رمز است و هدف این مقاله رمزگشایی این زیبایی است. یافتههای تحقیق نیز عبارتند از: 1. ساختار ذهنی هنرمند حین روند خلق هنری، در مواجهه با اهریمنیها، زبان و بیان زیباشناختی را انتخاب میکند؛ 2. خاستگاه نظری زیباشناختی جلوههای اهریمنی نگارگری مبتنی بر نظریه تجلّی ابنعربی است که جمال و جلال، دو شعاع ساطع از ساحت تجلی هستند، اما هیبت جلال چنان است که به دلیل انوار محرّقه، نمیتوان جز از خلال جمال و زیبایی به موجودات خوفناک نگریست و آنها را تصویر کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
جمال؛ جلال؛ اهریمنی؛ مخوف؛ عرفان؛ نگارگری | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,328 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,592 |