پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,098,575 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,175 |
هستی‌شناسی حیات‌های اجتماعی؛ حلقه‌ای مفقوده در نظام مباحث حکمت اسلامی | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 13، شماره 3، مهر 1402، صفحه 1-16 اصل مقاله (399.99 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2023.336703.1499 | ||
| نویسنده | ||
| ابراهیم خانی* | ||
| استادیار دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف از این مقاله، تبیین معنای دقیق هستی‌شناسی حیات‌های اجتماعی و اثبات ضرورت و مزیت جایابی این موضوع در منظومۀ مباحث حکمت اسلامی برای شناخت بهتر قوس نزول و صعود آفرینش از منظر فلسفی است. به این منظور و با روشی فلسفی-تحلیلی، ابتدا امکان جایابی این مسئله براساس موضوع و روش فلسفۀ اسلامی تحلیل و بررسی می‌شود و نشان داده می‌شود که «هستی‌شناسی» هر موضوعی از جمله حیات‌های اجتماعی در حیطۀ مسائل فلسفۀ اولی است. به این ترتیب فراتر از امکان، این وظیفۀ فیلسوف است که درمورد جامعه از منظر هستی‌شناختی اعلام موضع کند. همچنین اهمیت و لزوم فعلیت این مبحث از بعد تأثیر آن در تعیین الگوهای کلان روشی در علوم اجتماعی مورد بحث قرار می‌گیرد. در گام پایانی، با تشریح جایگاه هستی‌شناسانۀ حیات‌های اجتماعی در قوس نزول و صعود آفرینش روشن می‌شود که شناخت این دو قوس آفرینش بدون هستی‌شناسی حیات‌های اجتماعی دچار نواقص عمده‌ای به‌لحاظ فلسفی است. در مقابل با جایابی این مبحث در منظومۀ قواعد حکمی می‌توان به خوانش‌های نوینی از برخی از قواعد حکمی با رویکرد اصالت جمعی دست یافت. امکان تبیین حرکت جوهری حیات‌های اجتماعی و پرداختن به موضوع فلسفۀ تاریخ در متن مباحث فلسفی، از مزایای این نگرش در چینش و طرح قواعد حکمی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اصالت جامعه؛ فلسفۀ علوم اجتماعی؛ قوس نزول و صعود هستی؛ هستی‌شناسی؛ هستی‌شناسی حیات‌های اجتماعی | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا (1370). الهیات نجات. چاپ اول. تهران: انتشارات فکر روز.
ابن‌سینا (1404). الشفاء. قم: مکتبة آیة الله مرعشی.
امام خمینی. روح‌الله (بی‌تا). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
آملی، سید حیدر (1382). انوار الحقیقة و اطوار الطریقة و اسرار الشریعة. قم: نور علی نور.
بنتون و کرایب (1384). فلسفۀ علوم اجتماعی، بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی. ترجمۀ شهناز مسمی‌پرست و محمود متحد. تهران: آگه.
بوریل، گیبسون و مورگان، گارت (1393). نظریه‌های کلان جامعه‌شناختی و تجزیه و تحلیل سازمان. تهران: سمت.
پارسانیا، حمید (1383). روش‌شناسی و اندیشۀ سیاسی. مجلۀ علوم سیاسی، 28، 7-16.
پارسانیا، حمید (1389). روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (1391). جهان‌های اجتماعی. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (1395). اخلاق و عرفان. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (1397). علم و فلسفه. چاپ ششم. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1384). تبیین براهین اثبات خدا. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم. جلد چهارم. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1391). سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه. به کوشش شریف لک‌زایی. دفتر اول. قم: بوستان کتاب.
خانی، ابراهیم (1395). جامعه‌شناسی متعالیه: هستی‌شناسی حیات‌های اجتماعی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
خانی، ابراهیم (1397). بازخوانی مبانی و ساختار مسئله وجودشناسی در حکمت متعالیه براساس منطق اسفار اربعۀ عرفانی طبق خوانش قیصری. پایان‌نامۀ دکتری. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
خانی، ابراهیم (1401) ارائۀ برهانی نوین بر اصالت جامعه متکی بر قاعدۀ فنای عرفانی براساس اندیشۀ علامه طباطبایی و خواجه نصیر طوسی. مجلۀ علمی-پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، 24، 81-99.
سجادی، سید جعفر (1379). فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا. تهران: وزارت فرهنگ.
سروش، عبدالکریم (1376). درس‌هایی در فلسفۀ علم‌الاجتماع. تهران: نشرنی.
سوزنچی، حسین (1389). معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی. تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
طالب‌زاده، حمید (1396). گفت‌وگویی میان هگل و فیلسوفان اسلامی. تهران: هرمس.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417 ق). المیزان. ج 1. قم: جامعۀ مدرسین.
طباطبایی، سید محمدحسین (1387). اصول فلسفۀ رئالیسم. قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا الف). الانسان و العقیدة. چاپ دوم. قم: باقیات.
طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا ب). نهایة الحکمة. قم: جامعۀ مدرسین قم.
طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا پ). مجموعة الرسائل. چاپ اول. قم: باقیات.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1387). اخلاق ناصری. تهران: بهزاد.
عبودیت، عبدالرسول (1385). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. تهران: سمت.
فارابی، ابونصر (1995). آراء اهل المدینه الفاضله و مضادتها. بیروت: مکتبة الهلال.
قیصری، داوود (1375). شرح فصوص الحکم. تهران: علمی و فرهنگی.
گلشنی، مهدی (1385). تحلیلی از دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مطهری، مرتضی (1373). مجموعه آثار شهید مطهری. قم: صدرا.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح و تعلیق: سید جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم (بی‌تا). حاشیه بر الهیات شفا. قم: بیدار.
یزدان‌پناه، سید یدالله (1401). چیستی و نحوۀ وجود فرهنگ: نگرشی نوین به فلسفۀ فرهنگ. قم: کتاب فردا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 229 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 152 |
||