پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,762 |
| تعداد مقالات | 72,830 |
| تعداد مشاهده مقاله | 131,685,954 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 103,447,656 |
یافته‌هایی نو از زندگانی و آثار مولانا زین‌الدّین علی منجم لاری ، یاد شده در سفرنامهٔ پیترو دلاواله | ||
| تاریخ علم | ||
| دوره 22، شماره 2 - شماره پیاپی 37، بهمن 1403 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2025.382003.371803 | ||
| نویسنده | ||
| مهران رضایی* | ||
| دانش آموخته دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی از دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| از مولانا زین‌الدّین علی منجّم لاری، دانشمند سدۀ یازدهم ه.ق، مکاتباتی انتشار یافته که از جانب پیترو دلاواله _جهانگرد مشهور ایتالیایی_ در دورۀ شاه عباس صفوی در موضوع علم نجوم برای او نوشته شده است. موضوع مکاتبات نشان از آشنایی این شخص از دستاوردهای علمی اروپا در زمینۀ نجوم و شأن و جایگاه علمی او نزد دلاواله دارد. بررسی فهرست نسخه‌های خطی نشان می دهد که وی بر روی برخی از مهم‌ترین آثار نجومی دانشمندان ایرانی حاشیه‌هایی نوشته است. امّا از این میان، یک مجموعه با موضوع نجوم در کتابخانه آکادمی علوم آذربایجان در شهر باکو نگه داری می‌گردد که یکی از آنها «رساله» مولانا زین‌الدّین منجّم لاری است. مقایسهٔ این رساله که با عنوان «جدول استخراج سالهای 1024، 1032، 1034، 1043 ه.ق» نام‌گذاری شده، نشان از مهارت او در موضوع تقویم، نجوم و اسطرلاب دارد. این مقاله برای نخستین بار، ضمن معرفی و بررسی این «رساله» به عنوان نخستین اثر شناخته شده از این دانشمند ایرانی و با مقایسه و بررسی دیگر نسخه‌های خطی که او بر آنها حاشیه نوشته و نیز سفرنامهٔ پیترو دلاواله که نشان از دوستی و آشنایی عمیق این دو دارد، تأثیر و جایگاه او را در ورود دستاوردهای فکری علم نجوم در ایران، بررسی می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پیترو دلاواله؛ رساله (جدول استخراج تقویم)؛ لار؛ مولانا زین‌الدین علی منجم لاری؛ نجوم | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
امیرارجمند، کامران، «انتقال علم در عهد صفوی: رساله ای فارسی در تشریح علم هیئت جدید براساس نظر تیکو براهه»، مجلۀ تاریخ علم، شمارۀ 10، 1390، ص 1-26
اقتداری، احمد، لارستان کهن، چاپخانه رنگین، تهران، 1334
بیرونی، ابوریحان، التفهیم لاوائل صناعه التنجیم، به تجدید نظر و تعلیقات و مقدمه تازه به خامه استاد جلال الدین همایی، انجمن آثار ملی، تهران، 1380
جعفریان، رسول، «از سید محمد نوربخش تا امام قلی خان در لارستان»، مقالات و رسالات تاریخی(بیست و هفت مقاله و رساله تاریخی)، فروردین 1379، شماره 5، از 9-24
درایتی، مصطفی، فهرستگان نسخه های خطی ایران (فنخا)، (3 جلد)، ج 7، 13، 17، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران، 1393
در تاریخ علم و صنعت و ابزار علمی در ایران (از قرن چهارم تا سیزدهم ه.ق)، گردآوری نصراللّه پورجواری، ژیوا وسل، 1377 ش، 379-
420 Brentjes, S., “Early Modern Western European Travellers in the Middle East”
سفرنامه پیترو دلاواله، ترجمه: محمود بهفروزی، نشر قطره، تهران، 1380
سفرنامۀ پیترو دلاواله: قسمت مربوط به ایران، ترجمه و شرح و حواشی: شعاع الدین شفا، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1370
فهرست نسخ خطی فارسی در انستیتو نسخ خطی آکادمی علوم آذربایجان به نام «فضولی»، جلد دوم، باکو، 2000 میلادی
عبداللّه زاده، خورشید، «آثار نجومی قطب الدین لاری»، ترجمۀ فاطمه مرعشی، میراث علمی اسلام و ایران، سال سوم، شماره دوم (پیاپی 6)، پاییز و زمستان 1393، 1-10
نسخه خطی
قطب الدّین عبدالحی زاهدی حسینی لاری، رساله حلّ عقد، نسخه خطی شماره 6971، کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
نسخه خطی مجموعه مربوط به نجوم، شماره 6362، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
عبدالعلی بیرجندی، شرح تذکره طوسی، نسخه خطی شماره 137 کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
قطب الدین محمود بن مسعود شیرازی، اختیارات مظفری (اختیارات ملامظفر)، موزۀ آسیایی آکادمی علوم شوری، شماره Or.C.794
«محمد بن علی خواجه» ملقب به «شمس الدین منجم وابَکَنوی»، زیج المحقق السلطانی علی الاصول الرصد السلطانی، نسخه خطی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره 6435
نسخه خطی مجموعه نجومی، کتابخانه ملی ایران، شماره 3565
مولانا زین الدین لاری، «جدول استخراج سالهای 1024، 1032، 1034، 1043»، شماره 6488، آکادمی علوم کشور آذربایجان (باکو)
محمدقاسم سروری کاشانی، مجمع الفرس(فرهنگ سروی)، کتابت نظام الدین بن زین الدین منجم، 1060 ه.ق، کتابخانۀ دانشگاه هاروارد، کمبریج، شماره 277-هوتن (52-M-274)
محمدقاسم سروری کاشانی، مجمع الفرس (فرهنگ سروری)، کتابت نظام الدین بن زین الدین منجم لاری، 11 صفر 1061 ه.ق، کتابخانه دانشگاه هاروارد، شماره 277_ هوتن (52 M-277)
نصیرالدّین طوسی، تحریر المجسطی، کتابخانۀ مرکز احیاء میراث، قم، شماره 1525
محمدحسین بن عبدالباقی، ریاض السائرین، کتابخانه مرکز احیاء میراث، قم، شماره 385
مصلح الدّین محمّد بن صلاح اللاری انصاری، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، تهران، شماره 4257
Pedro Teixeira. 1570-1641. The travels of Pedro Teixeira with his "Kings of Harmuz" and extracts from his "Kings of Persia", (1902), translated and annotated by william F.Sinclair, Bombay civil services, London, Printed for the Hakluyt Societyp. Gurney, J.D. »Pietro della Valle: the limits of perception«, publihed in: ." BSOAS XLIX (1986), 49, 1, 103-116 Herbert Thoma. 1677. Some years travels into Africa et Asia the Great: Especially describing the famous empires of Persia and Industant as also divers other kingdoms in the oriental Indies and isle’s adjacent. London. Avner Ben-Zaken. Cross-Cultural Scientific Exchanges in the Eastern Mediterranean, 1560–1660. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2010 Sayili, A., "Tycho Brahe sistemi hakkinda XVII. asir baslarina ait Farsça bir yazma." Anatolia III (1958), 73-83; English version: An early seventeenth-century Persian Manuscript on the Tychonic system. Ibid., 84-87
Brentjes,Sonja, Pietro della Valle's Persian summary of Tycho Brahe's cosmology for the astronomer Zayn al-Din Lari, in https://independent.academia.edu/SBrentjes. Pietro della Valle, The Travels of Pietro della Valle in India.2017. Hakluyt Society. london Каталог персидских рукописей Академии наук Азербайджана, Том 2, Баку, 2000 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 206 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب