
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,762 |
تعداد مقالات | 72,839 |
تعداد مشاهده مقاله | 131,915,094 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 103,550,633 |
ارزیابی یکپارچهی آسیبپذیری- تابآوری در سیستمهای زوجی | ||
نشریه محیط زیست طبیعی | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 بهمن 1403 | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jne.2025.387869.2743 | ||
نویسندگان | ||
معصومه حیدری1؛ افشین دانه کار* 2؛ داوود مافی غلامی3 | ||
1مهندسی محیط زیست طبیعی، دانشکده منابع طبیعی | ||
2گروه مهندسی محیط زیست طبیعی، دانشکده منابع طبیعی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران | ||
3گروه علوم جنگلی، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد. | ||
چکیده | ||
مدیریت فضایی سرزمین در برابر مخاطرات محیطی و تغییر اقلیم، مستلزم ارزیابی یکپارچهی آسیبپذیری و تابآوری در سیستمهای اکولوژیک - اجتماعی و نیز شناخت خصوصیت دینامیکی این سیستمها است. علیرغم وجود چارچوب و مدلهای مفهومی متعدد در حوزه ارزیابی آسیبپذیری، فقدان مدلهای جامع در تحلیل واکنش سیستمهای زوجی در مقابل مخاطرات چندگانه و تعامل نقش مؤلفههای تأثیرگذار، محدودیتهایی در مدیریت فضایی سرزمین ایجاد نموده است. علاوه بر این، برخی ابهامات و خلأهای علمی قابلتوجهی در پژوهشهای مرتبط با این حوزه، همچنان مرتفع نشده است. بررسی پیشینه تابآوری گویای این است که تاکنون بیش از چند دهه از معرفی چرخه پانارکی میگذرد و طی این دوره، علیرغم کاربرد متعدد این مفهوم، استفاده از آن در مدلهای آسیبپذیری - تابآوری عمدتاً در قالب مفاهیم توصیفی و انتزاعی باقیمانده است. با تعمیم نظریه چرخه پانارکی بر سیستمهای زوجی در معرض تهدید، استنباط میگردد برنامهریزی سرزمین یک فرایند پویا بوده و فاقد خصوصیت ایستایی است. در واقع سیستمهای زوجی مکانیزم پویایی دارند که بهصورت متمادی، چهار مرحلهی «بهرهبرداری»، «حفاظت»، «رهاسازی» و «سازماندهی مجدد» را طی میکنند. در این پژوهش با تلفیق رویکردهای مخاطره - ریسک و تابآوری اکولوژیک، مدلهای مفهومی جامعی جهت ارزیابی یکپارچهی آسیبپذیری - تابآوری سیستمهای زوجی، تدوین گردیده است؛ همچنین بهمنظور تصویرسازی تعاملات پیچیده بین اجزای سیستمهای زوجی از مدلهای دارای فرایند و ساختارهای چندبعدی و غیرخطی نسبت به تنشها بهره گرفته است. نتایج بهدستآمده، ملاحظات قابلتوجهی در مدیریت پایدار سرزمین بهویژه در شرایط بحرانی که برنامهریزان ملزم به اتخاذ تصمیمات آنی برای تقویت تابآوری در نقاط بحرانی فضایی - زمانی هستند، ارائه می نماید. | ||
کلیدواژهها | ||
مخاطرات چندگانه؛ سیستمهای اجتماعی-اکولوژیک؛ چرخه پانارکی؛ توسعهی مدلهای فضایی؛ مدیریت پایدار سرزمین | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 115 |