پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,122,330 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,230,115 |
بررسی تاریخ مفهوم علم دینی؛ روشی برای ارزیابی بی‌معنایی ایدۀ علم دینی در اندیشۀ عبدالکریمی | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 13، شماره 4، دی 1402، صفحه 128-143 اصل مقاله (1.25 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2023.366807.1659 | ||
| نویسنده | ||
| سید محمد تقی موحد ابطحی* | ||
| استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| بیژن عبدالکریمی یکی از اندیشمندان مسلمان ایرانی است که نقدهای بسیاری به ایدۀ علم دینی وارد کرده است. این نقدها را به دودسته می‌توان تقسیم کرد: نقدهایی که بیشتر مبتنی بر فلسفۀ قاره‌ای است، که عبدالکریمی به لحاظ فکری بیشتر به این حوزه تعلق دارد و نقدهایی که بیشتر با فلسفۀ تحلیلی تناسب دارد. در این مقاله یکی از نقدهای مرتبط به دستۀ دوم، در ارتباط با معنای ایدۀ علم دینی بررسی میشود. عبدالکریمی معتقد است: 1. تکثر آرا دربارۀ مفهوم علم دینی نشان می‌دهد این ایده نه بر پایۀ نظام معرفتی واضح و روشن، بلکه بر اساس ظن و گمان پدید آمده است. 2. تحلیل دقیق معانی علم و دین نشان می‌دهد که ایدۀ علم دینی مفهومی پارادوکسیکال و ناشی از خلط مراتب گوناگون آگاهی است. در این مقاله ابتدا نشان داده میشود که برخی از تعاریف علم دینی ارائه‌شده به‌وسیلۀ عبدالکریمی اصولاً ناظر به جریان علم دینی مورد بحث نیست. همچنین با اشاره به تعاریف سلبی علم دینی، برخی دیگر از تعاریف گردآور‌ی‌شده به‌وسیلۀ عبدالکریمی از بحث خارج میشود. در ادامه با بررسی سیر تاریخی پیدایش و تحول مفهوم علم دینی در عصر حاضر وجوه مختلف معنایی ایدۀ علم دینی برجسته میشود. در پایان نیز تحلیل مفهومی عبدالکریمی در ارتباط دو مفهوم علم و دین و ترکیب آن‌ها بررسی شده و ضعف استدلال وی در ارتباط با بی‌معنایی ایدۀ علم دینی نشان داده میشود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بیژن عبدالکریمی؛ تاریخ مفهوم؛ علم دینی؛ فلسفۀ تحلیلی؛ فلسفۀ قاره‌ای؛ معناداری علم دینی | ||
| مراجع | ||
|
ابوریان، محمدعلی (1997). اسلمه المعرفه العلوم الانسانیه و مناهجها من وجهه نظر اسلامیه. مصر: دارلمعرفه الجامعیه.
اشرف، سیدعلی (1379). تعلیم و تربیت اسلامی (ارزیابی کنفرانس‌های بین‌المللی تعلیم و تربیت مسلمان 1977-1989). ترجمۀ سیدمهدی سجادی. مسایل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 1.
اعرافی، علیرضا و همکاران (1377). آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، 4 جلد، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم (1385). جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، جلد 2 (فعالیت‌های 1357-1384)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
روحانی، سیدحمید (1387). نهضت امام خمینی. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، جلد اول.
سروش، عبدالکریم (1366). تفرج صنع: گفتارهایی در مقولات اخلاق و صنعت و علوم انسانی. تهران: سروش.
عبدالکریمی، بیژن (1391). هایدگر و استعلا؛ شرحی بر تفسیر هایدگر از کانت. تهران: ققنوس.
عبدالکریمی، بیژن (1395). پایان تئولوژی (1). تهران: نقد فرهنگ.
عبدالکریمی، بیژن (1397). پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر. تهران: نقد فرهنگی.
عبدالکریمی، بیژن (1400). هایدگر در افق تاریخی ما. تهران: نقد فرهنگ.
علوانی، طه جابر (1385). نشانه‌های عمدۀ طرح اصلاح روش‌های اندیشه و اسلامی‌سازی معرفت. در مجموعه مقالات اسلامی‌سازی معرفت، به همت مجید مرادی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
قربانی، قدرت‌الله (1392). نظریه‌های علم مسیحی در جهان غرب. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
گلشنی، مهدی (1385). از علم سکولار تا علم دینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مطهری، مرتضی (1358). شناخت علوم اسلامی. تهران: صدرا.
ملکیان، مصطفی (1379). داده‌های وحیانی و یافته‌های انسانی: رویکردهای گوناگون به آموزه‌های دینی. کیان، 51.
موحد ابطحی، سیدمحمدتقی (1391). دفاعی از رویکرد تهذیب و تکمیل علوم موجود. دو فصلنامۀ علمی پژوهشی پژوهش‌های علم و دین، 5.
موحد ابطحی، سیدمحمدتقی (1393). ارزیابی راه‌کارهای سه‌گانه تولید علم دینی در دیدگاه آیه‌الله جوادی آملی. فصلنامۀ کتاب نقد. 70.
موحد ابطحی، سیدمحمدتقی (1399 الف). نقد طبقه‌بندی نظریه‌های علم دینی. فصلنامۀ علمی پژوهشی مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. 82.
موحد ابطحی، سیدمحمدتقی (1399ب). طبقه‌بندی جامع نظریه‌های علم دینی. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 83.
موحد ابطحی، سیدمحمدتقی (1399 ج). جایگاه نظریۀ علم دینی آیت‌الله مصباح یزدی در میان طبقه‌بندی جدید نظریه‌های علم دینی. کتاب نقد.
موحد ابطحی، سیدمحمدتقی (1401). درآمدی بر ایدۀ علوم انسانی اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
نصر، سیدحسین (1374). هنر اسلامی و معنویت. ترجمۀ رحیم قاسمیان. تهران: حکمت.
نصر، سیدحسین (1379). نیاز به علم مقدس. ترجمۀ حسن میانداری. قم: طه.
نصر، سیدحسین (1380). معرفت و معنویت. ترجمۀ انشاالله رحمتی. تهران: سهروردی.
نصر، سیدحسین (1383). در غربت غربی: زندگی‌نامه خودنوشت دکتر سیدحسین نصر، ترجمه: امیر مازیار و امیر نصری. تهران: رسا.
نصر، سیدحسین (1384). دین و نظام طبیعت. ترجمۀ محمدحسن فغفوری. تهران: حکمت.
نصر، سید حسین (1384). علم و تمدن در اسلام. ترجمۀ احمد آرام. تهران: علمی و فرهنگی.
Al ‘Alwani, T. J. (1995). The Islamization of Knowledge, Yesterday and Today. American Journal of Islamic Social Sciences, 12(1).
Al-Faruqi, I. R. (1982). Islamization of Knowledge. Herndon, VA: IIIT
Dzilo, H. (2012). The concept of ‘Islamization of knowledge’ and its philosophical implications. Islam and Christian–Muslim Relations, 23(3).
Naquib al-Attas, S. M. (1978). Islam and Secularism (Kuala Lumpur: Muslim Youth Movement of Malaysia (ABIM); reprint, Kuala Lumpur: International Institute of Islamic Thought and Civilisation (ISTAC), 1993).
Siddiqi, M. N. (2011). Islamization of Knowledge: Reflections on Priorities. American Journal of Islamic Social Sciences, 28(3).
Stenberg, L. (1996). The Islamization of Science. Four Muslim Positions Developing an Islamic Modernity, Lund, Lund University. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 232 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 251 |
||