پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,714 |
| تعداد مقالات | 72,518 |
| تعداد مشاهده مقاله | 130,599,599 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,862,500 |
تبیینی نوین از انواع کنش عقلی براساس الگوی «اسفار اربعه» و امکان استفاده از این الگو در فلسفۀ علوم اجتماعی | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 15، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 21-41 اصل مقاله (773.11 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2025.379404.1724 | ||
| نویسنده | ||
| ابراهیم خانی* | ||
| استادیار گروه فرهنگ و تمدن، دانشکده فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در این مقاله به روش دلالت پژوهشی، کارآمدی الگوی «اسفار اربعه» به‌عنوان یک الگوی روشی نوین در فلسفۀ علم و فلسفۀ علوم اجتماعی نمایش داده می‌شود. به‌منظور تحقق این هدف، پس از روشن‌کردن معنای اسفار اربعه در عرفان اسلامی، در گام اول اثبات شده است که «اسفار اربعه» یک الگوی فراگیر شناختی است و منحصر در مباحث سلوکی و عرفانی نیست. برای تحقق این گام با تشریح و نقد انواع کنش‌های عقلانیت، نشان داده شده که به‌ترتیب انواع کنش‌های عقل تحلیلی، ذات‌یاب، کلی‌یاب، توصیفی و ترکیبی با مراحل چهارگانۀ اسفار اربعه مطابقت روشی دارند. درنتیجه می‌توان از الگوی «اسفار اربعۀ اندیشه» به‌عنوان نظریه‌ای نوین در حوزۀ مباحث معرفت‌شناسی یاد کرد. پس از تحقق این گام، برای نشان‌دادن کارآمدی این الگو در حوزۀ فلسفۀ علوم اجتماعی، به بازخوانی برخی از مشهورترین نظریات جامعه‌شناسی در قالب سفرهای چهارگانۀ این الگو پرداخته شده تا روشن شود علی‌رغم تفاوت‌های بسیار زیاد روشی و مبنایی میان این اندیشمندان می‌توان مراحل اندیشه‌ورزی آن‌ها را در قالب منطق اسفار اربعه جایابی کرد؛ ایده‌ای که در صورت پیگیری تفصیلی آن و مقایسۀ دقیق انواع نظریات براساس آن می‌توان به الگوی جدید و منسجمی برای عرضه و مقایسۀ انواع نظریات علوم اجتماعی دست یافت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسفار اربعه؛ اسفار اربعۀ اندیشه؛ فلسفۀ علوم اجتماعی؛ کنش‌های عقلی؛ معرفت‌شناسی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آزاد ارمکی، تقی (1386). تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام از آغاز تا دورۀ معاصر. تهران: علم.
ابن‌سینا (1371). المباحثات. قم: بیدار.
ابن‌سینا (1400). رسائل ابن‌سینا. قم: بیدار.
ابن‌سینا (1404). الشفاء. قم: مکتبة آیة الله مرعشی.
ایزوتسو، توشی هیکو (1360). بنیاد حکمت سبزواری. تهران: موسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل.
ایمان، محمدتقی (1396). فلسفۀ روش تحقیق در علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
برزگر، ابراهیم (1389). رهیافت بومی‌سازی علوم انسانی. روش‌شناسی علوم انسانی، 16(63)، 29-54.
بنتون و کرایب (1384). فلسفۀ علوم اجتماعی (بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی). ترجمۀ شهناز مسمی‌پرست و محمود متحد. تهران: آگه.
بوریل، گیبسون و مورگان، گارت (1393). نظریه‌های کلان جامعه‌شناختی و تجزیه و تحلیل سازمان. تهران: سمت.
پارسانیا، حمید (1389الف). حدیث پیمانه. قم: معارف.
پارسانیا، حمید (1389ب). روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (1391). جهان‌های اجتماعی. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (1395). اخلاق و عرفان. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (1394). نسبت مفهوم عقل در قرآن و روایات با عقل در فرهنگ و تاریخ اسلام. دوفصلنامۀ علوم قرآن و تفسیر معارج، 1(1)، 83-112.
پناهی، محمدحسین (1393). علم بهنجار و بومی‌کردن علوم اجتماعی. فصلنامۀ راهبرد فرهنگ، 7(28)، 29-59.
جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم. قم: مرکز نشر اسراء
جوادی آملی، عبدالله (1384). بنیان مرصوص امام خمینی (ره). قم: اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (1378). ممد الهمم در شرح فصوص الحکم. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
حسن‌زاده، داوود (1391). باب حطه در قرآن و روایات؛ تحلیل اسفار اربعه و مبانی آن در عرفان اسلامی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد تربیت محقق عرفان. قم: موسسۀ امام خمینی (ره).
خانی، ابراهیم (1397). بازخوانی مبانی و ساختار مسئلۀ وجودشناسی در حکمت متعالیه براساس منطق اسفار اربعۀ عرفانی طبق خوانش قیصری. رسالۀ دکتری. اصفهان، دانشگاه اصفهان.
خانی، ابراهیم، صادقی حسن‌آبادی، مجید، و امام جمعه، مهدی (1397). بررسی منطق اسفار اربعۀ ملاصدرا و استفاده از آن برای ارائۀ الگویی فراگیر و نوین در تبیین مراحل اندیشۀ عقلانی. مجلۀ خردنامۀ صدرا، 91، 55-74.
خانی، ابراهیم (1400). همسفر حسین، اسفار اربعۀ سلوک عاشورایی. قم: معارف.
خانی، ابراهیم، و فرقانی، محمدکاظم (1393). وحدت مقسمی ماهیت سِعی به‌تبع اصالت وجود. پژوهش‌های هستی‌شناختی، 3(6)، 95-108.
خانی، ابراهیم، و هوشنگی، حسین (1392). ارزشیابی وجودی علم حصولی در پرتو نظریۀ ادراک از دور ملاصدرا. نشریۀ حکمت صدرایی، 1(2)، 53-62. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23221992.1392.1.2.5.3
خمینی، روح‌الله (1376). مصباح الهدایة إلی الخلافة و الولایة. تهران: موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1370). آداب الصلاة. تهران: موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
دانایی‌فرد، حسن (1395). روش‌شناسی مطالعات دلالت پژوهی در علوم اجتماعی و انسانی: بنیان‌ها، تعاریف، اهمیت، رویکردها و مراحل اجرا. فصلنامۀ حوزه و دانشگاه، 22(86)، 39-71.
ریتزر، جورج (1393). نظریۀ جامعه‌شناسی. ترجمۀ هوشنگ نایبی. تهران: نشرنی.
ژیلسون، اتین (1399). نقد تفکر فلسفی غرب: از قرون وسطی تا اوایل قرن بیستم. ترجمۀ احمد احمدی. تهران: سمت.
سروش، عبدالکریم (1376). درس‌هایی در فلسفۀ علم‌الاجتماع. تهران: نشرنی.
سیدمن، استیون (1395). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی. تهران: نشرنی.
شرت، ایون (1396). فلسفۀ علوم اجتماعی قاره‌ای. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشرنی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعۀ مدرسین.
طباطبایی، سید محمدحسین (1387). اصول فلسفۀ رئالیسم. قم: موسسۀ بوستان کتاب.
فارابی، ابونصر (1405). فصول منتزعه. تهران: انتشارات الزهراء.
فارابی، ابونصر (1995). آراء اهل المدینه الفاضله و مضادتها. بیروت: مکتبة الهلال.
قـمشه‌ای، آقـا مـحمدرضا (1378). مجموعه آثار حکیم صهبا. اصفهان: کانون پژوهش.
قیصری، داوود (1375). شرح فصوص الحکم. تهران: علمی-فرهنگی.
قیصری، داوود (1377). رسائل قیصری. تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
قیصری، داوود (1425). شرح القیصری علی تائیة ابن‌الفارض الکبری. بیروت: دار الکتب العلمیة.
مطهری، مرتضی (1376). مجموعه آثار استاد شهید مطهری. تهران: صدرا.
معلمی، حسن (1396). پیشینه و پیرنگ معرفت‌شناسی اسلامی. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
ملاصدرا (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
ملاصدرا (1363). مفاتیح الغیب. تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ملاصدرا (1981). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث.
میراحمدی، منصور، و مهربان دافساری، احمد (1395). ظرفیت‌های عصبیت در تبیین نظری پدیده‌های سیاسی اجتماعی در جهان اسلام. رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 8(2)، 108-137.
نیومن، ویلیام لاورنس (1389). روش‌های پژوهش‌های اجتماعی: رویکردهای کمی و کیفی. ترجمۀ حسن دانایی‌فرد و سید حسین کاظمی. تهران: مؤسسۀ کتاب مهربان نشر.
یزدان‌پناه، سید یدالله (1395). فلسفۀ فلسفه: تأملاتی در فلسفۀ فلسفۀ اسلامی. قم: کتاب فردا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 96 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 80 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب