پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,239 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,228,579 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,060,272 |
نقد قرآن‌محور تأویلات ابن‌عربی از آیات مربوط به قوم حضرت نوح (ع) در فصوص الحکم | ||
| فلسفه و کلام اسلامی | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 545-562 اصل مقاله (737.17 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2025.364624.523427 | ||
| نویسندگان | ||
| محمود صیدی* 1؛ حسن اصغرپور2 | ||
| 1دانشیار، گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه قرآن و حدیث، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| فصّ نوحی (ع) یکی از مهم‌ترین فصّ‌های کتاب فصوص الحکم است که ابن‌عربی در آن به بررسی و تأویل آیات مربوط به نوح نبی (ع) و قوم ایشان پرداخته است. ابن‌عربی با گریزِ کامل از نصوص آیات قرآنی و تأویل نمودن آنها بر خلاف ظاهر و نص، بر این باور است که قوم نوح (ع) نه تنها بت‌پرست نبودند، بلکه اهل شهودات و تجلیات ذاتیِ الهی بوده‌اند. بر این اساس، آنان دارای دو مقام «تشبیه» و «تنزیه» عرفانی بوده‌اند و تجلّی خداوند واحد متعال را در همۀ مظاهر و مخلوقات شهود می‌نمودند و به منزه بودن او از نقائص و پستی‌ها باور داشتند. همچنین، حضرت نوح (ع) آنان را صرفاً به گونۀ «تنزیهی» به سوی خداوند دعوت می‌نمود؛ از این رو، آنان از قبول دعوت نوح (ع) روی برتافتند. در پژوهش حاضر که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده، اثبات شد که چنین تأویلات طولی با نصوص و ظواهر قرآنی سازگار نبوده و در تناقض (ظاهر با باطن) است؛ زیرا قوم نوح (ع)، به تصریح قرآن کریم بت‌پرست بودند و حضرت نوح (ع) از هیچ کوششی در جهت هدایت و ایمان‌آوری آنان فروگذار نکرده است. به دلیل بت‌پرستی، یقیناً سخن‌گفتن از شهودات و تجلیات اسماء و صفاتی قوم نوح (ع) صحیح نیست؛ به فرض برخورداری از چنین ویژگی‌ها و مقاماتی، دعوت به یکتاپرستی قوم نوح (ع) معنایی نداشت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن‌عربی؛ نوح (ع)؛ تأویل؛ فصوص الحکم؛ تشبیه؛ تنزیه | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم، ترجمۀ حسین انصاریان.
آشتیانی، سید جلال‌الدین (1375ش). تعلیقات شرح فصوص الحکم، تهران، علمى ـ فرهنگى.
ابن‌تُرکه اصفهانی، علی بن محمّد (1420ق). شرح فصوص الحکم، قم، بیدار.
ابن‌دُرَید، ابوبکر محمّد بن حسن (1987م). جَمهرة اللغة، با تحقیق رمزی منیر بعلبکی، بیروت، دار العلم للملایین.
ابن‌عربى، محیى‌الدّین (1946م). فُصوص الحکم، قاهره، دار إحیاء الکتب العربیه.
ابن‌منظور، جمال‌الدین محمّد بن مکرّم (1405ق)، لسان العرب، قم، ادب حوزه.
اَزهَری، ابومنصور محمّد (1387ق). تهذیب اللغه، با تحقیق عبدالسلام محمّد هارون و دیگران، قاهره، الدار المصریه.
بابارکن‌الدین (بیضاوی، مسعود) (1359ش). نصوص الخصوص فى ترجمة الفصوص، تهران، موسسۀ مطالعات اسلامى دانشگاه مک‌گیل.
بخارى، محمّد بن اسماعیل (1410ق). صحیح البخاری، قاهره، لجنه إحیاء کتب السّنّه.
پارسا، خواجه‌محمد (1366ش). شرح فصوص الحکم، به تصحیح جلیل مسگرنژاد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
جامی، عبد الرّحمان (1425ق). شرح فصوص الحکم، بیروت، دار الکتب العلمیه.
ــــــــــ (1370ش). نقد النّصوص فى شرح نقش الفصوص، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
جندى، مؤیّدالدین (1423ق). شرح فصوص الحکم، قم، بوستان کتاب.
جوهری، اسماعیل بن حمّاد (1376ق). الصحاح، با تحقیق احمد عبدالغفور عطّار، بیروت، دار العلم للملایین.
حلّى، حسن به یوسف (1413ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
خوارزمى، تاج الدین حسین (1379ش). شرح فصوص الحکم، قم، بوستان کتاب.
راغب اصفهانى، حسین بن محمّد (1374ش). مفردات الفاظ قرآن، تهران، مرتضوی.
زبیدی، محمّدمرتضى (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر.
سُلَمی، محمّد بن حسین (1369ش). حقائق التفسیر، با تحقیق نصرالله پورجوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
صاحب بن عَبّاد، إسماعیل (1414ق). المحیط فی اللغه، بیروت، عالم الکتاب.
صَنعانی، عبدالرّزاق بن همّام (1411ق). تفسیر عبدالرّزاق الصنعانی، به تصحیح عبدالمُعطی امین قلعجی، بیروت، دار المعرفه.
طُرَیحی، فخرالدین بن محمّد (1375ش). مَجمع البحرین، تهران، مرتضوی.
عسکری، ابوهلال حسن بن عبدالله (1400ق). الفروق اللغویه، بیروت، دار الآفاق الجدیده، چهارم.
فرغانى، سعیدالدین (1379ش). مشارق الدّرارى، قم، دفتر تبلیغات اسلامى.
فیروزآبادی، مجدالدین محمّد بن یعقوب (1998م). القاموس المحیط، بیروت، مؤسسه الرّساله.
قیصرى، داود (1375ش). شرح فصوص الحکم، تهران، علمى و فرهنگى.
کاشانى، عبدالرزاق (1370ش). شرح فصوص الحکم، قم، بیدار.
کلینى، محمّد بن یعقوب (1407ق). الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
مزریی، رسول (1390ش). نشریۀ معارف عقلی، شمارۀ سوم، پاییز.
ناجی، حامد (1393ش). بررسی و تحلیل تأویلات نوحی از منظر ابن‌عربی، نشریۀ پژوهش‌های ادب عرفانی، شمارۀ 26، بهار و تابستان، صص 129ـ144. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 156 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 88 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب