پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,696 |
| تعداد مقالات | 72,314 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,563,239 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,337,187 |
ارزیابی نزاع فخر رازی با فلسفۀ اسلامی در مسئلۀ اقلّی بودن شرور | ||
| فلسفه و کلام اسلامی | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 475-492 اصل مقاله (925.67 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2024.376425.523503 | ||
| نویسنده | ||
| مجید احسن* | ||
| استادیار، گروه فلسفه، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مسئلۀ شر و چگونگی وارد شدن آن در قضای الهی از مهمترین مسائل مطرح در فلسفه اسلامی است. یکی از مشهورترین پاسخ‌ها در این رابطه، نظریۀ تقسیم پنج‌گانه موجودات نزد فیلسوفان مسلمان است که به ارسطو نسبت داده شده است. طبق این پاسخ، شرور اقلّی، لازمۀ جدایی ناپذیر عالم ماده هستند و بنابراین باید عالم علیرغم احتمال رخ دادن این شرور آفریده شود؛ زیرا رخ ندادن این شرور اقلّی هیچ راهی ندارد جز اینکه عالم اصلا آفریده نشود؛ راهی که به نظر فیلسوفان اسلامی، ترک خیر کثیر و ارتکاب شر کثیر است. ایشان در ضمن استدلالی قیاسی و پیشینی کوشیده‌اند با محاسبات کمّی نشان دهند که چگونه شرور در عالم انسانی و غیر انسانی در نسبت با خیرات اندک هستند. در مقابل، فخر رازی با نقد فلسفۀ اسلامی در این مسئله مدعی شده است که شرور لازمۀ جدایی ناپذیر عالم نیستند کما اینکه عدم آفرینش عالم به قیمت رخ ندادن شرور اصلا شر کثیر نیست. وی در ضمن استدلالی استقرایی و پسینی و در عین حال چونان فلاسفۀ اسلامی تلاش کرده است تا با محاسبات کمّی نشان دهد که اکثر انسان ها مبتلا به شرور زیاد و محروم از لذت‌های گوناگونند و در نتیجه، برخلاف محاسبات عددی فیلسوفان مسلمان، اکثری بودن خیرات نادرست است. در این مقاله که با رویکرد توصیفی تحلیلی سامان یافته است، عمدتاً با تمرکز بر گفته های ابن‌سینا دیدگاه فلسفه اسلامی را تقریر نموده و آن را با نقدهای فخر رازی پی خواهیم گرفت. در نهایت نیز نشان خواهیم داد که ارزیابی این نزاع بنیادین جهان کلاسیک در آینه افق نگاه امروزین به مسئلۀ شر گویای آن است که اگرچه فخر رازی با فیلسوفان مسلمان در تقریر چرایی وجود شرور در عالم اختلاف نظر جدی دارد اما در نداشتن و یا غفلت از منظر انسانی و کیفی در تحلیل این مسئله هم‌داستانند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مسئلۀ شر؛ فلسفه اسلامی؛ فخر رازی؛ اندیشه کلاسیک؛ الهیات جدید | ||
| مراجع | ||
|
ابن سینا، ابوعلی (1375). الاشارات و التنبیهات مع شرح الخواجه و المحاکمات، ج3، قم: نشر البلاغة.
ــــــــــ (1400ق). رسائل، قم: بیدار.
ــــــــــ (1404الف). التعلیقات، بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی.
ــــــــــ (1404ق). الهیات الشفا، قم: مرعشی نجفی.
اونامونو، میگل (1383). درد جاودانگی، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: ناهید.
دیرکس، هانس (1392). انسان‌شناسی فلسفی، ترجمه محمدرضا بهشتی، تهران: هرمس.
جیمز، ویلیام (1370). پراگماتیسم، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
رازى، فخر الدین (1404ق). شرح الاشارات و التنبیهات، ج2، قم: مرعشی نجفی.
ــــــــــ (1407ق). المطالب العالیة من العلم الإلهی، ج3، بیروت:دار الکتب العربی.
سهروردی، شهاب الدین (1380). مجموعه مصنفات، ج 2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سبزواری، هادی (1360). التعلیقات علی الشواهد الربوبیة، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
شیرازی، قطب الدین (1383). شرح حکمة الاشراق، تهران: انجمن آثار.
طباطبایی، محمدحسین (1386). نهایة الحکمة، تعلیقات غلامرضا فیاضی، ج3 و 4، قم: موسسه امام خمینی.
ملاصدرا (1981). الاسفار الاربعة، ج2 و3 و 7، بیروت:دار احیاء التراث | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 93 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 95 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب