پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,111,131 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,214,712 |
پژوهشی در عناصر و مؤلّفه‌های زبان ادبی آثار خواجه عبدالله انصاری | ||
| پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت | ||
| دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 30، شهریور 1402، صفحه 1-21 اصل مقاله (902.58 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2023.357505.1928 | ||
| نویسنده | ||
| حافظ حاتمی* | ||
| دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، ص.پ 4697- 13939، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| زبان ادبی یا زبان شاعرانه و بلاغی اصطلاحی است که گاهی در برابر زبان معمول روز‌مره و خودکار قرار می‌گیرد و گاهی در مقابل زبان علمی به کار می‌رود. زبان ادبی و شاعرانه؛ هرچند پدیده‌ای است درونِ نظام زبان، امّا تعریف، ویژگی‌ها، اجزا و کارکردهایی خودْ‌ویژه و متفاوتی دارد. برجسته‌ترین ویژگی و عنصر زبانِ ادبی، واقعیت‌گریزی و بیان جهان‌های ممکن، ساختن و نشان‌دادن جهان‌های ناممکن، برخورداری از جوهرة تخیّل و خلّاقیّت، بهره‌مندی از عوامل زیبایی‌شناختی و هنجارگریزی تا دست‌یابی به انواع برجسته‌سازی و آشنایی‌زدایی است. هدف اصلی این پژوهش که به شیوة اسنادی ـ توصیفی و تا اندازه‌ای تجزیه و تحلیل ادبی صورت می‌گیرد، مطالعه و بررسی آثار و متون یکی از عرفای قرن پنجم هجری؛ یعنی خواجه عبدالله انصاری، از چشم‌انداز زبان ادب و کشف عناصر و مؤلّفه‌های زبان شاعرانه و بلاغی، پرداختن به مقوله‌های زبانی و زیبایی‌شناختی و سرانجام پیوستگی زبان ادبی با زبان عرفانی در آثار شیخ انصاری است. این پژوهش در پایان نیز به این نتیجه می‌‌رسد که هرچند شیخ‌الاسلام انصاری، عارف بزرگی است و غرض اصلی از خلق آثار، بیشتر تعلیم و آموزش، وعظ و خطابه، شرح و بیان آیات و احادیث برای مریدان، شاگردان و مخاطبان بوده است و اغلب سخنانش در مراحل جذبه، استغراق و سُکر عرفانی جاری شده است، امّا از بهرة زیبایی‌شناختی آنها نیز غافل نبوده است و وجود همین عناصر و مؤلّفه‌های زبان ادبی و پیوستگی آن با زبان عرفانی خواجه، باعث تفاوت در سبک ادبی شخصی او هم شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زبان ادبی؛ واقعیت‌گریزی؛ هنجار‌‌شکنی؛ تخیّل؛ خواجه عبدالله انصاری؛ رسائل | ||
| مراجع | ||
|
اجیه، تقی و آزاده، پوده (1393)، «سبک‌شناسی رسائل خواجه عبدالله انصاری»، فنون ادبی، س 6، ش 1، 81 ـ96.
انصاری، خواجه عبدالله (1349)، رسائل، تصحیح حسن وحید دستگردی، چ 3، تهران، فروغی.
ـــــــــــ (1375)، صد میدان، تصحیح و حواشی عبدالحیّ حبیبی، تهران، دنیای کتاب.
ـــــــــــ (1362)، طبقات الصوفیه، تصحیح و حواشی عبدالحیّ حبیبی، به کوشش حسین آهی، تهران، فروغی.
ـــــــــــ (1396)، گزیدة آثار پیر هرات، خواجه عبدالله انصاری، مقدّمه و شرح سعید یوسف‌نیا، چ 8، تهران، قدیانی.
ـــــــــــ (1386)، مناجات و الهی‌نامه، به کوشش و ویرایش کاظم عابدینی مطلق، چ 6، تهران، فراروی.
بصیری، محمّد‌صادق (1388) «جادوی اندیشه و زبان ادبی رودکی»، پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، ش 2، 45-52.
بهار، محمّد‌تقی (1381)، سبک‌شناسی، ج 2، تهران، زوّار.
جعفری، سمانه و محمّد عالی‌زاده مرشت (1400) «تحلیل تفاوت بلاغی زبان عبارت و اشارت در نثر عرفانی خواجه عبدالله انصاری»، مطالعات زبان و ادب غنایی، س 11، ش 40، 44-57.
حجتی طباطبایی، افسانه (1392)، «اصول اساسی نوشتن»، ماهنامة رشد آموزش متوسّطه، س 19، ش 2، پیاپی 108، 8 ـ 11.
حق‌شناس، علی محمّد (1383)، «سه چهرة یک هنر: نظم، نثر و شعر در ادبیات»، مطالعات و تحقیقات ادبی، ش 1 و 2. 47-69.
رجایی، محمّد‌خلیل (1379)، معالم البلاغه در علم معانی و بیان و بدیع، چ 5، شیراز، دانشگاه شیراز.
روزبه، محمّد‌رضا (1386)، ادبیات معاصر ایران (شعر)، چ 3، تهران، روزگار.
زارعی، راضیه (1395)، «بررسی و تطبیق جنبه‌های بلاغی صحیفة سجّادیه و رسائل خواجه عبدالله انصاری»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی.
ساری اصلانی، شهرام (1399)، «روان‌شناسی زبان ادبی در آثار شاعران ایرانی»، هفتمین همایش علمی ـ پژوهشی توسعه و ترویج علوم تربیتی و روان‌شناسی ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
شفیعی کدکنی، محمّد‌رضا (1398)، رستاخیز کلمات (درس‌گفتارهایی دربارة نظریة ادبی صورت‌گرایان روس)، چ 5، تهران، فردوس.
ـــــــــــ (1394)، در هرگز و همیشۀ انسان (از میراث عرفانی خواجه عبدالله انصاری)، تهران، سخن.
شمیسا، سیروس (1382)، سبک‌شناسی نثر، چ 7، تهران، میترا.
صفا، ذبیح الله (1384)، تاریخ ادبیات ایران، ج1، چ 24، تهران، ققنوس.
صفوی، کورش (1391)، آشنایی با زبان‌شناسی در مطالعات ادب فارسی، تهران، علمی.
ــــــــــــ (1390)، از زبان‌شناسی به ادبیات، ج 2، چ 4، تهران، سورة مهر.
عطّار نیشابوری، شیخ فرید‌الدّین (1370)، تذکرة الأولیاء، تصحیح نیکلسون، تهران، صفی‌علی‌شاه.
عقدایی، تورج (1393)، «تعامل زبان و معنا در رسالة محبّت‌نامة خواجه عبدالله انصاری»، عرفان اسلامی، س 11، ش 43، 99-119.
فتوحی، محمود (1393)، بلاغت تصویر، چ 3، تهران، سخن.
فیّاضی، مریم‌سادات (1391)، «نقش زبان‌شناسی شناختی در مطالعات ادبی»، ششمین دورة همایش پژوهش‌های ادبی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
ماهیار، عبّاس (1378)، عروض فارسی، چ 4، تهران، قطره.
مدرّسی، فاطمه (1388)، «تأمّلی در زبان ادبی رودکی»، متن‌شناسی ادب فارسی، ش 2، 1-18.
میبدی، رشید‌الدّین ابوالفضل (1344)، کشف‌الاسرار و عدّة‌الابرار، تصحیح علی اصغر حکمت، تهران، ابن سینا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 293 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 285 |
||