پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,502 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,118,618 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,224,669 |
بازخوانی و نقد گفتمان شرقی-غربی در اندیشه دین‌پژوهان ایرانی دوران معاصر | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 2، دوره 13، شماره 1، خرداد 1402، صفحه 1-20 اصل مقاله (493.63 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2023.336408.1071 | ||
| نویسنده | ||
| فاطمه توفیقی* | ||
| استادیار گروه دین‌پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| آثار متفکران راست‌‌گرا و چپ‌‌گرا دربارۀ جایگاه اسلام و ایران در جهان، از الگوی مشترکی پیروی می‌‌کند که در آن اسلام (و به‌‌ویژه تشیع) و ایران به هم پیوسته‌‌اند، فهم شهودی و اشراقی ـ که یکی از شاخصه‌‌های اصلی حکمت اسلامی و ایرانی است ـ بدیلی پیشرو برای علم و فن (تکنیک) مدرن غربی است؛ ازاین‌رو اسلام در روایت پیشرفت نقشی محوری دارد. در تمام این تصاویر، دوگانۀ شرقی ـ غربی حاکم است؛ یعنی جهانی دوپاره تصویر می‌‌شود که در آن دو نوع فهم و دو نوع علم و دو نوع رابطه بین افراد دیده می‌‌شود. در این مقاله، با تحلیل گفتمان آثار (عمدتاً دین‌‌پژوهانه) تعدادی از متفکران شاخص آن روزگار ـ یعنی عبدالحسین زرینکوب، مرتضی مطهری، سیدحسین نصر، احمد فردید، علی شریعتی، داریوش شایگان ـ می‌‌کوشم تصویری از سیطرۀ گفتمان شرقی ـ غربی بر تفکر ایران پیش از انقلاب به دست دهم. باوجود تفاوت‌‌های زیاد میان خاستگاه و روش و هدف و مدعای متفکران یادشده، همه در این اشتراک داشتند که برای اثبات سخن خود، از گفتمان مبتنی بر دوقطبی شرق و غرب استفاده کنند. در پایان، در نگاهی انتقادی نشان خواهم داد که چگونه این گفتمانِ برساختی، برای فهم علمی، آسیب‌‌زا بوده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| غرب‌زدگی؛ گفتمان شرقی ـ غربی؛ زرینکوب؛ شریعتی؛ مطهری؛ نصر؛ فردید؛ شایگان | ||
| مراجع | ||
|
منابع
بروجردی، مهرزاد (1377)، روشن‌فکران ایرانی و غرب، ترجمۀ جمشید شیرازی، تهران، فرزان.
دریایی، تورج (1383)، شاهنشاهی ساسانی، ترجمۀ مرتضی ثاقب‌‌فر، تهران، ققنوس.
زرینکوب، عبدالحسین (1356)، دو قرن سکوت: سرگذشت حوادث و اوضاع تاریخی ایران در دو قرن اول اسلام از حملۀ عرب تا ظهور دولت طاهریان، تهران، جاویدان.
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1391). کارنامۀ اسلام، تهران، امیرکبیر.
شاکد، شائول (1381)، از ایران زردشتی تا اسلام: مطالعاتی دربارۀ تاریخ دین و تماس‌‌های میان‌‌فرهنگی، ترجمۀ مرتضی ثاقب‌‌فر، تهران، ققنوس.
شایگان، داریوش (1346)، ادیان و مکتب‌‌های فلسفی هند، تهران، دانشگاه تهران.
ــــــــــــــــــــــــ (1378)، آسیا در برابر غرب، تهران، امیرکبیر.
ـــــــــــــــــــــــــ (1393)، زیر آسمان‌‌های چهان: مجموعه گفتگوها با رامین جهانبگلو، ترجمۀ نازی عظیما، تهران، فرزان.
شریعتی، علی (1369). بازشناسی هویت ایرانی ـ اسلامی، تهران، الهام.
ــــــــــــــــــ (1381)، تاریخ و شناخت ادیان، 2 جلد، تهران، شرکت سهامی انتشار.
عبدالکریمی، بیژن (1392)، هایدگر در ایران، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
فردید، احمد (1386)، آرا و عقاید سیداحمد فردید (مفردات فردیدی)، به کوشش سیدموسی دیباج، تهران، علم.
کربن، هانری (1382)، روابط حکمت اشراق و فلسفۀ ایران باستان، ترجمۀ عبدالحمید گلشن و احمد فردید، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
ماسینیون، لویی (بی‌‌تا)، سلمان پاک، ترجمۀ علی شریعتی، مشهد، چاپخانۀ طوس.
مطهری، مرتضی (13۸۰). مجموعۀ آثار. جلد 1۴، تهران، صدرا.
میرسپاسی، علی؛ فرجی، مهدی (1396)، «ماهنامۀ بنیاد و سیاست‌زدایی از غرب‌زدگی»، ایران‌نامگ، شمارۀ 2، صفحات ۲ـ3۲.
میرسپاسی، علی (1394)، تأملی در مدرنیتۀ ایرانی: بحثی دربارۀ گفتمان‌‌های روشن‌فکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران، ترجمۀ جلال توکلیان، تهران، ثالث.
نصر، سیدحسین (1356)، «اهمیت اسلام در جهان معاصر»، ترجمۀ غلامعلی حداد عادل، در انسان و جهان، تهران، فروغ دانش، صفحات 1۴ـ3۴.
ــــــــــــــــــــ (1359)، نظر متکفران اسلامی دربارۀ طبیعت، تهران، خوارزمی.
وحدت، فرزین (1395)، رویارویی فکری ایرانی با مدرنیت، ترجمۀ مهدی حقیقت‌‌خواه، تهران، ققنوس.
ویدن‌‌گرن، گئو (1381)، جهان معنوی ایرانی؛ از آغاز تا اسلام، ترجمۀ محمود کندری، تهران، میترا.
Bukharin, Mikhail (2017). "Mecca on the Caravan Routes in PreـIslamic Antiquity." In The Qur'an in Context, edited by Angelika Neuwirth, Nicolai Sinai, and Michael Marx. 115ـ134.
King, Richard (1999). Orientalism and Religion: Postcolonial Theory, India, and 'the Mystic East'. London and New York: Roultedge.
Masuzawa, Tomoko (2005). The Invention of World Religions; Or, How European Universalism Was Preserved in the Language of Pluralism. London and Chicago: The University of Chicago Press.
ZiaـEbrahimi, Reza (2011). “SelfـOrientalization and Dislocation: The Uses and Abuses of the ‘Aryan’ Discourse in Iran.” Iranian Studies 44:4, 445ـ472. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 288 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 278 |
||