پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,762 |
| تعداد مقالات | 72,832 |
| تعداد مشاهده مقاله | 131,729,548 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 103,477,484 |
از سیلیکسیون دو ناتور تا انتخاب طبیعی؛ تحقیقی در واژه‌گزینی ایرانیان | ||
| تاریخ علم | ||
| دوره 22، شماره 2 - شماره پیاپی 37، بهمن 1403 اصل مقاله (1.33 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2025.386167.371809 | ||
| نویسنده | ||
| محمد معصومی* | ||
| پژوهشگر غیروابسته تاریخ علم | ||
| چکیده | ||
| پیش از این در مقاله‌ای که در همین مجله منتشر شده بود، نکاتی در بارهٔ واژهٔ تکامل و پیشینهٔ آن در متون فارسی، عربی و ترکی عثمانی آمده بود. در ادامهٔ آن تحقیق، اینک به بررسی واژهٔ «انتخاب طبیعی» و معادل‌های مختلف آن در زبان‌های مذکور پرداخته‌ام. در این مقاله با بررسی اسناد مختلف نشان داده‌ام که ترکیب «انتخاب طبیعی» که از زبان عربی وارد شده بود، توانست در بین ایرانیان رواج یابد. یعنی درست برخلاف واژۀ《تکامل》 که از ترکان عثمانی وام گرفته شده بود. بررسی واژه‌ها و معادل‌هایی که روشنفکران ایرانی برای کلمات فرنگی انتخاب می‌کرده‌اند بخشی از پژوهشی است که می‌تواند نوعی جامعه‌شناسی تاریخی علم تلقی شود و پژوهش‌های مرتبط را با درک بهتری نسبت به تاریخ ورود علوم جدید به ایران پیش ببرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انتخاب طبیعی؛ ترکان عثمانی؛ چارلز داروین؛ علوم جدید؛ نظریه تکامل | ||
| مراجع | ||
|
شمیل، شبلی. (1884م). تَعریبُ لِشَرح بُخنِر علی مذهب داروین فی انتقال الانواع و ظُهور العالم العضوی و اطلاق ذلک علی الانسان. مصر: مطبعة جریدة المحروسة بالاسکندریة.
دستغیب شیرازی، میرزا عنایت‌الله. (1342ق). داروین و حکمای مشرق زمین یا سردارنامه. شیراز: مطبعۀ محمدیه [چاپ سنگی].
فروغی، محمدعلی. (1306ش). اندیشۀ دور و دراز. استانبول: آمدی مطبعه‌سی.
فروغی، محمدعلی (1320ش). سیر حکمت در اروپا. تهران: چاپخانه بانک ملی، جلد سوم (از آغاز سدۀ نوزدهم میلادی تا زمان حاضر)، چاپ اول.
اِدهم، صبحی. (1327ق/ 1913م). داروه‌نیزم. مَناستِر: بین الملل تجارت مطبعه‌سی، (علوم طبیعیة و اجتماعیة کتبخانه‌سی، عدد 2).
داروین، شارلز روبرت. (1918م). اصل الانواع و نشئها بالانتخاب الطبیعی و حفظ الصنوف الغالبة فی التناحر علی البقاء. نقله الی العربیة اسماعیل مظهر، مطبعة المصریة.
سنگلجی، شریعت (رضاقلی بن حسن). (1349ق). تلخیص الفلسفة فی ازالة الجهل و السفسطة. نسخۀ خطی به شمارۀ 87091 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
سامی، ش. (1322ق/1905م). رَسملی قاموس فرانسوی، فرانسزجَه‌دَن ترکجه‌یه لغت کتابی. استانبول: (مهران مطبعه‌سی)، دُردُنجی طبعی.
کرمانی، میرزا آقاخان. (1339ق). رسالۀ تکوین و تشریح [تشریع]. نسخۀ خطی به شمارۀ 210492 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
البرباری، رزق‌الله (1876م). «فی اصل الإنسان»، المقتطف، السنة الأولی، 279-281. [نسخۀ موجود در کتابخانۀ مجلس به شمارۀ 60499].
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 100 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 33 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب