پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,239 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,234,089 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,068,718 |
خان ننه، آینه‌ای برای زمان: بازخوانی جامعه‌شناختی سرمایه اجتماعی بین نسلی در شعر شهریار | ||
| پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران | ||
| دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 26، اسفند 1403 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ijar.2025.392570.459910 | ||
| نویسنده | ||
| محمد عباس زاده* | ||
| گروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز | ||
| چکیده | ||
| هدف سرمایه اجتماعی به‌طور عام و سرمایه اجتماعی بین‌نسلی به‌طور خاص، از مفاهیم کلیدی در جامعه‌شناسی محسوب می‌شوند که با تسهیل ارتباط بین اعضای نسل‌های مختلف، به تقویت انسجام اجتماعی و تثبیت هویت ملی و فرهنگی کمک می‌کنند. بر این اساس، هدف این پژوهش، بررسی نقش شعر «خان ننه» اثر استاد شهریار به‌عنوان ابزاری هنری و ادبی برای انتقال مفاهیم اجتماعی و تقویت پیوندهای بین‌نسلی در مواجهه با چالش‌های مدرنیته است. این مطالعه با به‌کارگیری نظریات جامعه‌شناختی، در پی نشان دادن این است که چگونه شعر می‌تواند به‌عنوان رسانه‌ای قدرتمند، ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی را میان نسل‌ها منتقل کرده و در حفظ هویت جمعی در عصر جهانی‌شدن نقش ایفا کند. روش برای فهم شعر «خان ننه»، با توجه به ضعف روش‌های تجربی در تحلیل پدیده‌های پیچیده انسانی و اجتماعی، از روش هرمنوتیک نظری به‌عنوان یک روش کیفی، استفاده شد. در گام نخست، عواطف و احساسات نهفته در متن شعر بررسی شد، سپس روابط بین بخش‌های مختلف شعر تحلیل گردید تا ساختار کلی و پیوندهای مفهومی آن درک شود. در ادامه، زمینه‌های اجتماعی و سیاسی مرتبط با شعر مورد توجه قرار گرفت تا متن در بستر تاریخی و فرهنگی خود تفسیر شود. برای اطمینان از اعتبار و پایایی یافته‌ها، اقداماتی مانند بازخوانی مکرر متن، توجه به ابعاد مختلف مفاهیم و دریافت بازخورد از خبرگان انجام شد. یافته‌ها با توجه به روش‌شناسی به‌کارگرفته شده در این مطالعه، یافته‌ها نشان می‌دهند، مادربزرگ‌ها به عنوان محورهای خانواده، نقش مهمی در انتقال فرهنگ، ارزش‌ها و تجربیات به نسل‌های بعدی دارند. این انتقال اغلب از طریق ابزارهای نمادین مانند سوغات‌ها صورت می‌گیرد. در شعر «خان ننه»، سوغات‌ها نمادی از انتقال ارزش‌ها و خاطرات هستند و نشان‌دهنده نقش مادربزرگ‌ها در حفظ فرهنگ‌های محلی هستند. این انتقال ارزش‌ها با نوستالژی نیز پیوند عمیقی دارد. نوستالژی به عنوان یک احساس مثبت و گذشته‌محور، به حفظ صمیمیت و تقویت پیوندهای اجتماعی کمک می‌کند. مادربزرگ‌ها با بازگو کردن خاطرات گذشته، حس نوستالژی را در نسل‌های جوان برمی‌انگیزند و به حفظ هویت‌های محلی در عصر جهانی‌شدن کمک می‌کنند. این نقش مادربزرگ‌ها در انتقال ارزش‌ها، به جامعه‌پذیری دینی نیز گسترش می‌یابد. آن‌ها با انتقال آموزه‌های دینی و مذهبی، نقش مهمی در شکل‌دهی هویت دینی نسل‌های بعدی ایفا می‌کنند. علاوه بر این، مادربزرگ‌ها در شکل‌دهی نگرش‌های فرهنگی نسبت به مرگ نیز تأثیرگذار هستند. آن‌ها با انتقال نگرش‌های دینی و فرهنگی درباره مرگ، به نسل‌های جوان کمک می‌کنند تا زندگی را با عمق بیشتری درک کنند. در شعر «خان ننه»، این مفاهیم به‌وضوح دیده می‌شوند و نشان‌دهنده نقش مادربزرگ‌ها در حفظ انسجام خانوادگی و انتقال ارزش‌ها در عصر جهانی‌شدن هستند نتیجه گیری در عصر جهانی‌شدن، علیرغم پیشرفت‌های مادی و فناوری، هویت تاریخی، فرهنگی و جایگاه خانواده تا حد زیادی تضعیف شده‌اند. این روند، نگرانی‌هایی جدی درباره گسست نسلی و کاهش سرمایه اجتماعی بین‌نسلی ایجاد کرده است. شهریار در شعر «خان ننه» با زبانی هنرمندانه، بر ضرورت انتقال و حفظ میراث فرهنگی و اجتماعی تأکید می‌کند. او با محوریت قراردادن ارتباط پایدار بین نسل‌ها، هشدارهایی درباره پیامدهای فردگرایی افراطی و نادیده گرفتن ریشه‌های فرهنگی ارائه می‌دهد. شهریار در این شعر با نگاهی ژرف‌نگرانه، هشدار می‌دهد که بی‌توجهی به میراث فرهنگی و اجتماعی، بنیان‌های جامعه را سست کرده و روابط بین نسلی را در معرض خطر قرار می‌دهد. این دغدغه‌ها به‌ویژه در ارتباط با حذف یا کمرنگ‌شدن کانال‌های سنتی جامعه‌پذیری مطرح می‌شوند. چنین خطری نه تنها هویت خانوادگی نسل‌ها را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند به گسست هویت نسلی و در نتیجه، گسست هویت قومی و ملی منجر شود. از این رو، شعر «خان ننه» به‌عنوان اثری ادبی و جامعه‌شناختی، ضرورت بازسازی و تقویت پیوندهای بین‌نسلی را برای حفظ هویت جمعی در عصر جهانی‌شدن یادآور می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شهریار؛ مدرنیته؛ خانواده؛ سرمایه اجتماعی بین‌نسلی؛ جامعه‌پذیری؛ هویت نسلی | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 9 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب