پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,098,323 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,205,997 |
قرآن و تفقه مرسوم؛ درآمدی بر روش‌شناسی انتقادی قرآن‌گرایان در مواجهه با فقه موجود بر پایۀ مدل اسپریگنز (بررسی موردی: محمد صادقی تهرانی) | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 13، شماره 3، مهر 1402، صفحه 33-48 اصل مقاله (523.28 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2023.358387.1604 | ||
| نویسنده | ||
| علی آقاجانی* | ||
| استادیار گروه علوم سیاسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه | ||
| چکیده | ||
| یکی از جریاناتی که به چالش‌های فقه معاصر پرداخته، نحلۀ قرآن‌گرایان است که دارای طیف‌های گوناگون است. محمد صادقی تهرانی، صاحب تفسیر الفرقان، از زمرۀ قرآن‌گرایانی است که به این چالش توجه داشته و آن را کاویده است. مقاله براساس چارچوب نظری مدل بحران اسپریگنز و مراحل چهارگانۀ آن با تصرفاتی به بررسی نگرش صادقی تهرانی پرداخته است. صادقی بر آن است که مهجوریت قرآن و دوری از آن، اصلی‌ترین چالش روش‌شناختی و محتوایی فقه معاصر است. بر این پایه، او دلایل بحران یا مسئلۀ مهجوریت قرآن را ظنی الدلاله خواندن قران، تفسیر قرآن با روایات نه بالعکس، ترجیح سنت غیرقطعی بر قرآن، بشری‌انگاشتن قرآن و برخی عوامل بیرونی مانند استعمار دانسته است. راه‌حل صادقی، انقلاب قرآنی در همۀ ابعاد است. از این‌رو علوم اسلامی موجود به‌ویژه فقه بالمعنی الاعم یا فقه اکبر را قرآنی نمی‌داند و بر آن نقد دارد. بدین‌جهت «تفقه گویا» را در مقابل تفقه سنتی و تفقه پویا به‌عنوان راه‌حل چالش فقه معاصر مطرح می‌سازد. تفقه گویا از نظر او مبتنی بر پذیرش قطعی‌الدلاله‌بودن قرآن و استناد به سنت قطعیه در حاشیه آن است که تمامی علوم اسلامی را اشراب و اشباع می‌سازد. این تفقه قرآنی تمام عرصه‌های فردی، اجتماعی و سیاسی را شامل می‌شود که هرکدام می‌تواند حوزه‌هایی از فقه و علوم اسلامی انسانی را دربرگیرد و نتایج متفاوتی در تمام عرصه‌ها دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انقلاب قرآنی؛ روش‌شناسی فقهی؛ صادقی تهرانی؛ فقه گویا؛ قرآن‌گرایان؛ مهجوریت قرآن؛ نظریۀ اسپریگنز | ||
| مراجع | ||
|
ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1411 ق). المهذب البارع. قم: انتشارات اسلامی.
ابن قتیبه، عبدالله (1405 ق). تأویل المختلف الحدیث. بیروت.
اسپریگنز، توماس (1370). فهم نظریه‌های سیاسی، فرهنگ رجایی. تهران: آگاه.
اسعدی، محمد (1397). جریان‌شناسی تفسیر قرآن‌گرا. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
الهی‌بخش، خادم حسین (1409 ق). القرآنیون و شبهاتهم حول السّنّة. الطّائف: مکتبة الصّدّیق.
چراتیان، علی (1391)، محوریت قرآن و سنت ثابته در روش فقهی آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی رضوان الله تعالی علیه. همایش بیداری قرآنی در تاریخ معاصر، دورۀ 1؛ 09/11/1391.
حسن بن زین‌الدین (بی‌تا). معالم الدین. قم: انتشارات اسلامی.
حقیقت، سید صادق و حجازی، سید حامد (1389). نگاهی انتقادی به کاربرد نظریۀ بحران اسپریگنز در مطالعات سیاسی. علوم سیاسی، 13(49)، 187-149.
خضری، محمد (1373 ق). تاریخ التشریع الاسلامی. قاهره: مطبعه الاستقامه.
رضایی کرمانی، محمدعلی، مولوی، محمد، جلالی، مهدی و اسدی، علی (1394). بررسی تطبیقی روش‌شناسی فهم و نقد روایات در تفاسیر المنار و الفرقان. حدیث‌پژوهی، 7(2)، 33-78.
رفیع‌پور، فرامرز (۱۳۸۲). تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ساروخانی، باقر (۱۳۸۰). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سباعی، مصطفی (1405 ق). السنه و مکانتها. بیروت: المکتب الاسلامی.
شاطبی، ابراهیم بن موسی (1423 ق). الموافقات فی اصول الشریعه. بیروت: دارالکتب العربی.
شهید ثانی، زین‌الدین (بی‌تا). رسائل الشهید الثانی. قم:انتشارات بصیرتی.
صادقی تهرانی، محمد (1375). التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم. تهران:امید فردا.
صادقی تهرانی، محمد (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن. قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
صادقی تهرانی، محمد (۱۳۸۳). فقه گویا، یا، فقه سنتی، فقه پویا و فقه بشری؟ نگرشی مختصر در سراسر فقه اسلامی. چاپ اول. تهران: امید فردا.
صادقی تهرانی، محمد (1384). رسالۀ توضیح المسائل نوین. تهران: امید فردا.
صادقی تهرانی، محمد (۱۳۹۰). ترجمان فرقان. قم: شکرانه.
صادقی تهرانی، محمد (۱۳۹۳). التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم الفقه المقارن بین‌الکتاب و السنة. قم: شکرانه.
صادقی تهرانی، محمد (1393). نگرشی جدید بر نماز و روزۀ مسافران. قم: شکرانه.
صادقی تهرانی، محمد (بی‌تا). مفت‌خوران از دیدگاه کتاب و سنت. قم: شکرانه.
صادقی تهرانی، محمد (۱۳۸۹). علی و الحاکمون: دراسه تحلیلیه مقارنه حول مختلف الحکومات العالمیه و حکم الامام علیه السلام. مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات.
صادقی تهرانی، محمد، نرم‌افزار فقیه قرآنی، مجموعه آثار آیت‌الله دکتر محمد صادقی تهرانی، قم: مؤسسۀ کامپیوتری علوم اسلامی.
صادقی تهرانی، محمد (۱۳۸۶الف). نقدی بر دین‌پژوهی فلسفۀ معاصر: نقدی قرآنی بر دانش هرمنوتیک و پلورالیسم دینی و قبض و بسط تئوریک شریعت. قم: شکرانه.
صادقی تهرانی، محمد (۱۳۸۶ب). نگرشی جدید بر حقوق بانوان در اسلام: به ضمیمۀ مناظرات مکتوب پیرامون حقوق زنان. تهران: امید فردا.
فراتی، عبدالوهاب (۱۳۸۶). روحانیت و تجدد. رسالۀ دکتری. قم: دانشگاه باقرالعلوم.
فیض کاشانی، ملا محسن (بی‌تا). التحفة السنیة. مشهد: کتابخانۀ آستان قدس رضوی.
کلانتری، علی‌اکبر (1399). بررسی و نقد نظریۀ مشهور مبنی بر ظنی‌بودن ظواهر قرآن، فصلنامۀ تحقیقات علوم قرآن و حدیث، 17(2)، 107-135.
نائینی، محمدحسین (1409 ق). فوائد الاصول. قم: انتشارات اسلامی.
وحید بهبهانی، محمدباقر (1419 ق). الرسائل الفقهیه. قم: مؤسسۀ وحید بهبهانی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 186 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 130 |
||