تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,502 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,119,191 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,225,528 |
تحلیل اثر اقتصاد سیاسی بر پویش شهرنشینی در بازه زمانی 1300 تا 1357 | ||
پژوهشهای جغرافیای انسانی | ||
دوره 56، شماره 3، تیر 1403، صفحه 263-278 اصل مقاله (1.46 M) | ||
نوع مقاله: مستخرج از پایان نامه | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2023.350715.1008562 | ||
نویسندگان | ||
پروانه زیویار* 1؛ معصومه حاجی غلامی2؛ رحیم سرور2 | ||
1گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد یادگار امام (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
2گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
فرآیند رشد و توسعة شهرنشینی در دهههای گذشته بهشدت متأثر از رویکرد اقتصاد سیاسی بوده است؛ بهویژه پویشی است که از خارج تحمیلشده و محصول روابط نابرابر اقتصادی و اجتماعی با کشورهای توسعهیافته به همراه کاتالیزور تصمیمات فردی است. پژوهش حاضر از لحاظِ هدف کاربردی و از منظر روش توصیفی- تحلیلی است و با هدف بررسی تأثیر اقتصاد سیاسی بر پویش شهرنشینی در فاصله زمانی 1300 تا 1357 پرداختهشده است. برای تبیین مدل تحقیق پنج دسته عوامل سیاسی، اقتصادی، نهادی، اجتماعی و کالبدی در نظر گرفته شدند. در این مطالعه با استفاده از مدلهای اقتصادسنجی فضایی با سه نوع داده مقطعی، سری زمانی و تلفیقی اقدام به بررسی دادهها شد. با توجه به عدم دسترسی به اطلاعات کافی، در خصوص شاخصهای موردمطالعه، ابتدا شهرهای مراکز استان و سپس شهرهای ناحیهای درجه ۲ و درجه ۳ مورد ارزیابی قرار گرفتند؛ در این مطالعه با استفاده از دادههای شهرهای کشور مدل رشد جمعیت با استفاده از مدل خطای فضایی مورد تحلیل قرار گرفت. به دلیل وجود ناهمسانی واریانس در این مدل از برآوردگر KP –HET استفادهشده است. نتایج تحقیق نشان میدهد از بین متغیرهای اقتصادی؛ شاخص فقر، نرخ بیکاری، تخصص گرایی و از بین متغیرهای اجتماعی میزان مهاجرت، نرخ باروری عمومی و جمعیت فعال بهعنوان مهمترین عوامل مؤثر بر رشد جمعیت شهرها ارزیابیشده است و شاخص کالبدیِ شبکه راهها اثرگذاری مثبتی را نشان نداده است. | ||
کلیدواژهها | ||
شهرنشینی؛ اقتصاد سیاسی؛ وابستگی فضایی؛ اقتصاد سنجی فضایی؛ ایران | ||
مراجع | ||
ایمانی شاملو، ج.، رفیعیان، م. (1395). قدرت و بازتعریف نظریه برنامهریزی شهری (با تأکید بر دیدگاه اقتصاد سیاسی فضا). راهبرد. شماره 80. صص 287 – 319. افراخته، ح.، حجی پور، م. (1394). اقتصاد سیاسی فضا و تعادل منطقهای ایران. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی. شماره ۴، صص 87 - 110. احمدی پور، ز.، لشگری، الف. (1391). برهمکنش فرایندهای تاریخی و اقتصاد سیاسی شهر (مطالعه موردی: نظام شهری ایران پس از انقلاب مشروطه). فصلنامه علمی ـ پژوهشی اطلاعات جغرافیایی سپهر. شماره 81. صص 15-21. ابراهیمزاده، ع.، نصیری، ی. (1386). شهرنشینی شتابان؛ روندها و پیامدها. اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره ۲۳8، صص ۲۳۲ – ۲۴۱. افروغ، ع. (1377). فضا و نابرابری اجتماعی. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. صص 1 - 368. پیران، پ. (1366). شهرنشینی شتابان و ناهمگون. اطلاعات سیاسی – اقتصادی. شماره 140. صص 32 – 35. پیران، پ. (1370). دیدگاههای نظری در جامعهشناسی شهر و شهرنشینی؛ تحولات واحد پول و نرخ برابری. اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی. شماره ۵۱ و ۵۲. صص ۷۵ ـ ۸۱. پارسی، ح. (1393). پویش شهر گرایی و شهرنشینی در قرون سوم تا پنجم هجری در ایران. نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی. شماره 4. صص 47-64. توسلی، غ. (1374)،. جامعهشناسی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، صص 1 - 240. جوان، ج. (1367). جمعیت ایران و بستر جغرافیایی آن. چاپ اول. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، صص ۲۴. حاتمی نژاد، ح.، عبدی، ن. (1386). اقتصاد سیاسی و فضای شهری. اطلاعات سیاسی اقتصادی. شماره 238. صص ۱۹۶ ـ ۲۰۵. رهنمایی، م. (1388). دولت و شهرنشینی در ایران (مبانی و اصول کلی نظریه توسعه شهر و شهرنشینی در ایران). جغرافیا و برنامهریزی منطقهای. شماره (پیششماره). صص 143-165. سولیوان، آ. (1386). مباحثی در اقتصاد شهری. ترجمه جعفر قادری و علی قادری. تهران: انتشارات نور علم، جلد ۱ و ۲. سوری، علی و کیهانی حکمت، رضا (۱۳۸۲) متغیرهای جمعیتی، اندازه دولت و رشد اقتصادی در ایران، پژوهشهای اقتصادی، شماره ۹ و ۱۰، صص ۶۰ – ۸۴. شبلینگ، ژ. (1377). جغرافیا چیست؟. ترجمه سیروس سهامی. چاپ اول. مشهد: انتشارات محقق. صص 256 – 1. کاتوزیان، م. (۱۳۸۲). اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی. ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی. چاپ نهم. تهران: نشر نی. صص 444 – 1. کاتوزیان، م. (1372). اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی. ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی. چاپ دوم. تهران: نشر مرکز. صص 440 – 1. گرانوین، پ. (1377). اقتصاد سیاسی و علم اقتصاد. ترجمه علی دیتی ترکمانی و محمد مالجو. اطلاعات سیاسی اقتصادی. شماره ۱۳۸. صص ۲۲۴ ـ ۲۲۷. مرکز آمار ایران. » سرشماری عمومی نفوس و مسکن کل کشور«، سالهای 1335، 45، 55، 65، 75، 85، 90 و 1395 قابلدسترسی از طریق سایت: http://www.amar.org.ir مهدوی، ح. (1388). نقش اقتصاد سیاسی در ساختار فضایی تهران و پیرامون. محیطشناسی. شماره ۵۰. صص ۱ ـ ۴۱. نوابخش، م.، پور موسوی، م.، تاجیک، ز. (1392). بررسی تطبیقی شاخصهای توسعه پایدار اجتماعی کلانشهر تهران (مطالعه موردی: منطقه 6 و 10)، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. شماره ۲۹. صص ۱۷۹ – ۱۹۴. نوابخش، م.، ملکی نظامآباد، ر.، معصومی، م. (1388). رویکردی نوین به نمودهای جهانیشدن در کلانشهرهای کشورهای جنوب. هویت شهر. شماره ۵. صص 99 - 110. نوابخش، م.، فتحی، س. (1386). رشد و توسعه شهرنشینی در ایران "با تأکید بر فعالیتهای اجتماعی - اقتصادی". شماره 3 (پیاپی 15). صص 3-14. نظریان، الف. (1391). جغرافیای شهری ایران. چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات پیام نور. صص 240 – 1.
References Alasayyad, N. (1993). Squatting and culture: A comparative analyses of Informal developments in Latin America and the Middle East. Habitat international, Vol. 17, no 1, pp.: 33-44. Elhorst, J. P. and S. H. Vega (2013). “On spatial econometric models, spillover effects, and W”, ERSA conference papers, European Regional Science Association. Elhorst, J. P. (2014). Spatial Econometrics: From Cross-Sectional Data to Spatial Panels, Springer. Evans, P. B. (1995). Embedded autonomy: States and industrial transformation. Princeton, N.J: Princeton University Press. Gilbert, Alan., and Joseph., Galgr. (1982). Cities, Poverty and Development, Urbanization in the World, Oxford University Press, 1982. viii, 246 p. Glaeser E. L. and J. M. Shapiro (2003). “Urban Growth in the 1990s: is City Living Back?”, Journal of Regional Science, 43, pp. 139-165. Kanbur, R. and J. Zhuang (2013). “Urbanization and Inequality in Asia”, Asian Development Review, Vol. 30, No. 1, pp. 131-147. Lefebvre, Henri (1947). The Critique of Everyday Life. Verso. ISBN 978-1844671946., p40 Lefebvre, Henri, The Production of Space, Blackwell, (1991). ISBN 0-631-18177-6. p. 26. Le Gallo, J., C. Baumont, S. Dall'erba and C. Ertur (2005). “On the Property of Diffusion in the Spatial Error Model”, Applied Economics Letters, 12 (9), pp. 533-536. Shabu, T. (2010). “The Relationship Between Urbanization and Economic Development in Developing Countries”, International Journal of Economic Development Research and Investment, Vol. 1, No. 2- 3, pp.30-36. Shields, Rob (1999). Lefebvre Love and Struggle. Routledge. ISBN 978-0-415-09370-5. White, H. (1980). “A Heteroskedasticity-consistent Covariance Matrix Estimator and a Direct test for Heteroskedasticity”, Econometrica, 48(4), pp. 817-838. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 267 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 162 |