پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,036 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,508,763 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,772,095 |
تحلیل انتقادی نسبت دانش و ارزش در دیدگاه عبدالکریم سروش | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 13، شماره 4، دی 1402، صفحه 77-90 اصل مقاله (957.1 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2023.365005.1647 | ||
| نویسندگان | ||
| سعید محمدپور1؛ سیدحمیدرضا میرعظیمی* 2؛ بهروز محمدی منفرد3؛ حسین هاشم نژاد4 | ||
| 1دکتری مدرسی معارف اسلامی گرایش اخلاق اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار گروه اخلاق، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 3دانشیار گروه اخلاق، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 4استادیار گروه قرآن و متون اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| رابطۀ دانش و ارزش یکی از مباحث در حوزۀ فرا اخلاق به شمار می‌رود؛ سروش نظریۀ جدایی دانش از ارزش را مطرح کرده است و این مقاله با هدف احصای عوامل زمینه‌ساز طرح این نظریه از سوی سروش و به‌روش توصیفی- تحلیلی، انجام گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، پنج عامل سبب شد تا سروش این ایده را مطرح کند: تبعیت از پوپر و تأثیرپذیری از پوزیتیویست‌ها در تعریف علم و تمایز علوم؛ اعتقاد به اینکه استنتاج «باید» از «هست»، با قواعد منطق ناسازگار است؛ باور به اینکه ارزش‌ها، اعتباریات محض هستند؛ اعتقاد به اینکه اخلاق علمی، اخلاقی بی‌هویت است؛ اعتقاد به اینکه اخلاق علمی، با جبرگرایی ملازمه دارد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، می‌توان «باید»ها را از «هست»ها استنتاج کرد؛ قائل شدن به وجود پیوند میان دانش و ارزش، منجر به جبرگرایی و بی‌هویتی اخلاق نخواهد شد، بلکه می‌توان با تکیه‌کردن بر حقایق (هست‌ها)، به اخلاق هویت بخشید؛ مفاد بایدونبایدهای اخلاقی درواقع همان ضرورت بالقیاس است که میان فعل انسان و نتایج فعل او برقرار می‌شود؛ علم، هم شامل دانش تجربی است و هم شامل دانش عقلی، عرفانی، نقلی و فلسفی و تعریف علم می‌تواند معارف غیرتجربی را نیز دربربگیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ارزش؛ اعتباریات؛ بایدها؛ دانش؛ سروش؛ ضرورت بالقیاس؛ هست‌ها | ||
| مراجع | ||
|
باربور، ایان (1379). علم و دین. ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
حائری، مهدی (1361). کاوش‌های عقل عملی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ریموندپوپر، کارل (1372). واقع‌گرایی و هدف علم. ترجمۀ احمد آرام. تهران: سروش.
ریموندپوپر، کارل (1375). حدس‌ها و ابطال‌ها. ترجمۀ احمد آرام. تهران: شرکت سهامی انتشار.
سبحانی، جعفر (1368). حسن و قبح عقلی. نگارش علی ربانی گلپایگانی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سروش، عبدالکریم (1358). دانش و ارزش. تهران: یاران.
سروش، عبدالکریم (1365). فربه‌تر از ایدئولوژی. تهران: صراط.
سروش، عبدالکریم (1366). تفرج صنع، گفتارهایی در اخلاق و صنعت و علم انسانی. تهران: سروش.
سروش، عبدالکریم (1372). مدیریت و مدارا. تهران: صراط.
سروش، عبدالکریم (1373). قبض و بسط تئوریک شریعت. تهران: صراط.
سروش، عبدالکریم (1376). درس‌هایی در فلسفۀ علم الاجتماع. تهران: نشرنی.
سروش، عبدالکریم (1380). اخلاق خدایان. تهران: طرح نو.
سروش، عبدالکریم (1382). سنت و سکولاریسم. تهران: صراط.
سروش، عبدالکریم (1383). صراط‌های مستقیم. تهران: صراط.
سروش، عبدالکریم (1388). علم چیست، فلسفه چیست؟ چ هفدهم. تهران: صراط.
شریفی، احمدحسین (1393). مبانی علوم انسانی اسلامی. تهران: آفتاب توسعه.
طباطبایی، محمدحسین (1339). المیزان. ج 8. قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
طباطبایی، محمدحسین (1368). اصول فلسفه و روش رئالیسم. پاورقی مرتضی مطهری. ج 2. تهران: صدرا.
لاریجانی، صادق (1372). حکمای اسلامی و قضایای اخلاقی. معرفت، 7، 27-34، قم: موسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1374). آموزش فلسفه. ج 1. قم: سازمان تبلیغات اسلامی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1388). فلسفه اخلاق. نگارش احمدحسین شریفی. تهران: بین الملل.
مصباح یزدی، محمدتقی (1384). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. نگارش احمدحسین شریفی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1392). رابطۀ علم و دین. قم: موسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (1361). شناخت در قرآن. تهران: انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
معلمی، حسن(1381). رابطۀ هست‌ها و بایدها. تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
میرهاشمی، محمد (1389). مطلق‌گرایی در اخلاق. قم: بوستان کتاب.
وارنوک، مری (1380). فلسفۀ اخلاق در قرن بیستم. ترجمۀ ابوالقاسم فنایی. قم: بوستان کتاب.
Elliott, K. C. (2011). Direct and indirect roles for values in science. Philosophy of Science, 78(2), 303-324.
Matthews, R., & Hume, D. (1978). A Treatise of Human Nature, ed. Peter Nidditch. Oxford: Oxford University Press.
Kolakowski, L. (1972). Positivist Philosophy: From Hume to the Vienna Circle. Harmondsworth, Penguim.
Miller, R. W. (1992). Moral Realism. In Encyclopedia of Ethics, Vol. 12. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 347 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 290 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب