پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,572 |
| تعداد مقالات | 71,031 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,500,810 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,763,865 |
بررسی تأثیرپذیری منظومۀ بلوچی هانی و شَی‌مُرید از لیلی و مجنون نظامی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 3، دوره 12، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 1-19 اصل مقاله (474.72 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2022.341196.1104 | ||
| نویسندگان | ||
| حمیرا زمردی1؛ محمداکبر سپاهی* 2 | ||
| 1استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران | ||
| 2استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولایت، ایرانشهر | ||
| چکیده | ||
| داستان لیلی و مجنون از مشهورترین داستان‌های عاشقانۀ ادبیات فارسی است که از زبان و ادبیات عربی به فارسی راه یافته‌است. نظامی، نخستین شاعر ایرانی است که این داستان را به نظم فارسی درآورده‌است. پس از نظامی، شاعران دیگری نیز به تأثیر از او این داستان را بازآفرینی کرده‌اند. داستان لیلی و مجنون همانند بسیاری از عناصر فرهنگی دیگر، از طریق زبان و ادبیات فارسی و مناسبات فرهنگی این زبان با ادبیات اقوام و مردمانی که با این فرهنگ و ادبیات در تعامل بوده‌اند، وارد آن فرهنگ‌ها شده‌است و در زبان‌ها و ادبیات آن‌ها بازآفرینی شده‌است. در ادبیات بلوچی، دو داستان را می‌توان یافت که به تأثیر از لیلی و مجنون ساخته شده‌اند؛ نخست، داستانی است به نام لیلی و مجنون یا لیلا و مجنا و دیگری همین داستان هانی و شَی‌مُرید. داستان نخست، چندان شهرتی ندارد اما هانی و شَی‌مُرید مشهورترین داستان عاشقانه در ادبیات بلوچی است. این داستان منظوم همانند بسیاری از دیگر منظومه‌های داستانی کهن ادبیات بلوچی، شاعر مشخصی ندارد و راویان و نقالان، روایت‌هایی از آن را به گویش‌های مختلف روایت کرده‌اند که طبعاً تفاوت‌هایی در جزئیات و تعداد منظومه‌ها و تعداد بندهای روایت‌های آن پیدا شده‌است. هانی و شَی‌مُرید با داستان لیلی و مجنون، شباهت‌های چشمگیری دارد که با توجه به تعاملات همیشگی ادبیات بلوچی با زبان و ادبیات فارسی، می‌توان این شباهت‌ها را از منظر تعاملات فرهنگی و تأثیرپذیری ادبی بررسی کرد. همان‌گونه که لیلی و مجنون نظامی در مقایسه با روایت همین داستان در ادبیات عربی، متأثر از بافت اجتماعی و فرهنگی جامعۀ روزگار نظامی بوده‌است، دربارۀ داستان هانی و شَی‌مُرید نیز می‌توان دید که رنگ‌وبوی بافت اجتماعی و فرهنگی جامعۀ میزبان در آن تأثیر گذاشته و آن را مبین ویژگی‌های آن جامعه ساخته‌است؛ در حقیقت می‌توان هانی و شَی‌مُرید را نسخۀ بلوچی لیلی و مجنون دانست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هانی و شَی‌مُرید؛ لیلی و مجنون؛ نظامی؛ بلوچی؛ ادبیات تطبیقی | ||
| مراجع | ||
|
منابع
ابن‌ندیم، محمد بن اسحق (1381)، الفهرست، ترجمۀ محمدرضا تجدد، تهران، اساطیر.
الفنباین، یوزف (1393)، ادبیات بلوچی، ترجمۀ ناهید یاراحمدزهی، در تاریخ ادبیات فارسی، به قلم گروهی از ایران‌شناسان، زیر نظر احسان یارشاطر، جلد 18، تهران، سخن.
بجارزهی، محمدانور (1387)، هانی و شَی‌مُرید، زاهدان، تفتان.
بهروزی، جمال‌ناصر (1385)، بررسی حماسه‌های بزمی زبان بلوچی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی، به راهنمایی عظیم شه‌بخش، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت.
پراور، زیگبرت سالمُن (1398)، درآمدی بر مطالعات ادبی تطبیقی، ترجمۀ علی‌رضا انوشیروانی و مصطفی حسینی، چاپ 4، تهران، سمت.
جهاندیده، عبدالغفور (1390)، منظومه‌های عاشقانۀ بلوچی، تهران، معین.
ــــــــــــــــــ (1399)، وزن و قافیۀ شعر بلوچی، تهران، معین.
ــــــــــــــــــ (1400)، ساختار بن‌مایه‌های داستانی هانی و شَی‌مُرید، دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، سال 9، شمارۀ 42، صفحات 41ـ78.
دیمز، لانگ‌ورث (1968)، گیدی کِسو، بخش 1، به کوشش ملک‌محمد پناه، کویته (پاکستان)، بلوچی آکادمی.
رخشانی، ولی‌محمد (2015)، بلوچی دود ءُ ربیدگ ءُ پهلوانی ادب، ناصرآباد (پاکستان)، چمگ.
رضایی اردانی، فضل‌الله (1387)، نقد تحلیلی ـ تطبیقی منظومۀ خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی گنجوی، پژوهشنامۀ ادب غنایی، سال 6، شمارۀ 11، صفحات 87ـ112.
سپاهی، محمداکبر؛ میربلوچزائی، اسحق (1391)، ضرب‌المثل‌های بلوچ، زاهدان، تفتان.
ستاری، جلال (1385)، حالات عشق مجنون، تهران، سپیدرود.
سعیدی سیرجانی، علی‌اکبر (1400)، سیمای دو زن، چاپ 20، تهران، پیکان.
شاد، فقیر (2000)، میراث، بی‌جا، بی‌نا.
شوقی، احمد (2012)، مجنونُ لیلی، القاهره، مؤسسۀ هنداوی للتعلیم والثقافه.
غنیمی هلال، محمد (1390)، ادبیات تطبیقی، ترجمۀ سیدمرتضی آیت‌الله‌زادۀ شیرازی، چاپ 2، تهران، امیرکبیر.
ــــــــــــــــــ (1393)، لیلی و مجنون در ادبیات عربی و فارسی، تهران، نی.
قیس بن المُلوّح (1999)، دیوانُ قیس بن المُلوّح، مجنونُ لیلی، روایَه ابی‌بَکر الوالبی، دراسه و التعلیق یُسری عبدالغنی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
کوثر، انعام‌الحق (1353)، شعر فارسی در بلوچستان، راولپندی، مرکز تحقیقات ایران و پاکستان.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1374)، لیلی و مجنون، به تصحیح برات زنجانی، چاپ 2، تهران، دانشگاه تهران.
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1389)، لیلی و مجنون، به تصحیح و حواشی وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ 10، تهران، قطره.
نظری منظم، هادی؛ منصوری، ریحانه (1390)، الحیاة العاطفیه بین العذریه والصوفیه محمد غنیمی هلال «رؤیة نقدیة مقارنة»، اضاءات نقدیه، سال 1، شمارۀ 3، صفحات 133ـ141.
ولک، رنه (1398)، روایت رنه ولک از ادبیات تطبیقی، ترجمۀ سعید رفیعی خضری، تهران، چشمه.
Dames, M.Longworth. (1988), popular poetry of the baloches, quetta, bauchi academy. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 274 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 390 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب