سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,693
تعداد مقالات72,239
تعداد مشاهده مقاله129,229,388
تعداد دریافت فایل اصل مقاله102,061,241
ابراهیم پور, مریم, منصوری اطمینان, ابوالفضل. (1404). شناسایی پیشران‌های کلیدی ارتقای ظرفیت تاب‌آوری در شهرهای پساکرونا با رویکرد آینده‌پژوهی مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد. , 13(1), 19-38. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.381693.1985
مریم ابراهیم پور; ابوالفضل منصوری اطمینان. "شناسایی پیشران‌های کلیدی ارتقای ظرفیت تاب‌آوری در شهرهای پساکرونا با رویکرد آینده‌پژوهی مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد". , 13, 1, 1404, 19-38. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.381693.1985
ابراهیم پور, مریم, منصوری اطمینان, ابوالفضل. (1404). 'شناسایی پیشران‌های کلیدی ارتقای ظرفیت تاب‌آوری در شهرهای پساکرونا با رویکرد آینده‌پژوهی مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد', , 13(1), pp. 19-38. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.381693.1985
ابراهیم پور, مریم, منصوری اطمینان, ابوالفضل. شناسایی پیشران‌های کلیدی ارتقای ظرفیت تاب‌آوری در شهرهای پساکرونا با رویکرد آینده‌پژوهی مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد. , 1404; 13(1): 19-38. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.381693.1985

شناسایی پیشران‌های کلیدی ارتقای ظرفیت تاب‌آوری در شهرهای پساکرونا با رویکرد آینده‌پژوهی مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد

پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری
دوره 13، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 19-38    اصل مقاله (1.08 M)
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2025.381693.1985
نویسندگان
مریم ابراهیم پور* 1؛ ابوالفضل منصوری اطمینان2
1گروه معماری و شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه خاوران، مشهد، ایران
2گروه جغرافیای انسانی و برنامه‌ریزی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
امروزه توجه به اصل بازتولید به‌عنوان یکی از عوامل خلق فضاهای شهری تاب‌آور، می‌تواند گزینه‌های متعددی را در هر زمان جهت مقابله و کاهش خطرپذیری و اثرات بحران‌هایی همچون کرونا به شهروندان ارائه نماید. به همین منظور، پژوهش حاضر باهدف شناسایی پیشران‌های کلیدی ارتقای ظرفیت تاب‌آوری در شهر پساکرونای مشهد با رویکرد آینده‌پژوهی انجام‌گرفته است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و به لحاظ نوع‌شناسی "تک‌روشی موازی" است. بدین ترتیب، جهت تحلیل داده‌های کیفی از روش فرا ترکیب (تحلیل پایه) و رویکرد آینده‌پژوهی (تحلیل مکمل) به‌صورت هم‌زمان استفاده‌شده است. تحلیل پایه منجر به ارائه پیشران‌های کلیدی اولیه و تحلیل مکمل منجر به تبیین پیشران‌های اثرگذار و اثرپذیر (کشف روابط علی و معلولی) و عملیاتی نمودن آن شده است. روش جمع‌آوری داده‌های این پژوهش شامل مطالعه اسنادی و مصاحبه فردی نیمه ساختارمند بوده و جامعه آماری آن مدیران، افراد متخصص، صاحب‌نظر و اساتید دانشگاه در رشته شهرسازی در شهر مشهد می‌باشند که تعداد 28 نفر از آن‌ها با روش نمونه‌گیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که توزیع متغیرها به‌صورت قطری پراکنده‌شده‌اند و بیشتر در دو بعد متغیرهای تأثیرگذار و تأثیرپذیر متمرکز بوده‌اند. همچنین نتایج نشان داد که پیشران‌های کلیدی و مهم برای بازتولید شهر پساکرونا، پنج پیشران "وجود پایگاه ارتباطی بین مردم و سازمان"، "همگرایی اجتماعی"، "آگاهی شهروندان در برخورد با بحران"، "دسترسی به پزشک و خدمات درمانی"، "تنظیم بازار- قیمت کالا" و "امنیت فضای مجازی" در سیستم می‌باشند.
کلیدواژه‌ها
تاب‌آوری شهری؛ ویروس کرونا؛ شهرهای پساکرونا؛ آینده‌نگاری؛ شهر مشهد
مراجع
  1. برزگر، صادق؛ رسولی، محمد و حجازی، اسد. (1402). بازتولید شهرهای پساکرونا با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: شهر زنجان). مجله آمایش جغرافیایی فضا، 13 (1)، 21-37. https://doi.org/10.30488/gps.2022.342995.3545
  2. حاتمی، احمد؛ پرویزی مریوانی، سمیه و اکبری منفرد، بهاره. (1401). ارزیابی ابعاد و شاخص‌ها تاب‌آوری شهری در بافت فرسوده شهر بروجرد. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی، 3 (9)، 39-58.
  3. رضایی، محمود. (1401). زمینه‌بندی راهبردهای معماری و شهرسازی ایران در دوران پساکرونا به روش نظریه بر پایه‌ای. مجله شهر پایدار، 5 (4)، 143-158. https://doi.org/10.22034/jsc.2023.280198.1442
  4. زندیه، مهدی و مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1401). پساکرونا: درس‌هایی از تأثیر کووید 19 بر حضور سالمندان در فضاهای باز جمعی. نقش‌جهان- مطالعات نظری و فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی، 12 (4)، 1-21.
  5. شیخی، فاطمه و باباخانی، ملیحه. (1401). شهرسازی پساکرونا: به‌کارگیری رویکرد شهر ۱۵ دقیقه‌ای در شهرهای ایران (نمونه موردی: مهرشهر کرج). گفتمان طراحی شهری مروری بر ادبیات و نظریه‌های معاصر، ۳ (۲)، ۹۷-۱۱۴.
  6. شیرانی، زهرا؛ پرتوی، پروین و بهزادفر، مصطفی. (1396). تاب‌آوری فضایی بازارهای سنتی (مورد پژوهی: بازار قیصریه اصفهان). نشریه باغ نظر، 14 (52)، 49-58.
  7. شیعه، عباس. (1399). مفاهیم کالبدی به‌منظور کاهش خطر ناشی از شیوع بیماری‌های واگیردار در شهرهای ایران. نشریه شهر ایمن، 3 (1)، 78-92. https://doi.org/10.22034/ispdrc.2020.705330
  8. عربانی، محمدحسین و باور، سیروس. (1399). چگونگی محیط معماری و شهرسازی در مقابله با همه‌گیری ویروس کرونا. نشریه معماری شناسی، 3 (16)، 1-7.
  9. غلامی، حمیده؛ پناهی، علی و احمدزاده، حسن. (1401). تحلیل اثرات مخاطرات محیطی بیولوژیکال بر فضاهای شهری با تأکید بر پاندمی کرونا (مطالعه موردی: شهر تبریز). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 11 (41)، 143-154. https://doi.org/20.1001.1.20087845.1401.11.41.10.7
  10. فلاحی، مهسا؛ امین‌زاده گوهرریزی، بهناز؛ زبردست، اسفندیار و نوریان، فرشاد. (1401). واکاوی انتقادی مفهوم تاب‌آوری شهری از دیدگاه مناسبات قدرت نهادی. دانش شهرسازی، 6 (3)، 39-65. https://doi.org/10.22124/upk.2022.20567.1675
  11. محمدی ده چشمه، مصطفی؛ فیروزی، محمدعلی؛ سعیدی، جعفر و شمسایی زفرقندی، فتح‌الله. (1401). سنجش تاب‌آوری کالبدی- محیطی در اجتماعات شهری، پژوهش موردی: شهرهای آبادان و خرمشهر. فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 13 (4)، صفحات 37-54. https://doi.org/10.30473/grup.2022.57535.2594
  12. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1399). درباره مقابله با شیوع ویروس کرونا (32)؛ بررسی ابعاد آثار گسترش ویروس کرونا بر حوزه شهری و شهرسازی. معاونت پژوهش‌های زیربنایی و امور تولیدی، دفتر مطالعات زیربنایی (گروه مسکن و شهرسازی).
  13. مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهری و روستایی. (1399). مدیریت شهری و نقش آن در کنترل ویروس کرونا، وزارت کشور. https://shahri.gilan.ir/sites/shahri.ostan-gl.ir/files
  14. مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران. (1399 الف). اهم اقدامات شهرهای بزرگ جهان و کلان‌شهرهای ایران در مقابله با ویروس کرونا، شهرداری تهران، تهران.
  15. مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران. (1399 ب). راهبرد پاسخ‌دهی کارکردی- فضایی شهری به اپیدمی (گزارش مدیریتی)، شهرداری تهران، تهران. https://anthropologyandculture.com/wp-content/uploads/2020/04/urban-function-spatial-response-strategy-for-the-epidemic.pdf
  16. هندیانی، عبدالله؛ سروشان، غلامرضا؛ زیویار پرده‌ای، پروانه و توکلان، علی. (1401). بررسی تأثیر حکمروایی شهری بر تاب‌آوری شهرها (موردمطالعه: شهر تهران). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 22 (67)، 413-437. https://doi.org/10.52547/jgs.22.67.413
  17. Arabani, M. H., & Bavar, S. (2020). How the architectural environment and urban planning cope with the corona virus epidemic. Architectural Journal, 3 (16), 1-7. [inPersian]
  18. Ayouni, I., Maatoug, J., & Dhouib, W. (2021). Effective public health measures to mitigate the spread of COVID-19: a systematic review. BMC Public Health, 21, 1015. https://doi.org/10.1186/s12889-021-11111-1
  19. Bartik, A., Bertrand, M., & et al. (2020). The impact of COVID-19 on small business outcomes and expectations.  Proc Natl Acad Sci U S A, 117 (30), 17656-17666. https://doi.org/10.1073/pnas.2006991117
  20. Barzegar, S., Jahangirzadeh, J., & Rasouli, M. (2023). Reproduction of post-corona cities with a future research approach (case study: Zanjan city). Journal of Geographical Analysis of Space, 13 (1), 21-37. https://doi.org/10.30488/gps.2022.342995.3545 [inPersian]
  21. Bottero, M., Datola, G., & De Angelis, E. (2020). A System Dynamics Model and Analytic Network Process: An Integrated Approach to Investigate Urban Resilience. Land, 9. https://doi.org/10.3390/land9080242
  22. Buehler, R., & John P. (2022). Cycling through the COVID-19 Pandemic to a More Sustainable Transport Future: Evidence from Case Studies of 14 Large Bicycle-Friendly Cities in Europe and North America. Sustainability, 14 (12), 7293. https://doi.org/10.3390/su14127293.
  23. Cascini, F., Failla, G., Gobbi, C. & et al. (2022). A cross-country comparison of Covid-19 containment measures and their effects on the epidemic curves. BMC Public Health, 22, 1765. https://doi.org/10.1186/s12889-022-14088-7
  24. Center for urban and rural planning studies. (2020). Urban management and its role in controlling the corona virus, Ministry of Interior. https://shahri.gilan.ir/sites/shahri.ostan-gl.ir/files [inPersian]
  25. Connolly, C., Keil, R., & Ali, S. H. (2021). Extended urbanisation and the spatialities of infectious disease: Demographic change, infrastructure and governance. Urban studies, 58(2), 245-263.‌ https://doi.org/10.1177/0042098020910873
  26. Eltarabily, S., & Elgheznawy, D. (2020). Post-Pandemic Cities - The Impact of COVID-19 on Cities and Urban Design. Architecture Research. https://doi:10.5923/j.arch.20201003.02
  27. Falahi, M., Aminzadeh Goharrizi, B., Zebardast, E., & Noorian, F. (2022). Critical analysis of the concept of urban resilience from the perspective of institutional power relations. Danesh Shahrzazi, 6 (3), 39-65. https://doi.org/10.22124/upk.2022.20567.1675 [inPersian]
  28. Faude, B. (2020). International Institutions in Hard Times: How Institutional Complexity Increases Resilience, Global Governance in Complex Times: Exploring New Concepts and Theories on Institutional Complexity, 46-54. http://dx.doi.org/10.20377/cgn-99
  29. Florida, R., Rodrı´guez-Pose, A., & Storper, M. (2021). Cities in a post-COVID world. Urban Studies, 1–23. https://doi.org/10.1177/00420980211018072
  30. Gawad, A., Salam, A., & Raslan, R. (2022). Post-COVID-19 Implemented Guidelines in Urban Spaces: The case of Alexandria, Egypt, Engineering Research Journal, 174, 52-61. https://doi.org/10.21608/erj.2022.241989
  31. Gholami, H., Panahi, A., & Ahmadzadeh, H. (2020). Future research on the resilience of urban settlements against environmental hazards with an emphasis on the Corona pandemic (case study: Tabriz city), Scientific Journal of Geography and Environmental Hazards, 9 (4), 179-199. https://doi.org/20.1001.1.20087845.1401.11.41.10.7 [inPersian]
  32. Gößling-Reisemann, S., Hellige, H. D., & Their, P. (2018). The resilience concept: from its historical roots to theoretical framework for critical infrastructure design. Universität Bremen, Forschungszentrum Nachhaltigkeit (artec), Bremen. https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:0168- ssoar-59351-6
  33. Hatami, A., Parvizi Marivani, S., & Akbari Monfared, B. (2022). Evaluation of dimensions and indicators of urban resilience in the dilapidated context of Borujerd city. Economic Geography Research Quarterly, 3 (9), 39-58. [inPersian]
  34. Hindiani, A., Soroshan, Gh., Zaviyar Pardaei, P., & Tavaklan, A. (2022). Investigating the impact of urban governance on the resilience of cities (case study: Tehran). Applied Research Journal of Geographical Sciences, 22 (67), 413-437. https://doi.org/10.52547/jgs.22.67.413 [inPersian]
  35. Honey-Rosés & et al. (2020). The impact of COVID-19 on public space: an early review of the emerging questions– design, perceptions and inequities, CITIES & HEALTH. https://doi.org/10.1080/23748834.2020.1780074
  36. Islamic Council Research Center. (2020). about dealing with the spread of the corona virus (32); Investigating the dimensions of the spread of the corona virus on the urban area and urban development, Vice President of Infrastructure Research and Production Affairs, Office of Infrastructure Studies (Housing and Urban Development Group). https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1503651 [inPersian]
  37. Kangwei, T. (2024). Post-pandemic Urban Planning: Innovations in Cities and Neighborhoods.‌ http://pea.lib.pte.hu/handle/pea/45113
  38. Leki´c Glavan, O., Nikoli´c, N., Foli´c, B., Vitoševi´c, B., Mitrovi´c, A., & Kosanovi´c, S. (2022). COVID-19 and City Space: Impact and Perspectives. Sustainability, 14, 1885. https://doi.org/10.3390/su14031885
  39. Ma, Q., Qi, Y., Shan, Q., Liu, S., & He, H. (2020). Understanding the knowledge gaps between air pollution controls and health impacts including pathogen epidemic. Environ. Res.189:109949. https://doi.org/10.1016/j.envres.109949
  40. Mohammadi De Cheshme, M., Firouzi, M. A., Saeedi, J., & Shamsai Zafarghandi, F. (2022). Measuring physical-environmental resilience in urban communities, case study: Abadan and Khorramshahr cities. Urban Ecology Research Quarterly, 13 (4), 37-54. https://doi.org/10.30473/grup.2022.57535.2594 [inPersian]
  41. Noszczyk, T., Gorzelany, J., Kukulska-Kozieł, A., & Hernik, J. (2022). The impact of the COVID-19 pandemic on the importance of urban green spaces to the public. Land use policy, 113, 105925. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2021.105925
  42. Rezaei, M. (2022). Contextualizing Iran's architectural and urban planning strategies in the post-corona era using grounded theory. Shahr Padayar Quarterly, 5 (4), 143-158. https://doi.org/10.22034/jsc.2023.280198.1442 [inPersian]
  43. Santiago-Alarcon, D., & MacGregor-Fors, I. (2020). Cities and pandemics: urban areas are ground zero for the transmission of emerging human infectious diseases. Journal of Urban Ecology, 1–3. https://doi.org/10.1093/jue/juaa012 
  44. Sarker, M.N.I., Khatun, M.N., & Alam, G.M. (2020). Big Data Driven Smart City: Way to Smart City Governance. International Conference on Computing and Information Technology, At: University of Tabuk, Kingdom of Saudi Arabia. https://doi.org/10.1109/ICCIT-144147971.2020.9213795
  45. Sepe, M. (2021). Covid‑19 pandemic and public spaces: improving quality and flexibility for healthier places. URBAN DESIGN International, 26, 159–173 https://doi.org/10.1057/s41289-021-00153-x
  46. Shawket, I. M., & khateeb, S. El. (2020). Redefining Urban Public Space’s Characters after COVID-19; Empirical Study on Egyptian Residential Spaces. 24th International Conference Information Visualisation (IV). https://doi.org/10.1109/IV51561.2020.00107
  47. Sheikhi, F., & Babakhani, M. (2022). Post-Corona Urbanization: Applying the 15-Minute City Approach in Iranian Cities (Case Study: Mehrshahr Karaj). Discourse on Urban Design Scientific Journal, 3 (2), 97-114. [inPersian]
  48. Shieh, A. (2020). Physical concepts in order to reduce the risk caused by the spread of infectious diseases in Iranian cities. Shahr Ayman scientific-research journal, 3 (1), 78-92. http://doi.org/10.22034/ispdrc.2020.705330 [inPersian]
  49. Shirani, Z., Partovi, P., & Behzadfar, M. (2017). Spatial resilience of traditional markets (case study: Isfahan Qaisarieh market). Bagh Nazar magazine, 14 (52), 49-58. [inPersian]
  50. Śleszyński, P., Legutko-Kobus, P., Rosenberg, M., Pantyley, V., & Nowak, M. J. (2022). Assessing Urban Policies in a COVID-19 World. International journal of environmental research and public health, 19 (9), 5322. https://doi.org/10.3390/ijerph19095322
  51. Stevens, N. J., Tavares, S, G., & Salmon, P. M. (2021). The adaptive capacity of public space under COVID‐19: Exploring urban design interventions through a sociotechnical systems approach. human Factors and Ergonomics in Manufacturing, 31(4). https://doi.org/10.1002/hfm.20906
  52. Study and planning center of Tehran city. (2020a). The main measures of major cities of the world and Iranian metropolises in dealing with the corona virus, Tehran Municipality, Tehran. [inPersian]
  53. Study and planning center of Tehran city. (2020b). Urban functional-spatial response strategy to the epidemic. Tehran Municipality, Tehran. https://anthropologyandculture.com/wp-content/uploads/2020/04/urban-function-spatial-response-strategy-for-the-epidemic.pdf [inPersian]
  54. Syal, Sh. (2021). Learning from pandemics: Applying resilience thinking to identify priorities for planning urban settlements. Journal of Urban Management, 10 (3), 205–217. https://doi.org/10.1016/j.jum.2021.05.004
  55. Tareke, K. M. (2024). Mediating Role of Environmental Awareness for the Nexus between Perceived Risks of COVID‐19 Pandemic and Use of Sustainable Transportation: Evidence from Urban Passengers in Ethiopia, 2022. Advances in Public Health, 2024(1), 2644236.‌ https://doi.org/10.1155/2024/2644236
  56. Taşan-Kok, T. (2020). How to be Truly Open: Rethinking Public Spaces in the Post-Covid City. Municipal & Climate Finance urban Health. https://www.urbanet.info/truly-open-rethinking-public-spaces-post-covid-city/
  57. Woodruff, S. C., Meerow, S., Stults, M., & Wilkins, Ch. (2018). Adaptation to Resilience Planning: Alternative Pathways to Prepare for Climate Change. Journal of Planning Education and Research, 42 (1). https://doi.org/10.1177/0739456X18801057
  58. World Health Organization. (2020). WHO Director-General's Opening Remarks at the Media Briefing on COVID-19- [WWW Document]. URL. https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-themedia-briefing-on-covid-19
  59. Xu, C., Luo, X., Yu, C., & Cao, S. J. (2020). The 2019-nCoV epidemic control strategies and future challenges of building healthy smart cities. Indoor and Built Environment, 29 (5). https://doi.org/10.1177/1420326X209104
  60. Zandieh, M., & Mehdinezhad, M. J. (2022). Post-Corona: lessons from the impact of covid-19 on the presence of the elderly in gathering spaces. Naqsh Jahan scientific-research quarterly, 12 (4), 2-21. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-63454-fa.html [inPersian]
  61. Zheng, X., Yu, Y., Yang, S., & Islam Sarker, M. (2022). Urban Resilience for Urban Sustainability: Concepts, Dimensions, and Perspectives. Sustainability, 14, 2481. https://doi.org/10.3390/su14052481
  62. Zhu, Y., Xie, J., Huang, F., & Cao, L. (2020). Association between short-term exposure to air pollution and COVID-19 infection: evidence from China. Science of The Total Environment, 727, 1-13. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.138704
  63. Zuniga-Teran, A. A., Gerlak, A. K., Mayer, B., Evans, T. P., & Lansey, K. E. (2020). Urban resilience and green infrastructure systems: towards a multidimensional evaluation. Current Opinion in Environmental Sustainability, 44, 42-47. https://doi.org/10.1016/j.cosust.2020.05.001
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 34
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 12





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب