1دانشیار گروه حقوق، دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز، ایران
2دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، ایران
چکیده
بازرس قانونی نهادی حرفه‌ای است که فلسفة وجودی آن را تفتیش تمامی فعالیت‌های اداری و مالی واحدهای تجاری به‌منظور رعایت قوانین و جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده از ضوابط قانونی تعریف کرده‌اند. ارزیابی‌ای که در ساده‌ترین شکل وظیفه‌ای مستمر و مستلزم حضور دائم بازرس در یک واحد گزارشگر است و این بر خلاف حرفة حسابرسی است که به قضاوت حرفه‌ای فردی «متخصص» و «مستقل» از واحد گزارشگر به نام حسابرس وابسته است و وظیفة آن ارزیابی میزان انطباق ادعاهای مربوط به فعالیت‌ها و وقایع اقتصادی با معیارهای از پیش تعیین‌شده و گزارش نتایج به اشخاص ذی‌نفع است. ازاین‌رو با فرض وجود این تفاوت‌ها که موجب پدیداری الگوهای مختلفی از این نهادهای حرفه‌ای و مورد اقتباس، از جمله «الگوی فرانسوی» شده است، تحقیق انجام‌شده که داده‌های اطلاعاتی آن به روش کتابخانه‌ای گردآوری و به شیوۀ توصیفی - تحلیلی بررسی گردیده است، سعی دارد تا رهگذر نگاه تطبیقی و درآمدی مختصر در خصوص ماهیت حقوقی نهاد بازرس قانونی، چالش‌های حاکم بر این حرفه در کشور ما را با ارائة پاسخی به این پرسش که اقتباس نهاد بازرس قانونی از قانون تجارت فرانسه، چه تأثیری بر ایجاد و توسعة این فعالیت حرفه‌ای در کشور ما داشته است؟ به بحث گذارد.
حبیب‌نژاد، سیداحمد (1398). حقوق مالیة عمومی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شوالیه، ژاک (1396). دولت پسامدرن (مطالعة تطبیقی تحولات معاصر در حقوق اساسی و اداری). ترجمۀ سیدمجتبی واعظی، تهران: مجد.
لگراند، آندره؛ وینه، سلین (1398). حقوق عمومی، (جلد دوم: حقوق اداری فرانسه چاپ (2017)). مترجم: روح‌اله مؤذنی، تهران: مجد.
ب) مقالات
پاسبان، محمدرضا (1391). بازبینی نظام بازرسی در شرکت‌های تجاری ایران: بررسی تطبیقی با حقوق انگلستان. فصلنامة پژوهش حقوق و سیاست، 83-115.
تنگستانی، محمدقاسم (1400). الزامات حقوقی کارآمدی نظام نظارت و بازرسی با تأکید بر روابط مراجع عام نظارتی. فصلنامة مجلس و راهبرد، (112)، 61-90.
رحیمی، بدالرسول (1395). تاریخچة حسابداری در ایران. دانشنامة اقتصاد و مدیریت، 8-15.
زارعی، محمدحسین؛ باباخانی، فرهاد (1395). بررسی جامعه‌شناختی عوامل و موانع تحقق حاکمیت قانون در فرانسه قرن هجدهم. مجلۀ تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، 4(70)، 185- 232.
صادقی، امیرحسین؛ بهنیا، مسیح (1399). آمبودزمان بخش عمومی در نظام حقوقی انگلستان با نگاهی به نهادهای ناظر در نظام حقوقی ایران. فصلنامةعلمیپژوهشهاینوینحقوقاداری، (5)، 139-165.
طجرلو، رضا؛ فراهانی، محمدصادق؛ قلیخانی، روح‌الله (1401). مطالعة تطبیقی سازوکارهای تضمین شفافیت در شرکت‌های دولتی. فصلنامة علمی پژوهش‌های نوین حقوق اداری، (10)، 235- 260.
قلی‌زاده، احد (1390). تحلیل مسائل حقوقی نظام بازرسی شرکت‌های سهامی، دولتی و عمومی. فصلنامة پژوهشنامة بازرگانی، (58)، 237-272.
گنجیاشتیجه، مسیح؛ حسینی صدرآبادی، ایرج؛ برزگر، عبدالرضا (1399). پایداری حکمرانی خوب بر پایه نقش دیوان محاسبات فرانسه در کنترل هزینههای عمومی. فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بینالمللی، (22)، 57-41.
مجاهد، افشین (1400). مطالعة تطبیقی آثار شرکت‌های تضامنی در حقوق ایران و انگلستان. فصلنامة علمی حقوق و مطالعات نوین، (2)، 93-98.
ج) قوانین و مقررات
اساسنامة سازمان حسابرسی مصوب 1366.
طرح اساسنامة سازمان نظام بازرسی جمهوری اسلامی ایران، شمارة ثبت 781 ، (1401).
قانون تشکیل سازمان بازرسی کل کشور مصوب 1393.
قانون دیوان محاسبات مصوب 1361.
لایحة قانونی اصلاحات قانون تجارت 1347.
انگلیسی
A) book
Christian Descheemaeker, Jean-François Potton (2016). La Cour des comptes et les entreprises publiques La réforme de 1976. Comité d'histoire de la Cour des comptes, Editeur: La documentation française, Parution.
Hauriou, M. (1910). Principes de droit public. Paris, Éditeur: Bibliotheque Dalloz, 13 Octobre 2010.
Klarić, M. (2009). Basic aspects of public services in law of European Union Zbornik radova Pravnog fakulteta u Splitu. god, str.
B) Articles
Carlos, R. (2003). Du commissariat aux comptes à l'audit. In: Actes de la recherche en sciences sociales. Vol. 146 -147, Espaces de la finance.
EU Presidency conclusions, Lisbon European Council, 23-24/03/00, p.6, para 24.
Voir C., R. (2001). Understanding Social Closure in its Cultural Context: Accounting Practitioners in France (1920–1939). Accounting Organizations and Society, 26.
Voir M. Anderson, J. R. Edwards et D. Matthews (1996). A Study of the Quoted Company Audit Market in 1886. Accounting, Business and Financial History, 6 (3).
C) Laws and regulations
The charter of the audit organization approved in 1987.
Draft of the Statute of the Inspection System Organization of the Islamic Republic of Iran, registration number 781, (2022).
The Law on the establishment of the General Inspection Organization of the country approved in 2013.
Law of the Court of Accounts approved in 1982.
The legal bill for the amendments to the trade law.
