
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,762 |
تعداد مقالات | 72,831 |
تعداد مشاهده مقاله | 131,711,298 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 103,463,192 |
سینمای ایران و نظم سیاسی-اقتصادی (نقد ایدئولوژیک فیلمهای 1340-1357) | ||
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق) | ||
دوره 31، شماره 1، شهریور 1403، صفحه 211-226 اصل مقاله (963.1 K) | ||
نوع مقاله: علمی وپزوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jsr.2025.323445.1671 | ||
نویسندگان | ||
مصطفی درویشی کوهی* 1؛ سید مهدی اعتمادی فرد2 | ||
1دانش آموخته دکترای جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
2دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
سینمای پیش از انقلاب به ویژه در دهههای چهل و پنجاه شمسی، پویاییهای زیادی را تجربه کرده که مجموعۀ آنها به صورت میراثی از الگوها، مضامین و داستانها به سینما و سایر رسانههای تصویری پس از انقلاب انتقال یافته است. با این حال، نظم برآمده از انقلاب بیاعتنا به پیچیدگیها و ناهمسانیها، سینمای دورۀ پهلوی را به عنوان کلیتی یکدست مبتذل و غربزده، رؤیاپرداز و ضدواقعیت طرد میکند. از این چشمانداز، سینمای پیش از انقلاب، سینمایی «ضدمردمی و غیرمردمی» بوده که همدست با نظم مستقرِ سیاسی-اقتصادی زمانۀ خود به تخدیر مخاطبان و «همنوایی» میپرداخته است. این پژوهش ضمن حفظ موضع انتقادی در برابر فیلمهای سینمایی تولیدشده در دهههای چهل و پنجاه شمسی، میکوشد روایتی از روند تکوین سینمای ایران به دست دهد و روایتهای ایدئولوژیزدۀ کلیتساز از سینمای آن دوره را به میانجی واکاوی فیلمهای سینمایی به چالش بکشد تا تصویری جامع از سینمای دو دهۀ پایانی دورۀ پهلوی ترسیم شود. چارچوب نظری این پژوهش ملهم از ایدههای بوردیو دربارۀ «میدان» و نظریۀ جامعهشناختی مارک فرو دربارۀ رابطۀ «سینما و تاریخ» است. در روند پژوهش، برای مطالعۀ 33 فیلم که با روش نمونهگیری هدفمند گزینش شدهاند، از روش نقد ایدئولوژیک و تفسیر انتقادی بهره برده شده است. یافتهها نشان میدهد با توجّه به برنامههای فرهنگی حکومت پهلوی و سایر اقتضائات میدان سینما و زمینۀ اجتماعی کلان که ذیل پاسخگویی به بحران جذب مخاطب و انعکاس انتقادی واقعیت اجتماعی قابل دستهبندی هستند، میتوان از چهار دورۀ متمایز در سینمای پیش از انقلاب ایران سخن گفت. | ||
کلیدواژهها | ||
سینما؛ تاریخ؛ ایدئولوژی؛ نظام پهلوی؛ توسعه | ||
مراجع | ||
امید، جمال(1374)، تاریخ سینمای ایران 1279 تا 1357، تهران: انتشارات روزنه
انگلیس، دیوید و جان هاگسون(1398)، جامعهشناسیهنر: شیوههای دیدن، ترجمۀ جمال محمدی، نشرنی: تهران
بوردیو، پییر(1391)، تمایز، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: ثالث
پرستش، شهرام(1393)، روایت نابودی ناب:تحلیل بوردیویی بوف کور در میدان ادبی ایران، تهران: ثالث
تهامینژاد، محمّد(1365)، سینمای رؤیاپرداز ایران، تهران: عکس معاصر.
راودراد، اعظم(1391)، جامعهشناسی سینما و سینمای ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
صفار حیدری، سعید(1398)، پایاننامۀ کارشناسیارشد با عنوان وارثان و ساخت اجتماعی نوستالژی در میدان هنر، به راهنمایی دکتر سارا شریعتی، تهران: دانشکدۀ علوماجتماعی دانشگاه تهران
قلیپور، علی(1398)، پرورش ذوق عامّه در عصر پهلوی؛ تربیت زیباشناختی ملّت در سیاستگذاری فرهنگی دولت، تهران: چاپونشرنظر
کشانی، علیاصغر(1386)، فرآیند تعامل سینمای ایران و حکومت پهلوی، تهران: مرکزاسنادانقلاباسلامی
نفیسی، حمید(1394)، تاریخ اجتماعی سینمای ایران، ج1، ترجمۀ محمّد شهبا، تهران: مینوی خرد
Ferro, Marc(1988)Cinema and History, Wayne State University Press; 2nd Edition.
Partovi, Pedram(2017)Popular Iranian Cinema before the Revolution: Family and Nation in Fīlmfārsī, Routledge; 1st Edition.
Ryan, Gery W. and Russell Bernard(2003)Techniques to Identify Themes, Field Methods, Vol. 15, No.1, 85-108
Stewart, Simon (2013)A Sociology of Culture: Taste and Value, Palgrave Macmillan Publication
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 43 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 33 |