پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,694 |
| تعداد مقالات | 72,265 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,314,072 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,174,758 |
نگرش‌صوفیان بغداد به مسئلۀ کار: مطالعۀ موردی زندگی و اقوال جنید بغدادی، ابوسعید خراز، ابوالحسین نوری و حارث محاسبی | ||
| مجله ادیان و عرفان | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 351-371 اصل مقاله (739.41 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2025.386210.630566 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه نوری تازه کند1؛ محمود شیخ* 2؛ محی الدین قنبری3 | ||
| 1دانشجوی دکترا، گروه عرفان اسلامی، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| 2استادیار، گروه ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 3استادیار، گروه عرفان اسلامی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد نیشابور دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران | ||
| چکیده | ||
| کار مفهومی است که با مفاهیمی چون دارایی، خدمت، فقر، و … همبستگی معنایی دارد. چنین مفاهیمی، در سنت‌های دینی و عرفانی، غالباً صبغه‌ای معنوی می‌یابند، چنانکه مایۀ ارزشمندی کار نه فقط کسب درامد، بلکه کسب ارزش‌های اخلاقی وابسته به آن است. این نکته را می‌توان از بررسی احوال و اقوال صوفیان بغداد در سده‌های دوم و سوم هجری به خوبی دریافت. این صوفیان که غالباً مردمانی اهل زهد و فقر بوده‌اند و معیشت خود را با کار و کسب می‌گذرانده‌اند، در مفهوم و ضرورت کار اتفاق نظر نداشته‌اند. بررسی مبانی فکری و شیوۀ عملی چهار شخصیت مشهور تصوف بغداد (جنید، خراز، نوری و محاسبی) با روش تحلیل کیفی متون کهن نشان می‌دهد که (1) کار در نظر آنان اهمیت کانونی چندانی نداشته‌است و (2) آموزۀ توکل سبب اختلاف نظر دربارۀ کسب و کار میان آنان بوده‌است، چنانکه برخی کار را مخالف توکل دیده و پرداختن بدان را برای سالک ضروری نمی‌دیده‌اند، و برخی آن را مخالف کسب ندیده و پرداختن به آن را به حال و مقام سالک وابسته می‌دانستند. (3) در نظر آنان کسب رسمی و دولتی مردود و البته (4) خدمت به همنوع و ایثار مفاهیمی مقدس در پیوند با کار بوده‌است، همچنان‌که (5) کسب روزی حلال و پرهیز از لقمۀ شبهه‌دار نیز که با کار پیوند دارد، مورد توجه آنان بوده‌است. در مقابل (6) کار در صورتی که به دلمشغولی فرد به امور دنیوی و بازماندن از آخرت منجر شود، به شدت مذموم بوده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تصوف اسلامی؛ توکل؛ کار؛ مکتب بغداد | ||
| مراجع | ||
|
ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن (1409). اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بیروت: نشر دارالفکر.
ابن حجر عسقلانی (1415). الاصابه فی تمییز الصحابه، ابوالفضل احمد بن علی، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت: نشر دارالکتب العلمیه.
اسوندسن، لارس (197). کار، ترجمۀ فرزانه سالمی، تهران: نشر گمان.
ابن جوزی، ابوالفرج، تلبیس ابلیس (بی‌تا). ترجمۀ علیرضا ذکاوتی قراگزلو، مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــــــ (1423). صفه الصفوه، حاشیه و تحقیق رمضان و سعید محمد، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن خلکان ابوالعباس محمد بن محمد، (1256). وفیات الاعیان و ابناء ابناء الزمان، تحقیق یوسف طویل، لبنان، بیروت: دارالنشر الکتب العلمیه.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1357). البدایه و النهایه، لبنان، بیروت: نشر دارالفکر.
ابوطالب مکی (1417). قوت القلوب فی معامله المحبوب، حاشیۀ باسل عیون، لبنان، بیروت: دارالکتب العلمیه.
اسنوی، عبدالرحیم بن حسن (1407). طبقات‌الشافعیه، بیروت: چاپ کمال یوسف حوت.
ثبوت، اکبر (1386). حسن بصری گنجینه‌دار علم و عرفان، تهران: نشر حقیقت
تاج‌علی، آزاده (1387). ابوسعید خراز پیر فنا و بقا، تهران: ناشر طبع و نشر.
ابن ملقن، سراج الدین ابوحفص (1994). طبقات الاولیاء، مصر، قاهره: ناشر مکتبه الخانجی.
اصفهانی، ابی‌نعیم (بی‌تا). حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، تصحیح شفیعی کدکنی، قاهره: نشر دارالقراء.
انصاری هروی، ابوعبدالرحمن محمد بن حسین، (بی‌تا)، طبقات الصوفیه، بیروت، نشر دارالکتب العلمیه.
باخرزی، ابوالمفاخر یحیی (1383). اورادالاحباب و فصوص الاداب، تصحیح ایرج افشار، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
پورهمایون، علی اصغر (1344). اقتصاد، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
جاسم، عزیز (1997). متصوفۀ بغداد، بغداد: المرکز الثقافی العربی.
حر عاملی، محمد بن حسن بن علی (1414). وسائل الشیعه، قم: نشر موسسۀ آل البیت.
خاوری، اسدالله (1362). ذهبیه تصوف علمی-آثار ادبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خطیب بغدادی (1417). احمد بن علی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر، لبنان، بیروت: دارالکتب العلمیه.
رازی، نجم‌الدین (1352). مرصاد العباد، به اهتمام محمد امین ریاحی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
رئیسی نافچی، راضیه (1402). کسب و ترک در متون منثور عرفانی تا پایان قرن هفتم براساس مقتضیات حال و مقام، فصلنامۀ علمی کاوشنامه زبان و ادبیات فارسی، سال 24.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1376). جستجو در تصوف ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر
سراج طوسی، ابونصر (1382). اللمع فی التصوف، تصحیح رینولد آلن نیکلسون، ترجمۀ مهدی محبتی، تهران: انتشارات اساطیر.
سلمی نیشابوری، ابوعبدالرحمن محمد بن الحسین (1424). طبقات الصوفیه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
سهروردی، شهاب الدین ابوحفص (1375). عوارف المعارف،، ترجمه ابومنصور اصفهانی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
شوقی، مولانا (1383). دیوان اشعار منسوب به علی علیه السلام، مصحح مریم روضاتیان، تهران: نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
عبدالرحمان‌بن احمد جامی (1358). نفحات‌الانس من حضرات‌القدس، تهران: چاپ محمود عابدی.
عطار نیشابوری، فریدالدین (1381). تذکره الاولیاء، تصحیح رینولد آلن نیکلسون، لیدن: نشر پیمان.
قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم (1374). رساله قشیریه، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
قریشی، شریف (1352). کار و حقوق کارگر، مترجمان محصل یزدی، نعمت الله ادیب لاری، قم: نشر دارالکتب الاسلامیه.
کاشانی، عزالدین محمود بن علی (1385). مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، مقدمه و تصحیح عفت کرباسی و محمدرضا برزگر خالقی، چاپ دوم، تهران: نشر زوار.
کلاباذی، ابوبکر محمدبن ابراهیم (1933). التعرف لمذهب التصوف، مصر: مطبعه السعاده.
گروه نویسندگان، نامۀ دانشوران ناصری (1333). بی‌جا: ناشر دارالفکر-دارالعلم.
لاهوری، غلام سرور (1383). خزینه الاصفیاء، تهران: نشر منشور امید.
متقی، علی بن حسام الدین (1409). کنز العمال فی سنین الاقوال و الافعال، تصحیح صفوه سقا و بکری حیانی، بیروت: نشر مؤسسه الرساله.
مجتبوی نائینی، مهدی (1372). فرهنگ اصطلاحات کار و تأمین اجتماعی، تهران: نشر مؤسسه کار و تأمین اجتماعی.
محاسبی، حارث بن اسد (1421). المکاسب، از مجموعه کتب المسائل، تصحیح خلیل عمران المنصور، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ــــــــــ (1421). النصایح والوصایا، بیروت: انتشارات دارالکتب.
ــــــــــ (1428). آداب النفوس، تصحیح عبدالقادر احمد عطا، بیروت: موسسه الکتب الثقافیه.
ــــــــــ (1391). العقل و فهم القرآن، مقدمه و تحقیق حسین القوتلی، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
مدرس تبریزی، محمد علی (1326). ریحانه الادب، تهران: کتابفروشی خیام.
مناوی، محمد عبدالرئوف (1999)، الکواکب الدریه، تصحیح محمد ادیب الجادر، بیروت: دارصادر.
میبدی، رشیدالدین فضل الله (1371). کشف الاسرار و عدۀ الابرار، تصحیح علی اصغر حکمت، تهران: انتشارات امیر کبیر.
نایب‌الصدر شیرازی، میرمعصوم (1318). طرائق الحقائق، تصحصح محمد جعفر محجوب، ایران، تهران: نشر سنایی.
نوری، فاطمه، شیخ، محمود، قنبری، محی‌الدین (1402). «وجوه معنوی کسب و کار در سنت ملامتیان»، تهران: مجلۀ ادیان و عرفان دانشگاه تهران.
هجویری، ابوالحسن علی (1375). کشف المحجوب، تصحیح ژوکوفسکی، تهران: نشر طهوری.
پورداوود، ابراهیم (1337). یسنا، ج2، به کوشش بهرام فره‌وشی، مرکز انتشار کتابفروشی ابن سینا، چاپخانۀ آتش. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 62 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 48 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب