پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,098,862 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,428 |
بررسی تحلیلی داستان بهرام گور در شاهنامه و هفت پیکر از منظر ادبیات تعلیمی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| دوره 14، شماره 2، شهریور 1403، صفحه 81-100 اصل مقاله (495.06 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2024.382026.1308 | ||
| نویسنده | ||
| منصوره شهریاری* | ||
| استادیار زیان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| بیشتر قهرمان‌های ادبیات غنایی، حماسی، نمایشی و تعلیمی ما دست‌پروردۀ تاریخ‌اند. یکی از این شخصیت‌ها بهرام گور است که فرمانروایی او در منابع تاریخی به زیور افسانه‌ها در منابع ادبی آراسته شده است. وی ازجمله پادشاهان ساسانی است که به‌دلیل محبوبیت مورد توجه مورخان، ادیبان و هنرمندان و... قرار گرفته است. این پژوهش با نگاه توصیفی‌تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به بررسی این شخصیت در دو حوزۀ تاریخ و ادبیات می‌پردازد؛ زیرا داستان‌های مربوط به بهرام گور در منابع تاریخی و ادبی با وجه تمایزهایی بیان شده اما همۀ آن‌ها یک هدف را دنبال کرده‌اند و آن‌هم تعلیم آحاد جامعه است. این پژوهش به‌دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال است که چگونه ادیبان و مورخان و به‌طورکلی نویسندگان از داستان به‌مثابۀ ابزاری برای تعلیم می‌نگرند؟ برای تبیین این موضوع ابتدا به نگاه مورخان در باب شخصیت مذکور پرداخته و سپس شخصیت بهرام را در شاهنامۀ فردوسی و هفت‌پیکر نظامی و دیگر منابع تاریخی بررسی کرده‌ایم. یافته‌ها حاکی از آن است با وجود اینکه یک شخصیت در مرکز ثقل این پژوهش‌ها قرار دارد، نگاه متفاوت، تحلیل‌های متفاوتی را رقم زده است. زمانی که با نگاه ادبی و با استفاده از عناصر عاطفه و تخیل به متون تاریخی می‌نگریم، دیگر هدف، توصیف صرف واقعیات نیست و ممکن است شاعر یا نویسنده علاوه‌بر زیبایی‌آفرینی اهداف دیگری را نیز در اثر دنبال کند؛ چنان‌که فردوسی و نظامی در تحلیل و توصیف شخصیت بهرام داشته‌اند. در واقع با وجود تفاوت در شیوۀ بیان این دو یکه‌تاز عرصۀ قلم، آنان در مواردی از وجه تاریخی دور شده و با گریز‌های تاریخی داستان‌های تعلیمی خلق کرده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بهرام گور؛ تاریخ؛ ادبیات تعلیمی؛ شاهنامه؛ هفت‌پیکر | ||
| مراجع | ||
|
آیدانلو، سجاد (1395)، غیبت بهرام گور، شعرپژوهی (بوستان ادب شیراز)، سال 8، شماره2، 27-60.
بناکتی، داوود ، (1348)، تاریخ بناکتی، به کوشش جعفر شعار، انتشارات انجمن آثار ملی.
بهنام فر، محمد؛ ملک پایین، مصطفی (1392 )، خوانش اسطورهای حکایت کشتن بهرام اژدها را و گنج یافتن در هفت پیکر، پژوهش های ادبی، شماره 40، 39-62.
پیرنیا، حسن (1384)، تاریخ ایران باستان، نگاه، تهران.
ترکاشوند، نازبانو (1388)، بررسی تطبیقی کاربرد بومی رنگ ها در ایران با علم روان شناسی رنگ (مطالعه موردی : منظومه هفت پیکر)، کتاب ماه ادبیات، سال سوم، شماره 34. صفحات 36-41.
ترکمانی باراندوزی، وجیهه؛ چمنی گلزار، ساناز (1391)، بررسی و تطبیق فرایند فردیت در گنبد اول و دوم از هفت پیکر نظامی بر اساس روان شناسی تحلیلی یونگ، زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج، سال 4، ش 10. صفحات 23-48.
ثعالبی نیشابوری، ابومنصور عبدالملک بن محمد اسماعیل (1368)، تاریخ ثعالبی، ترجمۀ محمد فضائلی. تهران، نقره.
جوزجانی، قاضی منهاج الدین سراج، (1363)، طبقات ناصری، تصحیح عبد الحی حبیبی، چاپ اول، نشر دنیای کتاب.
حسینی، مریم (1399)، آبشخورهای تاریخی روایت نظامی در نظم هفت پیکر (مقایسه تطبیقی داستان بهرام گور در روایت فردوسی، طبری، ثعالبی، نظام الملک، مقدسی، ابن اثیر و نظامی با توجه به افزوده های هنرمندانه نظامی به داستان تاریخی)، متن پژوهی ادبی، سال 24، شماره 83، 7-38.
خواندمیر، غیاث االدین (1372)، مآثرالملوک، تصحیح میرهاشم محدث، تهران، رسا.
دری، نجمه؛ خیراندیش، سید مهدی (1391)، هفت پیکر در نفیر نی، شعر پژوهی، دوره 4، شماره 3، صفحات 19 – 44.
ذوالفقاری، حسن (1385)، هفت پیکر نظامی و نظیره های آن، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، شماره 52و 53. صفحات67-109.
رضی، احمد (1391)، کارکردهای تعلیمی ادبیات فارسی، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال 14، شماره 15، پاییز 1391، 97-120.
زرین کوب، عبدالحسین (1377)، تاریخ ایران باستان، تهران، سمت.
سجودی، فرزان (1387)، نشانه شناسی کاربردی، تهران، قصه.
سرکاراتی، بهمن (1355)، رستم یک شخصیت تاریخی یا اسطوره ای، جستارهای نوین ادبی، شماره 46، 162-192.
شعبانلو، علی رضا؛ مرادی، خدیجه(1396)، بررسی تاریخ محور تحول موضوعات شعر تعلیمی قرن چهارم تا هشتم، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال 9، شماره 36، 137-170.
شهریاری، منصوره (1401)، تحلیل گفتمان انتقادی در رمان نگران نباش مهسا محب علی از منظر جنسیت، زن در فرهنگ و هنر، دوره 14، شماره 3، 371- 396.
شهریای، منصوره (1399)، جایگاه زنان در سیاست نامه خواجه نظام الملک بر اساس نظریه ی تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، دوره 18، شماره 4، 579-599.
صفا، ذبیح االله .(1374). تاریخ ادبیات ایران، تهران: ققنوس.
صفیان بلداجی، یوسف (1396)، هویت بهرام پنجم در شاهنامه و هفت پیکر با رویکردی تاریخی، تاریخ ادبیات، دوره 10، شماره 2، 79-97.
طبری، ابوجعفر محمدبن جریر (1365)، گزیده تاریخ بلعمی، تهران، امیرکبیر.
عبدالله زاده برزو، هفتم(1392)، کنکاشی در نمادپردازی در گنبد هفتم، فصلنامه ی تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد بوشهر، دوره 5، شماره 17، 117-132.
عالی عباس آباد، یوسف (1396)، تأملی عرفان شناختی در داستان ماهان کوشیار هفت پیکر نظامی، عرفان اسلامی، دوره 13، ش 25، 109- 124.
علیمیرزائی، بهناز؛ کزازی، میرجلال الدین؛ سرور یعقوبی، علی (1400)، رمز گشائی از نمادهای هفت اقلیم هفت پیکر، متن پژوهی ادبی، دوره 25، ش 87، 34- 61.
غلامی نژاد، محمدعلی؛ تقوی، محمد؛ براتی، محمدرضا (1386)، بررسی تطبیقی شخصیت بهرام در شاهنامه و هفت پیکر، فصلنامه جستارهای نوین ادبی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره 40، شماره 3، 117-139
فردوسی، (1375). شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره.
فرقدانی، کبری (1382)، تقابل دو دیدگاه در یک داستان (بهرام گور در شاهنامه و هفت پیکر، فردوسی، شماره 10 و 11، 46-51.
قبادی، حسینعلی (1398)، کیخسرو و بهرام (خوانش بینامتنی شاهنامه و هفت پیکر از منظر شخصیت پردازی اسطوره گونه ی کیخسرو و بهرام)، ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، دوره 15، شماره 56، 103-130.
مجمل التواریخ و القصص (1318)، تصحیح محمد تقی بهار، تهران، کلاله خاور.
مدرسی، فاطمه؛ ریحانی، محمد (1397)، سنجش داستان بانوی حصاری از هفت پیکر نظامی با کهن الگوی سفر قهرمان، بهارستان سخن، شماره 41. 161 -184.
مستوفی قزوینی، حمدالله (1361)، تاریخ گزیده، به اهتمام ادوارد براون، تهران، دنیای کتاب.
مشکور، محمدجواد (1366)، تاریخ سیاسی ساسانیان، تهران، دنیای دانش.
مشهدی، محمدامیر؛ واثق عباسی، عبداله؛ عباسی، محسن( 1389)، نقد سوررئالیسیتی هفت پیکر، متن پژوهی ادبی، دوره ی 14، ش 45، 159- 184.
مرادخانی، علی؛ حیاتی، یاسر (1393)، جایگاه معرفت شناختی شعر در فلسفه افلاطون، پژوهش های معرفت شناختی، شماره 7، 107-126.
ناصری، ناصر؛ مضامین، شهریار (1394)، مضامین تعلیمی و تربیتی در هفت پیکر، سال هفتم، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، شماره 25، 139-176.
مقبلی، آناهیتا؛ پیامنی، بهناز( 1395)، تحلیل سبک سه نگاره شاهنامه فردوسی با عنوان کشتن بهرام گور اژدها را، پژوهش نامه ادب حماسی، دوره 12، شماره 21، 201-228.
نظامی، الیاس بن یوسف (1376)، هفت پیکر، تصحیح حسن وحیددستگردی، تهران، قطره.
یلمه ها ، احمد رضا .(1393). پیام هـای جهـانی شـعر شـهریار ، نامـه فرهنـگ آذربایجان شرقی ، فصلنامه پژوهشی و فرهنگی ، ویژه نامه استاد شهریار، سـال اول، ش اول: -97 .80
................................ .(1395)، بررسی خاستگاه ادبیات تعلیمی منظوم و سیر تطور و تحول آن در ایران، پژوهش نامه ادبیات تعلیمی، دوره 8، شماره 29، 61-90. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 212 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 101 |
||