تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,036 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,507,367 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,771,101 |
پیشدامن (پیشبند) اصناف دورهگرد عصر ناصری بر پایۀ مرقعات اصناف در کاخگلستان و موزۀ بریتانیا | ||
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
مقاله 7، دوره 28، شماره 3، مهر 1402، صفحه 77-88 اصل مقاله (1.92 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2023.357747.667103 | ||
نویسنده | ||
آمنه مافی تبار* | ||
استادیار، گروه طراحی پارچه و لباس، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران. | ||
چکیده | ||
در اهم پژوهش های پوشاک دورة قاجار، بر اجزای تقریباً ثابت دربین تمام اقشار جامعه تأکید می شود و ذکر برخی جزییات پوششی متناسب با مشاغل یا موقعیت اجتماعی مغفول می ماند. بررسی پارچة کاربردی در پیشدامن (پیشبند) مصور در پوشش دستفروشان دوره گرد، در دو نسخه از مرقعات صنفی عصر ناصرالدین شاه قاجار، محل تمرکز پژوهش حاضر است. نسخة اول، در کاخ موزة گلستان نگهداری می شود و نسخة دوم محفوظ در موزة بریتانیاست و براساس ویژگیهای سبک شناسی احتمالاً هر دو اثر در زمانی نزدیک به یکدیگر رقم خورده اند بنابراین پرسش مقالة حاضر، آن است: بر اساس دو نسخه از مرقعات صنفی عهد ناصری، کدام جزء از پوشش دستفروشان دوره گرد، افزون بر موارد متعارف در پوشاک مردانه بوده و پارچة کاربردی در این مصرف، با چه طرح و نقشی تولید می شده است؟ مطالعة پیشرو با رویکرد تاریخی، به شیوة توصیفی ـ تحلیلی و نمونه گیری هدفمند ده تصویر شکل گرفت و نتیجه نشان داد: پیشدامن، عنصر افزونِ پوشاک اصناف دوره گرد قاجاری است که برخی از ایشان از آن بهره می گرفتند. پارچة محرمات به عنوان یکی از انواع منسوجات نسبتاً ارزان، نمونة پرکاربرد در این مصرف است. البته این منسوج در انواع گرانبها نیز تولید می شده که به تبع در پوشش دوره گردان استفاده نداشته است. می توان پارچة مصرفی ایشان را نظیر انواعی ارزیابی کرد که امروزه تحت عنوان دستمال یزدی شناسایی می شوند. | ||
کلیدواژهها | ||
ناصرالدینشاه قاجار؛ مرقع اصناف؛ پوشاک اصناف دورهگرد؛ پیشدامن؛ پارچة محرمات؛ دستمال یزدی | ||
مراجع | ||
انواری، سعید. (1382). مرقع اصناف. تهران: پروین.
آتابای، بدری. (1353). فهرست مرقعات کتابخانه سلطنتی. تهران: زیبا.
آژند، یعقوب. (1389). نگارگری ایران. جلد دوم تهران: سمت.
بروگش، هینریش. (1367). سفری به دربار سلطان صاحبقران. ترجمه محمدحسین کردبچه. جلد اول. تهران: اطلاعات.
بصام، جلالالدین. (1392). فرهنگ فرش دستباف. تهران: بنیاد دانشنامهنگاری ایران.
بنتان، آگوست. (1354). سفرنامه بنتان. ترجمه منصوره نظام مافی اتحادیه. تهران: سپهر.
پولاک، یاکوب ادوارد. (1368). ایران و ایرانیان. ترجمه کیکاووس جهانداری. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
حصوری، علی. (1385). مبانی طراحی سنتی در ایران. چاپ دوم. تهران: چشمه.
دهخدا، علیاکبر. (1373). لغتنامه. دوره جدید (چاپ اول). تهران: دانشگاه تهران.
دیولافوا، ژان. (1332). سفرنامه ایران و کلده. ترجمه همایون فرهوشی. تهران: خیام.
ذکاء، یحیی. (1382). زندگی و آثار استاد صنیعالملک. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
روحفر، زهره. (1380). نگاهی بر پارچهبافی دوران اسلامی. تهران: سمت.
شهری، جعفر. (1378). تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم. مجموعه شش جلدی. چاپ سوم. تهران: رسا.
شهشهانی، سهیلا. (1396). تاریخ پوشاک قاجار. تهران: فرهنگسرای میردشتی.
صالح، الهه. (1394). «بررسی زیورآلات وابسته به پوشاک مردان». پیکره. 4 (7): 35- 24. https://doi.org/10.22055/pyk.2016.14558 طالبپور، فریده. (1390). «بررسی تطبیقی منسوجات هندی گورکانی با پارچههای صفوی». نگره. 6 (17): 29- 15. https://journals.shahed.ac.ir/article_32.html
عرشی، علی و نوریتبار، سعید. (1400). «شاخصهها و زمینههای تأثیرگذار بر تحولات لباس ایران از لباس اروپا در دورة دوم قاجار». علوم و فناوری نساجی و پوشاک. 10 (40): 70- 53. https://www.jtst.ir/article_154019.html
غیبی، مهرآسا. (1386). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.
فریزر، جیمز بیلی. (1364). سفرنامه فریزر معروف به سفر زمستانی. منوچهر امیری تهران. تهران: توس.
کیکاوسی، نعمتالله. (1371). گلگشت در نگارستان. تهران: نگار.
مافیتبار، آمنه؛ کاتب، فاطمه و حسامی، منصور. (1395). «تناظر بازنمایی تصویری و نظم در هنرهای تزیینی از منظر «ارنست گامبریج» (مورد مطالعاتی: طرح پارچه های محرمات)». کیمیای هنر. 5 (21): 56- 43. URL: http://kimiahonar.ir/article-1-898-en.html
مافیتبار، آمنه و کاتب، فاطمه. (1397). «بازیابی طرح و نقش پارچههای عصر فتحعلیشاه با استفاده از پیکرنگاری درباری». پژوهش هنر. 8 (15): 106- 87. 87. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23453834.1397.8.15.3
مافیتبار، آمنه. (1400). «پوشش زنانه و مردانة عصر ناصری در نگارههای هزارویکشب صنیعالملک». ماهنامه باغ نظر. 18 (105): 122- 111. https://doi.org/10.22034bagh.2021.259728.4726
محمدی، منظر و احمدی زاویه، سید سعید. (1397). «سیمای مرد مدرن: تحلیلی بر تحول لباس مردان در ایران عصر قاجار». تحقیقات اجتماعی ایران. 8 (15): 181- 155. https://doi.org/10.30465/shc.2018.19381.1705
مک گرگور، کلنل س. ام. (1368). شرح سفری به ایالت خراسان و شمالغربی افغانستان در 1875. جلد دوم. ترجمه اسدالله توکلی طبسی. مشهد: آستان قدس رضوی.
موزر، هنری. (1356). سفرنامه ترکستان و ایران. ترجمه علی مترجم. به کوشش محمد گلبن. تهران: سحر.
مونسی سرخه، مریم. (1396). پوشاک ایرانیان در عصر قاجار. تهران: الزهراء.
وارینگ، ادوارد اسکات. (1397). سفر به شیراز و دیگر شهرهای جنوبی. ترجمه عبدالرضا کلمرزی و رضا صالحیان کوشک قاضی. تهران: نامک.
وردن، جنیفر و بیکر، پاتریشیا. (1396). منسوجات ایرانی. ترجمه مهران محبوبی. تهران: نظر.
ویلز، چارلز جیمز. (1388). ایران در یک قرن پیش. ترجمه غلامحسین قراگوزلو. تهران: اقبال.
Diba, Layla. (1998). Royal Persian Paintings. London: I.B. Tauris. URL1: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_2006-0314-0-1 (access date: 4/14/2023) URL2: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_2006-0314-0-27 (access date: 4/14/2023) URL3: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_2006-0314-0-26 (access date: 4/14/2023) URL4: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_2006-0314-0-18 (access date: 4/14/2023) URL5: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_2006-0314-0-7 (access date: 4/14/2023) URL6:http://www.metmuseum.org/art/collection/search/450749?sortBy=Relevance&ft=iran+painting&offset=440&rpp=20&pos=451 (Access Date: 04/014/2023) URL7: https://collections.vam.ac.uk/item/O146187/naqshe-nakshe-unknown/(Access Date: 04/014/2023) URL8: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_1931-1127-0-1(Access Date: 04/014/2023) URL9: https://collections.vam.ac.uk/item/O153682/trouser-panel-unknown/(Access Date: 04/014/2023) URL10: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_As1966-01-559 (Access Date: 04/014/2023) URL11: https://collections.vam.ac.uk/item/O153878/dress-fabric-unknown/(Access Date: 04/014/2023) URL12:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/698650?when=A.D.+1600-1800&ft=iran+textile&offset=0&rpp=40&pos=31(Access Date: 04/014/2023) URL13:https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/ids:46781902 (Access Date: 04/014/2023) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,084 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 191 |