پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,110,845 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,214,476 |
بررسی وابسته‌های عددی خاص در شعر خاقانی شروانی | ||
| پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت | ||
| دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 30، شهریور 1402، صفحه 23-45 اصل مقاله (961.74 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2023.355253.1916 | ||
| نویسندگان | ||
| حیدرعلی دهمرده* 1؛ سمیه تنهایی2 | ||
| 1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه زابل، زابل، ایران. | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه زابل، زابل، ایران. | ||
| چکیده | ||
| خاقانی شروانی، سراینده نامدار و قصیده‌پرداز قرن ششم هجری، از بزرگ‌ترین شاعران زبان و ادب فارسی است. شاعری که پیچیدگی مضامین، زبان فاخر و فنون شاعری کم‌نظیرش، او را همواره خاص جلوه می‌دهد. استفاده از وابسته‌های عددی خاص در ساختار شعر خاقانی باعث تنوع لغات و اصطلاحات در زبان شده است و مهارت وی را در ساخت این ترکیبات نشان می‌دهد. شیوایی و دل‌نشینی گفتار هر شاعر هنرمند به مهارت در گزینش و چینش واژه‌ها و چگونگی ترکیب و آرایش آنها بستگی دارد. آرایه ادبی وابسته‌های عددی خاص، حاصل عناصر خیالی و انحراف از قاعده زبانی در شعر خاقانی است و عامل دیریابی مفهوم شعر وی می‌گردد؛ اما این دور از ذهن بودن، امری هنری است که سخن وی را زیبا جلوه می‌دهد. در زبان گفتاری، اعداد بر شمارش معدود خود دلالت دارد؛ به‌گونه‌ای که سراینده از هنجار عادی کلام خارج‌شده، معدودهایی را به کار می‌گیرد که یا قابل‌شمارش نیستند یا از امور انتزاعی‌اند. در این پژوهش به معرفی و بررسی ساختار تشکیل‌دهنده این صور خیالی در اشعار خاقانی پرداخته و سعی شده است تا وابسته‌ها به همراه اعداد و معدودشان محاسبه شود. در اینجا به این پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود که در ترکیبات وابسته‌های خاص عددی، کدام ساختار دارای بسامد بیشتری است و کدام‌یک از این اعداد، بیشترین کاربرد را در شعر خاقانی دارد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که اعداد به‌کاررفته در اشعار، شامل یک، دو، سه، چهار، هفت، صد، هزار، صدهزار، یک‌دو، نیم، چندین و... است. وابسته عددی خاص «عدد + وابسته مادی + معدود مادی» بالاترین بسامد را به خود اختصاص داده و ترکیب «عدد + وابسته انتزاعی + معدود مادی» کمترین تعداد را دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خاقانی شروانی؛ عدد و معدود؛ معدود مادی؛ وابسته انتزاعی؛ وابسته عددی خاص | ||
| مراجع | ||
|
آبرامز، مایر هوارد (1393)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، ترجمه مهدی شهسواری، کرمان، خدمات فرهنگی.
آقا شریف، احمد (1388)، اسرار و رموز اعداد و حروف، تهران، شهید.
الهی، ذبیح‌الله (1397)، «برجسته‌سازی و هنجارشکنی در قصاید خاقانی»، اورمزد، ش 1، 7-24.
پارسا، سیداحمد (1388)، «هنجارگریزی‌های خاقانی در ردیف قصاید»، زبان و ادبیات فارسی، دوره 17، ش 66، 77-102.
پای‌سخن، هیل‌گل (1388)، «مضمون‌سازی با اعداد و حروف در قصاید انوری و خاقانی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه ایلام.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین (1375)، دیوان، تهران، نشر مرکز.
سهراب‌نژاد، علی حسن (1387)، «نظم اعداد در شعر خاقانی شروانی»، کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، س 9، ش 16، 41-63.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1368)، شاعر آینه‌ها، تهران، آگاه.
ـــــــــــ (1385)، موسیقی شعر، تهران، آگاه.
شمیسا، سیروس (1386)، نقد ادبی، تهران، میترا.
عدل هریس، بابک (1386)، «نقش اعداد در صور خیال خاقانی»، پایان‌نامۀ دانشگاه تبریز.
نجفی، ابوالحسن (1382)، مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، تهران، نیلوفر.
نظری، جلیل (1385)، «توصیف‌های تکراری و زیبایی آن در شعر خاقانی»، نثرپژوهی ادب فارسی (ادب و زبان)، ش 19، 235-271. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 232 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 222 |
||