سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات163
تعداد شماره‌ها6,762
تعداد مقالات72,833
تعداد مشاهده مقاله131,805,187
تعداد دریافت فایل اصل مقاله103,511,589
محمدی, سمیرا, اندرودی, الهام. (1403). بازآفرینی مجازی محراب مسجد جامع ورامین. , 29(2), 51-72. doi: 10.22059/jfaup.2025.389108.673048
سمیرا محمدی; الهام اندرودی. "بازآفرینی مجازی محراب مسجد جامع ورامین". , 29, 2, 1403, 51-72. doi: 10.22059/jfaup.2025.389108.673048
محمدی, سمیرا, اندرودی, الهام. (1403). 'بازآفرینی مجازی محراب مسجد جامع ورامین', , 29(2), pp. 51-72. doi: 10.22059/jfaup.2025.389108.673048
محمدی, سمیرا, اندرودی, الهام. بازآفرینی مجازی محراب مسجد جامع ورامین. , 1403; 29(2): 51-72. doi: 10.22059/jfaup.2025.389108.673048

بازآفرینی مجازی محراب مسجد جامع ورامین

نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی
مقاله 4، دوره 29، شماره 2، تیر 1403، صفحه 51-72    اصل مقاله (17.82 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfaup.2025.389108.673048
نویسندگان
سمیرا محمدی1؛ الهام اندرودی* 2
1کارشناس ارشد گروه حفاظت میراث معماری، دانشکده معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2دانشیار، گروه حفاظت و مطالعات معماری ایران،دانشکده معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
در حفاظت از بناهای تاریخی، تزئینات معماری به‌دلیل نقش کم‌رنگ‌تر آن‌ها در پایداری سازه، گاهی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند و به‌ویژه در صورت آسیب‌دیدگی یا تخریب، بازسازی آن‌ها به‌دلیل پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های خاص دشوار است. این پژوهش با هدف حفظ و بازآفرینی مجازی تزئینات مسجد جامع ورامین، که از آثار مهم دوران ایلخانی به شمار می‌رود، انجام می‌شود. بخشی از تزئینات این بنا، مانند محراب گنبدخانه، به‌دلیل عوامل محیطی و مداخلات انسانی دچار آسیب شده و جزئیات آن به‌مرور زمان محو شده است. بنابراین، این تحقیق بر بازسازی دیجیتال این بخش‌ها متمرکز است. در مرحله اول، با استفاده از رویکرد تفسیری-تاریخی و تحلیل شواهد باستان‌شناسی، دوره‌های مختلف تاریخی تزئینات شناسایی و تحلیل می‌شوند. سپس، به‌منظور ایجاد مدل‌های سه‌بعدی دقیق، از فناوری فتوگرامتری برد کوتاه استفاده و تصاویر به‌دست‌آمده با روش‌های پردازش دیجیتال بازسازی شده‌اند. در این مرحله، از استراتژی‌های مختلف بازسازی مانند شباهت، قیاس و قرینگی جزئی استفاده می‌شود تا نقوش آسیب‌دیده به‌طور دقیق بازخوانی شوند. پژوهش حاضر به‌طور خاص بر بازآفرینی مجازی محراب با دقت 1:1 تمرکز دارد و با استفاده از مدل سه‌بعدی و تصویر قائم، نقشه‌ای دوبعدی از محراب با حداکثر نقوش خوانش‌شده و تطبیق با نمونه‌های هم‌عصر، ارائه می‌دهد. نتایج این پژوهش می‌تواند به‌عنوان روشی مؤثر و نوآورانه برای حفاظت مجازی از آثار تزئینی آسیب‌دیده در بناهای تاریخی مطرح شود.
 
کلیدواژه‌ها
بازآفرینی مجازی؛ محراب؛ مسجدجامع ورامین؛ دورۀ ایلخانی؛ گچبری
مراجع
  1. امیری‌آذر، عرفان، اندرودی، الهام، سعادت سرشت، محمد، و سلطانی گردفرامرزی، بهنام. (1397). مستندنگاری سردر خانه‌های تاریخی محله عودلاجان تهران به روش فتوگرامتری برد کوتاه: ارائه راهکاری برای رفع محدودیت برداشت پوشش‌های منعکس‌کننده کاشی‌کاری‌شده. دومین همایش ملی مستندنگاری میراث طبیعی و فرهنگی، تهران.
  2. 2. امین‌السلطان، علی‌اصغر بن ابراهیم. (1388). گرمسار در عهد ناصرالدین‌شاه: بر اساس کتابچه بلوک خوار از بلوکات معتبره تهران (در شرح خوار و قسمتی از ورامین). نشر حبله رود.
  3. 3. آذری دمیرچی، علاءالدین. (1348). جغرافیای تاریخی ورامین. مجله هنر و مردم، (86 و 87)، 57-67.
  4. 4. پیران، حسن. (1399). شیوه‌نامه تزئینات معماری (چاپ اول). نشر سخنوران.
  5. 5. تقوی‌نژاد، بهاره و میرصالحیان، صدیقه. (1401). تزئینات هندسی در آرایه‌های معماری مسجد جامع ورامین. نشریه رهپویه هنر، 5 (3)، 29-39. https://doi.org/10.22034/ra.2022.547551.1173 6.
  6. تقوی‌نژاد، بهاره. (1396). تزئینات محراب‌های گچ‌بری دوره ایلخانی در تحلیل سبک‌شناختی بر مبنای ترکیب‌بندی و نقش‌مایه‌ها. اصفهان، رساله دکتری تخصصی: دانشگاه هنر اصفهان.
  7. 7. حاجی‌قاسمی، کامبیز. (1383). گنجنامه: فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران: دفتر هشتم مساجد جامع (جلد 2). روزنه و نشر دانشگاه شهید بهشتی.
  8. 8. حناچی، پیروز، محمود کلایه، سعید، و غلام‌نژاد، محمد. (1398)، اصول و روش‌های مستندسازی و مستندنگاری بناها و محوطه‌های تاریخی. انتشارات دانشگاه تهران.
  9. 9. خوانساری، شیدا و نقی‌زاده، محمد. (1393). بررسی تطبیقی آرایه‌ها در مساجد جامع ورامین و نائین. فصلنامه علمی-پژوهشی نگره، 9 (29)، 45-61.
  10. 10. دیولافوا، ژان. (1393). از قفقاز تا پرسپولیس (ترجمه: محمد مجلسی). نشر دنیای نو.
  11. 11. رحیمی جعفری، فرزانه، حبیبی، فاطمه، و موذن، سجاد. (1400). معرفی روش غیرمخرب فتوگرامتری در مطالعه و برداشت بناهای تاریخی. پژوهه باستان‌سنجی، 7 (2)، 135-158.
  12. 12. زینال‌پور اصل، مریم، صمدزادگان، فرهاد، دادرس جوان، فرزانه، و طالبیان، محمدحسن. (1400). مدل‌سازی سه‌بعدی میراث معماری با به‌کارگیری فتوگرامتری پهپاد؛ نمونه موردی: کاروانسرای گچین. نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 26 (4)، 61-73. https://doi.org/10.22059/jfaup.2021.325822.672644 13.
  13. سازمان میراث فرهنگی. (1354). لیست گزارش‌های مرمت مسجد جامع ورامین.
  14. 14. سعیدی‌مدنی، امیرعباس. (1402).
  15. 15. شاه‌محمدپور سلمانی، علیرضا، بخشنده‌فرد، حمیدرضا، و محمدمرادی، اصغر. (1398). نقش بازآفرینی مجازی در حفاظت از آثار تاریخی در نمونه مطالعاتی ایوان موزائیک شهر بیشاپور (علمی پژوهشی). دوفصلنامه مطالعات معماری ایران، 8 (15)، 143-153. https://doi.org/10.22052/1.15.143 16.
  16. صالحی، نجمه. (1397). بررسی و تحلیل تجارب حفاظتی-مرمتی نسل اول مرمتگران علمی در ایران، بررسی هشت تجربه مدیریتی-اجرایی استاد محمدحسن محبعلی. تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه هنر.
  17. 17. صالحی‌کاخکی، احمد و تقوی‌نژاد، بهاره. (1399). معرفی و گونه‌شناسی تزئینات هندسی در آرایه‌های معماری گنبد سلطانیه (علمی پژوهشی). دوفصلنامه مطالعات معماری ایران، 9(17)، 165-178. https://doi.org/10.22052/9.17.165 18.
  18. فارسی‌مدان، محمد، حاجی‌زاده باستانی، کریم، شهبازی شیران، حبیب، و علیزاده سولا، محمد. (1399). کاربرد فتوگرامتری در مستندنگاری کتیبه‌های تاریخی، نمونه موردی: گنبد الله الله بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی. پژوهه باستان‌سنجی، 6 (2)، 57-73. http://dx.doi.org/10.52547/jra.6.2.57 19.
  19. فتحی، جواد. (1391). الگوهای تزئینات گچبری و توپی گچی ته‌آجری در مسجد جامع ورامین. همایش ملی معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی، مشهد
  20. 20. فرحانی، علی. (1381). مسجد جامع ورامین. نشریه ماهنامه مسجد، (64)، 42-55.
  21. 21. کاری جعفری، مینو. (1395). مطالعه تطبیقی خط و نقش در کتیبه‌های مسجد جامع ورامین و امامزاده یحیی ورامین. سمنان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد : دانشکده هنر.
  22. 22. گروت، لیندا. (1400). روش‌های تحقیق در معماری (ترجمه: علیرضا عینی‌فر؛ چاپ یازدهم). انتشارات دانشگاه تهران.
  23. 23. معماریان، غلامحسین. (1397). معماری ایرانی نیارش (چاپ اول). نشر گلجام.
  24. 24. مکی‌نژاد، مهدی. (1388). تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی: تزیینات معماری (چاپ دوم). نشر سمت.
  25. 25. نخعی، حسین. (1397). مسجد جامع ورامین، بازشناسی روند شکل‌گیری و سیر تحول (چاپ اول). روزنه و نشر دانشگاه شهید بهشتی.
  26. 26. ویلبر، دونالد. (1365). معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانی (ترجمه: عبدالله فریار). انتشارات علمی و فرهنگی.
  27. 27. هاشمی، زهرا. (1392). بررسی تزئینات گچ‌بری مسجد جامع ورامین به‌منظور طراحی و ساخت زیورآلات دست‌ساز. اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه هنر اصفهان.
  28. 28. یوسفی، مجید و سعادت، مهین. (1392). بررسی سبکهای معماری ایرانی – اسلامی با تاکید بر سبک آذری (مطالعه موردی: مسجد جامع ورامین). همایش ملی معماری و شهرسازی انسان گرا، قزوین.
  29. 29. Al Shwabkeh, R., Arar, M. (2024). Virtual reality as a tool to enhance the efficiency and reliability of the virtual reconstruction process for heritage/archaeological sites: The case of umm Al-Jimal in Jordan. Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage, 33. https://doi.org/10.1016/j.daach.2024.e00325.
  30. 30. Ferdani, D., Demetrescu, E., & Trizio, I. (2023). Digital restoration and virtual reconstructions: Case studies and compared experiences for cultural heritage. Springer International Publishing.
  31. 31. Hedin, S. (1910). Overland to India. Macmillan and Co.
  32. 32. Jin, P., & Liu, Y. (2022). Fluid space: Digitisation of cultural heritage and its media dissemination, Telematics and Informatics Reports, 8 (3). https://doi.org/10.1016/j.teler.2022.100022
  33. 33. Lopez, L (2018). Authenticity and realism: virtual vs physical restoration. In: Di Giuseppantonio di Franco, P., Galeazzi, F., & Vassallo V. (eds.), Authenticity and cultural heritage in the age of 3D digital reproduction. McDonal Institute for Archaeological Research, University of Cambridge, 25-33.
  34. 34. Papageorgiou, P. (2022). The effective preservation of archaeological virtual reconstructions. England, PhD in Digital Preservation: University of Portsmouth. http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.31913.67682
  35. 35. Pietroni, E. & Ferdani, D. (2021). Virtual restoration and virtual reconstruction in cultural heritage: Terminology, methodologies, visual representation techniques and cognitive models. Information, 12 (4), 167. https://doi.org/10.3390/info12040167
  36. 36. Razuvalova, E & Nizamutdinov, A. (2015). Virtual reconstruction of cultural and historical monuments of the middle volga. Procedia Computer Science, 75, 129-136. https://doi.org/10.1016/j.procs.2015.12.229.
  37. 37. Sarre, F. (1910). Denkmaler Persischer Baukunst. Ernst Wasmuth Verlag. (in German)  
  38.  1. Al Shwabkeh, R., Arar, M. (2024). Virtual reality as a tool to enhance the efficiency and reliability of the virtual reconstruction process for heritage/archaeological sites: The case of umm Al-Jimal in Jordan. Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage, 33. https://doi.org/10.1016/j
  39. .daach.2024.e00325 2. Amiri-Azar, E., Andaroodi, E., Saadat-Seresht, M., & Soltani-Gordfaramerzi, B. (2019). Documentation of the entrances of historical houses in the Oudlajan neighborhood of Tehran using close-range photogrammetry: Providing a solution to overcome the limitations of recording reflective tiled surfaces. 2nd National Conference on Documentation of Natural and Cultural Heritage, Tehran. (in Persian)
  40. 3. Amin al-Sultan, A. A. ibn Ibrahim. (2009). Garmsar during the reign of Naser al-Din Shah: Based on the booklet of the Khar district, one of the prominent districts of Tehran (covering Khar and part of Varamin). Hableh Rud Publishing. (in persian)
  41. 4. Azari Demirchi, A. (1969). The historical geography of Varamin. Honar-o-Mardom Journal, (86 & 87), 57-67. (in Persian)
  42. 5. Cultural heritage organization. (1975). List of restoration reports of the jameh mosque of Varamin. (in Persian)
  43. 6. Dieulafoy, J. (2014). An amazon in the orient: from the Caucasus to Isfahan (Trans. M. Majlesi). Donyaye-No Publications. (in Persian)
  44. 7. Farahani, A. (2002). Jameh mosque of Varamin. Masjed Journal, (64), 42-55. (in Persian) 8. Farsimadan M, Hajizadeh Bastani K, Shahbazi Shiran H, Alizadeh Sola M. (2020). The application of photogrammetry in documentation of inscriptions on historical monuments; New photogrammetry project in Allah Allah dome in Sheikh Safi Al-Din shrine complex. Journal of Research on Archaeometry. 6(2), 57-73. doi: http://dx.doi.org/10.52547/jra.6.2.57. (in Persian)
  45. 9. Fathi, J. (2012). Patterns of stucco decorations and brick-inlaid plaster spheres in the jameh mosque of Varamin. National Conference on Urban Design & Iranian - Islamic Architecture, Mashhad. (in Persian)
  46. 10. Ferdani, D., Demetrescu, E., & Trizio, I. (2023). Digital restoration and virtual reconstructions: Case studies and compared experiences for cultural heritage. Springer International Publishing.
  47. 11. Groat, L. (2021). Architectural research methods (A. Einifar, Trans.; 11th ed.). University of Tehran Press. (in Persian)
  48. 12. Hajiqasemi, K. (2004). Ganjnameh: Cyclopaedia of Islamic architecture of Iran: volume eight, jameh mosques (Vol. 2). Rowzaneh and Shahid Beheshti University Press. (in Persian)
  49. 13. Hanachi, P., Kelayeh, S. M., & Gholamnejad, M. (2019). Principles and methods for recording and documentation of historical buildings and sites. University of Tehran Press. (in Persian)
  50. 14. Hashemi, Z. (2013). Study of stucco decorations in the jameh mosque of Varamin for the design and creation of handmade jewelry. Isfahan, MA: University of Art. (in Persian)
  51. 15. Hedin, S. (1910). Overland to India. Macmillan and Co.
  52. 16. Jin, P., & Liu, Y. (2022). Fluid space: Digitisation of cultural heritage and its media dissemination. Telematics and Informatics Reports, 8(3). https://doi.org/10.1016/j.teler.2022.100022
  53. 17. Karijafari, M. (2016). Comparative study of script and motifs in the inscriptions of the Jameh Mosque of Varamin and Imamzadeh Yahya of Varamin. Semnan, MA: Faculty of Art. (in Persian)
  54. 18. Khansari, S., & Naghizadeh, M. (2014). A comparative study of ornaments in Naein and Varamin jami mosques. Negareh Journal, 9(29), 45-61. (in Persian)
  55. 19. Lopez, L (2018). Authenticity and realism: virtual vs physical restoration. In: Di Giuseppantonio di Franco, P., Galeazzi, F., & Vassallo V. (eds.), Authenticity and cultural heritage in the age of 3D digital reproduction. McDonal Institute for Archaeological Research, University of Cambridge, 25-33.
  56. 20. Makinejad, M. (2009). Persian art history in Islamic Period: Architectural decorations (2nd ed.). Samt Publishing. (in Persian)
  57. 21. Memarian, G. (2018). Iranian architecture: Niyaresh (1st ed.). Goljam Publishing. (in Persian)
  58. 22. Nakhaei, H. (2018). The great mosque of Varamin: The process of formation and evolution (1st ed.). Rowzaneh and Shahid Beheshti University Press. (in persian)
  59. 23. Papageorgiou, P. (2022). The effective preservation of archaeological virtual reconstructions. England, PhD in Digital Preservation: University of Portsmouth. http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.31913.67682
  60. 24. Pietroni, E. & Ferdani, D. (2021). Virtual restoration and virtual reconstruction in cultural heritage: Terminology, methodologies, visual representation techniques and cognitive models. Information, 12(4), 167. https://doi.org/10.3390/info12040167 25.
  61. Piran, H. (2020). Architectural ornamentation style guide (1st ed.). Sokhanvaran Publishing. (in Persian)
  62. 26. Rahimi Jafari, F., Habibi, F., & Moazen, S. (2022). Introducing the non-destructive method of photogrammetry in the study and survey of historical monuments. Journal of Research on Archaeometry, 7(2), 135-158. (in Persian) 27. Razuvalova, E & Nizamutdinov, A. (2015). Virtual reconstruction of cultural and historical monuments of the middle volga. Procedia Computer Science, 75, 129-136. https://doi.org/10.1016/j.procs.2015.12.229.
  63. 28. Saidimadani, A. (2023).
  64. 29. Salehi, N. (2018). Analysis of conservation-restoration experiences of the first generation of scientific restorers in Iran: A study of eight managerial-executive experiences of Master Mohammad Hassan Mohebali. Tehran, MA: University of Art. (in Persian)
  65. 30. Salehi Kakhki, A. and Taghavinejad, B. (2022). Introduction and typology of geometric decorations in the architectural ornaments of the dome of Sultaniyya. Journal of Iranian Architecture Studies, 9(17), 165-178. doi: https://doi.org/10.22052/9.17.165. (in Persian)
  66. 31. Sarre, F. (1910). Denkmaler Persischer Baukunst. Ernst Wasmuth Verlag. (in German)
  67. 32. Shah-Mohammad-pour Salmani, A., Bakhshandehfard, H. and Mohammadmoradi, A. (2022). The role of virtual re-creating in the protection of historical monuments in the case study of Mosaic-Iwan in the city of Bishapur. Journal of Iranian Architecture Studies, 8(15), 143-153. doi: https://doi.org/10.22052/1.15.143. (in Persian)
  68. 33. Taghavinejad, B. (2017). Decorations of Ilkhanid stucco mihrabs in a stylistic analysis based on composition and motifs. Isfahan, PhD: University of Art. (in Persian)
  69. 34. Taghavinejad, B., & Mirsalehian, S. (2022). Geometric decorations in the architectural ornaments of the great mosque of Varamin. Rahpooye Honar Journal, 5(3), 29-39. https://doi.org/10.22034/ra.2022.547551.1173. (in Persian)
  70. 35. Wilber, D. (1986). The architecture of Islamic Iran: The Il Khānid period (A. Faryar, Trans.). Elmi-Farhangi Publishing. (in Persian)
  71. 36. Yousefi, M., & Saadat, M. (2013). Analysis of Iranian-Islamic architectural styles with emphasis on Azari style (Case study: Jameh Mosque of Varamin). Humanized Architecture and Urban Planning National Conference, Qazvin. (in Persian)
  72. 37. Zeynalpoor Asl, M., Samadzadegan, F., Dadras Javan, F. & Talebian, M. H. (2022). 3D modeling of architectural heritage using UAV photogrammetry. Case study: Deir-e Gachin caravansary. Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning, 26 (4), 61-73. doi: https://doi.org/10.22059/jfaup.2021.325822.672644. (in Persian)
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 237
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 235





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب