پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,694 |
| تعداد مقالات | 72,250 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,267,432 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,110,459 |
تفاوت در آسیب‌پذیری و بازتولید نابرابری در میان آسیب‌دیدگان از سیل: مردم‌نگاری وقایع زندگی سیل‌زدگان چم‌شیر در سال ۱۳۹۸ | ||
| توسعه محلی (روستائی-شهری) | ||
| مقاله 2، دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 31، اسفند 1403، صفحه 287-304 اصل مقاله (1.33 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی : ... (با ذکر دقیق نوع فعالیت علمی) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrd.2025.385828.668885 | ||
| نویسنده | ||
| منصور منصوری مقدم* | ||
| گروه مردم‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران | ||
| چکیده | ||
| بحران‌های طبیعی مانند سیل نه‌تنها زیرساخت‌های فیزیکی و معیشت جوامع محلی را نابود می‌کنند، بلکه پیامدهای اجتماعی و روانی گسترده‌ای برای افراد و گروه‌ها دارند. این مقاله با بهره‌گیری از روش مردم‌نگاری، به مطالعه و تحلیل سیمای زندگی مردمان سیل‌زده منطقۀ چم‌شیر در ایلام می‌پردازد. یافته‌ها مفاهیمی همچون بحران اعتماد نهادی و نبود سرمایۀ اجتماعی، رنج اجتماعی و سوگواری جمعی، آسیب‌پذیری ساختاری و بازتولید نابرابری را به‌عنوان ابعاد کلیدی در فهم این بحران‌ها معرفی می‌کند. همچنین پیامدهای روانی عبارت‌اند از: ناامنی وجودی تا هراس موقعیتی، بی‌خانمانی روانی و بحران هویت اجتماعی، و ناهمگونی تأثیرپذیری و تأثیر بحران بر همبستگی اجتماعی. نتایج این پژوهش نشان می‌دهند اطلاع‌رسانی ناقص و متناقض، تجربه‌های گذشته و عملکرد ضعیف نهادهای مسئول در زمان بحران و ارائۀ خدمات حمایتی مناسب موجب بحران اعتماد نهادی و تشدید ناهمگونی تأثیرپذیری میان گروه‌های اجتماعی شده است. در این میان، گروه‌های فقیرتر و آسیب‌پذیرتر بیشتر تحت تأثیر پیامدهای مخرب قرار گرفته‌اند و این مسئله به بازتولید نابرابری اجتماعی انجامیده است. از سوی دیگر، سوگواری جمعی و همبستگی اجتماعی، به‌رغم شکنندگی سرمایۀ اجتماعی، به‌عنوان مکانیسم‌هایی برای مواجهه با بحران عمل کرده‌اند. این مطالعه با ارائۀ یک الگوی نظری مردم‌شناسی به بررسی چگونگی شکل‌گیری بی‌خانمانی روانی و بحران هویت اجتماعی در جوامع آسیب‌دیده می‌پردازد و نقش سرمایۀ اجتماعی و اعتماد نهادی را در تسهیل یا دشوارسازی فرایند بازسازی اجتماعی تحلیل می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بحران اعتماد نهادی؛ بی‌خانمانی روانی؛ رنج اجتماعی و سوگواری جمعی؛ سیل سال 1398 روستای چم‌شیر؛ ناهمگونی تأثیرپذیری | ||
| مراجع | ||
|
پوراحمد، احمد (1381). نقش ساختار جغرافیایی در سیل مرداد 1378 نکا. محیط‌شناسی، 28، 59-70.
پیرک، مژگان، باقری حیدری، فاطمه، و حسن‌پور، آرش (1399). روایت تجربۀ سیل‌زدگی در بین کنشگران اجتماعی شهرستان پلدختر. مطالعات جامعه‌شناختی، 27(2)، 361-393. https://doi.org/10.22059/jsr.2021.81428
حبیب‌پور گتابی، کرم (1397). آسیب‌پذیری زنان در سوانح طبیعی: یک برساختۀ اجتماعی، زن در توسعه و سیاست، 16(3)، 457-481. https://doi.org/10.22059/jwdp.2018.251698.1007376
سلیمی، مینو؛ نادری، احمد و نصرتی، روح‌الله (1400). مطالعۀ تاب‌آوری روستایی در برابر زلزله (مطالعۀ موردی: مجتمع روستایی کوییک سرپل ذهاب). فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 10(3)، 831-886. https://doi.org/10.22059/jisr.2021.304381.1080
شادی‌طلب، ژاله (1372). مدیریت بحران: برنامه‌ریزی پس از فاجعۀ زلزله. فصلنامۀ علوم اجتماعی، 2(4)، 125-151.
شادی‌طلب، ژاله (1372). جامعه‌شناسی فاجعۀ تجربۀ زلزله رودبار- منجیل. تهران: بنیاد انقلاب اسلامی.
صدیق سروستانی، رحمت‌الله، و عنبری، موسی (1383). باورهای خرده‌فرهنگی و مشارکت امدادی در ایران. نامۀ علوم اجتماعی، 24(24)، 81-115.
عنبری، موسی (1389). جامعه‌شناسی فاجعه کندوکاوی پیرامون حوادث و سوانح در ایران. تهران: دانشگاه تهران.
فاضلی، نعمت‌الله (1399). فرهنگ و فاجعه. تهران: فرهامه.
کمال‌الدینی، معصومه و ازکیا، مصطفی (1395). مطالعۀ پدیدۀ ازدواج اجباری زنان در فجایع طبیعی (پیامدهای اجتماعی فاجعه در زنان بازماندۀ زلزلۀ 1382 بم). نامۀ انسان‌شناسی، 14(25)، 169-202.
کمال‌الدینی، معصومه (1399). جامعه‌شناسی فاجعه مروری بر نظریه‌های اجتماعی فجایع طبیعی. تهران: اندیشۀ احسان.
محمدی استاد کلایه، امین، مطیعی لنگرودی، سید حسن، رضوانی، محمدرضا، و قدیری معصوم، مجتبی (1395). ارزیابی اثرات راهبرد اسکان مجدد پس از بلایای طبیعی در توسعۀ پایدار روستایی با استفاده از رهیافت تئوری زمینه‌ای (مطالعۀ موردی: روستاهای سیل‌زدۀ شرق گلستان). پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 5(1)، 181-195. https://doi.org/10.22067/jrrp.v5i1.47384
نادری، احمد و سلیمی، مینو (1400). درآمدی بر انسان‌شناسی فاجعه. تهران: جهاد دانشگاهی.
نسیم‌افزا، نگار؛ غفاری‌نسب، اسفندیار؛ یاراحمدی، علی، و گلی، علی (1401). برساخت اجتماعی آسیب‌پذیری زنان در بلایای طبیعی (مورد مطالعه سیل فروردین 98 محلۀ سعدی شیراز). مطالعات توسعۀ اجتماعی فرهنگی، 11(3)، 37-62.
Anbari, M. (2010). Sociology of Disaster: An Inquiry into Accidents and Disasters in Iran. Tehran: University of Tehran. (In Persian)
Bankoff, G., Frerks, G., & Hilhorst, D. (2004). Mapping Vulnerability: Disasters, Development and People. Routledge.
Blaikie, P., Cannon, T., Davis, I., & Wisner, B. (1994). At Risk: Natural Hazards, People's Vulnerability and Disasters. Routledge.
Cernea, M. M. (2000). Risks, safeguards, and reconstruction: A model for population displacement and resettlement. Economic and Political Weekly, 35(41), 3659–3678. http://dx.doi.org/10.2307/4409836
Davis, I. (1978). Shelter after Disaster. Oxford Polytechnic Press.
Durkheim, E. (1912). The Elementary Forms of the Religious Life. New York: Free Press.
Enarson, E., & Chakrabarti, P. G. D. (2009). Women, Gender, and Disaster: Global Issues and Initiatives. Sage Publications.
Enarson, E., & Morrow, B. H. (1998). The Gendered Terrain of Disaster: Through Women’s Eyes. Praeger Publishers.
Eyerman, R. (2001). Cultural Trauma: Slavery and the Formation of African American Identity. Cambridge: Cambridge University Press.
Fazeli, N. (2020). Culture and disaster. Tehran: Farhameh Publishing. (In Persian)
Gaillard, J. C. (2011). People’s Response to Disasters: Vulnerability, Capacities, and Resilience. Palgrave Macmillan.
Habibpour Gatabi, K. (2018). Women’s vulnerability in natural disasters: A social construct. Women in Development and Politics, 16(3), 457-481. https://doi.org/10.22059/jwdp.2018.251698.1007376 (In Persian)
Hoffman, S. M., & Oliver-Smith, A. (2002). Catastrophe and Culture: The Anthropology of Disaster. Santa Fe: School of American Research Press.
Kamaleddini, M., & Azkia, M. (2016). A study of forced marriage of women in natural disasters (Social consequences of disaster for female survivors of the 2003 Bam earthquake). Iranian Journal of Anthropology, 14(25), 169-202. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.17352096.1395.14.25.8.3 (In Persian)
Kamaleddini, M. (2020). Sociology of Disaster: A Review of Social Theories on Natural Disasters. Tehran: Andisheh-e Ehsan Publications. (In Persian)
Kelman, I., Mercer, J., & Gaillard, J. C. (2009). Indigenous Knowledge and Disaster Risk Reduction. Geography, 94(1), 12-21. https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-031-26143-5
Lewis, J. (1999). Development in Disaster-Prone Places: Studies of Vulnerability. Intermediate Technology Publications.
Mohammadi Ostade Kolaye, A., Motiee Langroudi, S. H., Rezvani, M. R., & Ghadiri Masoom, M. (2016). An Explanation of Resettlement in Rural Sustainable Development Using Grounded Theory Approach (Case Study: Resettlement in Flooded Villages in Golestan Province). Journal of Research and Rural Planning, 5(1), 181-195. https://doi.org/10.22067/jrrp.v5i1.47384 (In Persian)
Naderi, A., & Salimi, M. (2021). An Introduction to the Anthropology of Disaster. Tehran: Jahad Daneshgahi. (In Persian)
Nasimafza, N., Ghafari Nassab, E., Yar Ahmadi, A., & Goli, A. (2022). The social construction of women's vulnerability in natural disasters (Case study of Shiraz flood in April 2019). Scientific-Research Journal of Cultural and Social Development Studies, 11(3), 37-62. (In Persian)
Oliver-Smith, A. (1996). Anthropological Research on Hazards and Disasters. Annual Review of Anthropology, 25(1), 303-328.
Oliver-Smith, A. (2009). Nature, Society, and History: Anthropological Perspectives on Disasters. School for Advanced Research Press.
Oliver-Smith, A. (2013). The Angry Earth: Disaster in Anthropological Perspective. Routledge.
Pirak, M., Bagheri Heydari, F., & Hassanpour, A. (2020). Narration of the flood experience among the social activists of Poldokhtar city. Sociological Review, 27(2), 361-393. https://doi.org/10.22059/jsr.2021.81428 (In Persian)
Pourahmad, A. (2002). The Role of Geographical Structure in the August 1999 Flood of Neka. Environmental Studies, 28, 59–70. (In Persian)
Sadigh Sarvestani, R., & Anbari, M. (2004). Subcultural beliefs and relief participation in Iran. Journal of Social Sciences Letter, 24(24), 81-115. (In Persian)
Salimi, M., Naderi, A., & Nosrati, R. (2021). Study of rural community resilience against earthquake (Case study: kuaick Rural Complex, in Sarpol-e- Zahab). Quarterly Journal of Social Studies and Research in Iran, 10(3), 831-886. https://doi.org/10.22059/jisr.2021.304381.1080 (In Persian)
Shaditalab, Z. (1993). Crisis Management: Planning after the earthquake disaster. Quarterly Journal of Social Sciences, 2(3-4), 125-151. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17351162.1372.2.3.4.6.9.8 (In Persian)
Shaditalab, Zh. (1993). Sociology of Disaster: The Rudbar-Manjil Earthquake Experience. Tehran: Islamic Revolution Foundation. (In Persian)
Tierney, K. (2007). Social Inequality, Hazards, and Disasters. In Handbook of Disaster Research. Springer.
Torry, W. I. (1979). Anthropological Studies in Hazardous Environments: Past Trends and New Horizons. Current Anthropology, 20(3), 517-540.
Wisner, B., Blaikie, P., Cannon, T., & Davis, I. (2004). At Risk: Natural Hazards, People’s Vulnerability and Disasters. Routledge.
Yalom, I. D. (1980). Existential Psychotherapy. Basic Books.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 584 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 39 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب