پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,762 |
| تعداد مقالات | 72,836 |
| تعداد مشاهده مقاله | 131,846,889 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 103,530,661 |
مفهوم «سلطه» از دیدگاه ماکس وبر و بازتاب آن در سه نمایشنامۀ ساعدی (چوب به‌دست‌های ورزیل، بهترین بابای دنیا و آی بی‌کلاه، آی باکلاه) | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 57، شماره 2، بهمن 1403، صفحه 86-111 اصل مقاله (604.8 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2024.379051.654494 | ||
| نویسندگان | ||
| بهروز محمودی بختیاری* 1؛ محمدباقر قهرمانی2؛ آریا قریشی3 | ||
| 1دانشیار، گروه هنرهای نمایشی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران، | ||
| 2دانشیار، گروه هنرهای نمایشی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 3دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران، | ||
| چکیده | ||
| غلامحسین ساعدی یکی از أثرگذارترین نویسندگان ادبیات و تئاتر معاصر ایران محسوب می‌شود؛ به‌گونه‌ای که او را یکی از ستون‌های نمایشنامه‌نویسی در ایران دانسته‌اند. یکی از ویژگی‌های مهم آثار نمایشی او، اشاره‌هایی پرتعداد به تقابل میان گروه‌های اجتماعی و اقتصادیِ فرادست و فرودست است. به‌همین سبب، بسیاری از کارشناسان و پژوهشگران، آثار ساعدی را بر اساس درون‌مایه‌های سیاسی و اجتماعی‌شان بررسی کرده‌اند. مطالعۀ این آثار نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد، این تقابلِ طبقاتی به‌شکل‌گیری نوعی از سلطه منجر می‌شود. این پژوهش، مطالعه‌ای توصیفی – تحلیلی است که طی آن، مفهومِ "سلطه" (یا اقتدار) در سه نمایشنامۀ چوب به‌دست‌های ورزیل، بهترین بابای دنیا و آی بی‌کلاه، آی باکلاه بر اساس نظریه‌های ماکس وبر، تحلیل شده است. یکی از تفاوت‌های عمدۀ دیدگاه‌های وبر با دیگر نظریه‌های مرتبط با سلطه، تقسیم‌بندی جزیی نگرانه‌تر وبر است. در واقع، ماکس وبر، سلطه را نه صرفاً به‌عنوان یک مفهوم تک‌بعدی، بلکه در قالب پدیده‌ای چندوجهی بررسی می‌کند که شامل سه زیرمجموعۀ سلطۀ قانونی-عقلانی، سلطۀ سنتی و سلطۀ کاریزماتیک است. یافته‌های این پژوهش نشان داده است که هر سه اثر بررسی‌شده به‌مفهوم سلطه ارتباط پیدا می‌کنند، اما در آن‌ها با شکل‌های مختلفی از این مفهوم روبه‌رو می‌شویم. تحلیل این آثار از منظر دیدگاه‌های وبر دربارة سلطه، می‌تواند به‌درک بیشتر ما از شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود در این نمایشنامه‌ها منجر شود و افزون بر کمک به تحلیل شخصیت‌پردازی، لحن و فضاسازیِ این آثار، به ما در درک بهتر دنیای مبتنی بر بی‌قانونی و ریشه‌های شکل‌گیری بحران اجتماعی در این سه نمایشنامه کمک کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| غلامحسین ساعدی؛ ماکس وبر؛ سلطه؛ اقتدار؛ چوب به‌دست‌های ورزیل؛ بهترین بابای دنیا؛ آی بی‌کلاه؛ آی باکلاه | ||
| مراجع | ||
|
آشوری، داریوش (1358). درآمدی به جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: مروارید.
آل احمد، جلال (1378). چوب به‌دست‌های ورزیل. در سیف‌الدینی، علیرضا (گردآورنده). بختک‌نگار قوم (نقد آثار غلامحسین ساعدی از نگاه نویسندگان). تهران: اشاره. 65-66.
امینیان، فریبا (1394). بازتاب نظام سلطه در خانواده در فیلم‌های دهه 80 ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته سینما. دانشگاه هنر.
بلاو، پیتر ام. (1384 الف). چند انتقاد از نظریه اقتدار وبر. ترجمة احمد تدین. در وبر، ماکس و دیگران. عقلانیت و آزادی: مقالاتی از ماکس وبر و درباره ماکس وبر. ترجمة یدالله موقن و احمد تدیّن. چاپ دوم. تهران: هرمس. 107-130.
بلاو، پیتر ام. (1384 ب). دیوان‌سالاری، ترجمة احمد تدین. در وبر، ماکس و دیگران. عقلانیت و آزادی: مقالاتی از ماکس وبر و درباره ماکس وبر. ترجمة یدالله موقن و احمد تدیّن. چاپ دوم. تهران: هرمس. 99-106.
پارکین، فرانک (1384). ماکس وبر، ترجمة شهناز مسمی‌پرست. تهران: ققنوس.
تائبی، زهره و فاطمه حیدری (1394). بررسی گفتمان پسااستعماری ادوارد براون و انعکاس آن در ترجمه سفرنامه یک سال در میان ایرانیان. مطالعات زبان و ترجمه 48 (1)، 53-74.
حاجتی، سمّیه و احمد رضی (1394). واکاوی جلوه‌های فرودست پسااستعماری در رمان جای خالی سلوچ. نقد ادبی، 31، 141-166.
حاجتی، سمیّه و احمد رضی (1395). خوانش پسااستعماری رمان جزیره سرگردانی. متن‌پژوهی ادبی، 68، 41-65.
حقیقی، شهین و دیگران (1397). خوانش پسااستعماری شخصیت‌های نمایشنامه ماه‌عسل اثر غلامحسین ساعدی. پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، 6(3)، 64-86.
دریابندری، نجف (1378). دربارۀ قوت و ضعف نمایشنامه آی بی‌کلاه، آی باکلاه". در سیف‌الدینی، علیرضا (گردآورنده). بختک‌نگار قوم (نقد آثار غلامحسین ساعدی از نگاه نویسندگان). تهران: اشاره. 95-103.
ساعدی، غلامحسین [گوهرمراد] (1347). بهترین بابای دنیا. تهران: نیل.
ساعدی، غلامحسین [گوهرمراد] (1350). چوب به‌دست‌های ورزیل. چاپ دوم. تهران: مروارید.
ساعدی، غلامحسین [گوهرمراد] (1351). آیِ بی‌کلاه، آی باکلاه. چاپ سوم. تهران: نیل.
سپانلو، محمدعلی (1378). ساعدی نمایش‌نامه‌نویس و قصه‌نویس. در سیف‌الدینی، علیرضا (گردآورنده). بختک‌نگار قوم (نقد آثار غلامحسین ساعدی از نگاه نویسندگان). تهران: اشاره. 181-191.
شیخاوندی، داور (1383). جامعه‌شناسی تجدد ماکس وبر: جادوزدایی از جهان. تهران: قطره.
فروند، ژولین (1383). جامعه‌شناسی ماکس وبر، ترجمة عبدالحسین نیک‌گهر. تهران: توتیا.
فولادیان، مجید و حمیدرضا جلایی‌پور (1395). مقایسه سلطه فرّه‌مندانه و سلطه کاریزماتیک با اتکا به آراء وبر: ایضاح یک خلط مفهومی. مطالعات میان‌رشته در علوم انسانی، 8(3)، 53-88.
وبر، ماکس (1384). قدرت و سلطه. در وبر، ماکس و دیگران. عقلانیت و آزادی: مقالاتی از ماکس وبر و درباره ماکس وبر. ترجمة یدالله موقن و احمد تدیّن. چاپ دوم. تهران: هرمس. 21-28.
Derman, Joshua (2011). “Max Weber and Charisma: A Transatlantic Affair”. New German Critique 113: 51-88.
Frazer, Elizabeth (2020). Shakespeare and the Political Way. Oxford: Oxford University Press.
Magalhães, Pedro T. (2016). “Max Weber, Carl Schmitt, and the Challenge of Modern Politics”. Journal of the History of Ideas 77/2: 283-304.
Raoufzadeh, Tayebeh & Mehrnoosh Keyfarokhi (2020). “Étude du discours de la domination dans Les Gardiens de Varazil de Gholam-Hossein Sa’edi”. Plume 30: 147-162.
Szelenyi, Ivan (2016). “Weber’s theory of domination and post-communist Capitalisms”. Theory and Society 45/1: 1-24.
Weber, Max (1947). The theory of social and economic organization, Translated by A. M. Henderson and Talcott Parsons. New York: Oxford University Press.
Weber, Max (2019). Economy and Society: A New Translation, Edited and Translated by Keith Tribe. Cambridge: Harvard University Press.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 158 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 33 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب