تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,503 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,120,086 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,226,836 |
اثربخشی برنامۀ ارتقای دانش، نگرش و عملکرد با رویکرد مثبتنگری به اختلال نارسایی توجه/ بیشفعالی بر تعامل والد-کودک، استرس فرزندپروری و خودکارآمدی | ||
فصلنامه پژوهشهای کاربردی روانشناختی | ||
مقاله 5، دوره 13، شماره 3، آذر 1401، صفحه 73-93 اصل مقاله (328.4 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/japr.2022.331862.644027 | ||
نویسندگان | ||
خدیجه قندیانی آرانی1؛ سعید حسن زاده* 2؛ مسعود غلامعلی لواسانی3؛ محمدپارسا عزیزی4 | ||
1دانشجوی دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
2دانشیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
3دانشیار گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
4استادیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم انسانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامۀ ارتقای دانش، نگرش و عملکرد (KAP)، مبتنی بر توانمندی اختلال نارسایی توجه/بیشفعالی (ADHD) بر روابط والد-کودک، استرس فرزندپروری و خودکارآمدی انجام شد. مطالعۀ حاضر شبهآزمایشی با طرح پیشآزمون-پسآزمون و پیگیری با گروه گواه و از جهت هدف کاربردی است. جامعۀ مورد مطالعه شامل مادران کودکان 10-6 سال با اختلال نارسایی توجه/بیشفعالی در شهر کاشان در سال 1399 بودند که از میان آنان 30 نفر بهصورت دردسترس انتخاب و در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه قرار داده شدند. برنامۀ ارتقای آگاهی، نگرش و عملکرد (KAP) که با رویکردی مثبتنگر به ADHD و با مرور نظامدار پژوهشهای مرتبط با توانمندیهای روانشناختی این افراد تدوین شده بود، به مادران گروه آزمایشی بهصورت انفرادی (3 جلسه) و گروهی (7 جلسه) آموزش داده شد، اما به گروه گواه، آموزشی ارائه نشد. ابزار استفادهشده فرم والدین مقیاس درجهبندی رفتاری (CBRS) و مصاحبۀ تشخیصی مبتنی بر ویراست پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی (DSM5)، مقیاس رابطۀ والد-کودک (P-CRS)، پرسشنامه خودکارآمدی کودکان (SEQ-C) و مقیاس استرس فرزندپروری (PSS) بود و برای تحلیل دادهها از روش تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر استفاده شد و با نرمافزار SPSS (نسخۀ 26) انجام گرفت. نتایج تحقیق، تأثیر معنادار اجرای برنامه را بر کاهش استرس فرزندپروری مادران، ارتقای تعامل والد-کودک و خودکارآمدی کودک نشان داد. | ||
کلیدواژهها | ||
مثبتنگری؛ نارسایی توجه و بیشفعالی؛ تعامل؛ خودکارآمدی | ||
مراجع | ||
ابارشی، ز.، طهماسیان، ک.، مظاهری، م. ع.، و پناغی، ل. (1388). تأثیر آموزشی ارتقای روانی اجتماعی کودک از طریق بهبود تعامل مادر کودک بر خود؛ برنامۀ اثرمندی والدگری و رابطۀ مادر و کودک زیر سه سال. فصلنامۀ علمی-پژوهشی در سلامت روانشناختی. 3(3)، 58-49.
بهبهانی، م.، و زرگر، ف. (1395). بررسی اثربخشی آموزش فرزندپروری ذهنآگاهانه بر نشانههای بالینی و خودکارآمدی کودکان بیشفعال و کمتوجه. مجلۀ دانشکدۀ پزشکی اصفهان. 35(429). 517-511.
رجبی، س.، ابوالقاسمی، ع.، نریمانی، م.، و قائمی، ف. (1391). اثربخشی آموزش کنترل تکانه بر خودکارآمدی و ابعاد آن در دانشآموزان دارای نشانههای ADHD. مجلۀ روانشناسی مدرسه. 1(4)، 73-56.
روشنبین، م.، پوراعتماد، ح.، و خوشابی، ک. (1386). تأثیر آموزش برنامۀ گروهی فرزندپروری مثبت بر استرس والدگری مادران کودکان 4-10 سالۀ مبتلا به اختلال بیشفعالی/کمبود توجه. خانوادهپژوهی. 3(10)، 62-55.
حسنزاده، س.، امرایی، ک.، و صمدزاده، ص. (1398). فراتحلیلی بر شیوع اختلال کاستی توجه و بیشفعالی در ایران. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی. 10(2)، 177-165.
حسنزاده، س. (1391). استرس والدینی در مادران دارای فرزند ناشنوا. فصلنامۀ روانشناسی و علوم تربیتی. 42(1)، 51-42.
حسنزاده، س.، و مساح بوانی، ع. (1400). اثربخشی برنامۀ فرزندپروری مثبت بر ارتباط مادران با کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم. پژوهشهای روانشناختی کاربردی. 12(2)، 58-43.
شهائیان، آ.، شهیم، س.، بشاش، ل.، و یوسفی، ف. (1386). هنجاریابی، تحلیلعاملی و پایایی فرم کوتاه ویژۀ والدین مقیاس درجهبندی کانرز برای کودکان 6 تا 11 ساله در شهر شیراز. مطالعات روانشناختی. 3(3)، 120-97.
طهماسیان، ک. (1386). اعتباریابی و هنجاریابی پرسشنامۀ خوداثرمندی کودکان و نوجوانان. روانشناسی کاربردی. 4(5)، 390-373.
عابدی، ا.، جمالی، س.، فرامرزی، س.، آقایی، ا.، و بهروز، م. (1391). فراتحلیل جامع مداخلات رایج درمورد اختلال نقص توجه و بیشفعالی. روانشناسی معاصر، 7(1)، 34-17.
علیزاده، ح. (1391). تدوین برنامۀ آموزش والدین برای خانوادههای دارای فرزندان با اختلال نارسایی توجه/بیشفعالی و تأثیر آن بر کاهش نشانهها و کارکرد خانواده. فصلنامۀ افراد استثنایی. 2(7)، 62-54.
قندیانی، خ. (1388). بررسی و مقایسۀ خلاقیت در دانش آموزان دارای اختلال نارسایی توجه/بیشفعالی و دانشآموزان عادی. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
کاپلان، هـ. و.، و سادوک، ب. (1385). خلاصۀ روانپزشکی (علوم رفتاری و روانپزشکی بالینی). ترجمۀ فرزین رضاعی. تهران: ارجمند.
محمداسماعیل، ا. (1385). درسنامۀ درمان رفتاری-شناختی کودکان مبتلا به بیشفعالی/ نارسایی توجه. تهران: دانژه.
وارسته، م.، اصلانی، خ.، و امانالهی، ع. (1395). اثربخشی آموزش برنامۀ والدگری مثبت بر کیفیت تعامل والد-کودک. فصلنامۀ فرهنگ مشاوره و رواندرمانی. 7(2)، 62-56.
Abidin, R. R. (1990). Introduction to the special issue: The stresses of parenting. Journal of Clinical Child Psychology, 19(4), 298-301.
Ahmadi, M. R. (2006). Psychological principles of effective communication of parents with children in the family. Marefat, 104, 18-25. American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Arlington: American Psychiatric Publishing. Anastopoulos, A. D., Shelton, T. L., DuPaul, G. J., & Guevremont, D. C. (1993). Parenttraining for attention deficit hyperactivity disorder: its impact on parent functioning. Journal of Abnormal of Psychology, 21(5), 581-596. Archer, D. (2016). The ADHD advantage: what you thought was a diagnosis may be your greatest strength. Penguin. Azzam, H., Hasan, H., Elhabiby, M., El Ghamry, R., Mansour, M., & Elhamshary, M. (2021). Perceived parenting attitudes in relation to ADHD symptoms and aggressive behaviors in a sample of Egyptian children with ADHD. Middle East Current Psychiatry, 28(1), 1-8. Bandura, A. (2000). Exercise of human agency through collective efficacy. Current directions in psychological science, 9(3), 75-78. Barkley, R. A. (2014). Attention-deficit hyperactivity disorder: A handbook for diagnosis and treatment. New York: Guilford Publications. Barkley, A. R. (1997). Behavioral inhibition, sustained attention and executive functions: Constructing a unifying theory of ADHD. Psychological Bullentin, 121(1), 65-94. Barkley, R. A. (2006). A handbook for diagnosis and treatment. New York: Guilford Publications. Barkley, R. A. (2010). Attention deficit disorder in adults: The latest assessment and treatment strategies. Sudbury, MA: Jones and Bartlett Publishers. Barlow, J., Coren, E., & Stewart-Brown, S. (2003). Parent-training programmes for improving maternal psychosocial health. Cochrane Database of Systematic Reviews, 4. Basson, N. (2008). The influence of psychosocial factors on the subjective well-being of adolescents. PhD Dissertation. Magister Societies’ Scientiae, Bloemfontein: University of the Free State. Berry, J. O., & Jones, W. H. (1995). The parental stress scale: initial psychometric evidence. Journal of Social and Personal Relationships, 12(3), 463-472. Boot, N., Nevicka, B., & Baas, M. (2020). Creativity in ADHD: goal-directed motivation and domain specificity. Journal of attention disorders, 24(13), 1857-1866. Bor, W., Sanders M. R., & Markie-Dadds, C. (2002(. The effectiveness of the triple p-positive parenting program a preschool children with co-occurring disruptive behavior and attention/hyperactivity difficulties. Journal of Abnormal Child Psychology, 30(6), 572-587. Bussing, R., Mason, D. M., Bell, L., Porter, P. H., & Garvan, C. (2012). Adolescent outcomes of childhood attention-deficit/hyperactivity disorder in a diverse community sample. Journal of American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 49(6), 595-605. Christiansson, R., & Andersson, G. (2017). ADHD and creativity: a meta-analysis. Retrieved from: https://www.academia.edu/33822978/ADHD_and_Creativity_A_Meta_Analysis. Ciesielski, H. A., Loren, R. E., & Tamm, L. (2020). Behavioral parent training for ADHD reduces situational severity of child noncompliance and related parental stress. Journal of attention disorders, 24(5), 758-767. Conner, M. L. (1994). Attention deficit disorder in children and adults: Strategies for experiential educators. Retrieved from https: //eric.ed.gov/ Coyle, T. R. (2003). A review of the worst performance rule: Evidence, theory, and alternative hypotheses. Intelligence, 31(6), 567-587. Crnic, K. A., Gaze, C., & Hoffman, C. (2005). Cumulative parenting stress across the preschool period: Relations to maternal parenting and child behavior at age 5. Infant and Child Development, 14(2), 117-132. Danforth, J. S. (2007). Training parents of children with comorbid attention-deficit / hyperactivity disorder and Oppositional Defiant Disorder. New Jersey: John Wiley & Sons. De Schipper, E., Mahdi, S., Coghill, D., De Vries, P. J., Gau, S. S. F., Granlund, M., Holtmann, M. Karande, S. Levy, S. Almodayfer, O., Rohde, L., & Tannock, R., & Bölte, S. (2015). Towards an ICF core set for ADHD: a worldwide expert survey on ability and disability. European Child & Adolescent Psychiatry, 24(12), 1509-1521. Driscoll, K., & Pianta, R. C. (2011). Mother’s and father’s perceptions of conflict and closeness in parent- child relationships during early childhood. Journal of Early Childhood and Infant Psychology, 7(1), 1-18. Fiedler, P. (2007). Ressourcenorientierte Psychotherapie. InR. Frank (Ed.), Therapieziel Wohlbefinden. Ressourcenaktivierung in der Psychotherapie (pp. 19-32). Heidelberg, Germany: Springer. Frick, P. J., Lahey, B. B., Kamphaus, R. W., Lahey, B. B., Loeber, R., Christ, M. A., Hart, E. L., & Tannenbaum, L. E. (1991). Academic underachievement and the disruptive behavior disorders. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 59(2), 289-294. Gerdes, A. C., Haack, L. M., & Schneider, B. W. (2012). Parental functioning in families of children with ADHD: evidence for behavioral parent training and importance of clinically meaningful change. Journal of Attention Disorders, 16(2), 147-156. Goffman, E. (1963). Stigma: notes on the management of spoiled identity. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice – Hall. Goodwin, T. B., & Oberacker, H. (2011). Navigating ADHD: you’re guide to the flip side of ADHD. Bloomington, Indiana: Author House. Grayson, P. (2015). ADHD: a mental disorder or a mental advantage (2nd Ed.). United Kingdom: CreateSpace Independent Publishing Platform. Harter, S. (2015). Self-development in childhood and adolescence. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (2nd Ed.). 492-497. Hallowell, E. M., & Ratey, J. J. (1994). Driven to distraction. New York: Pantheon. Heath, C. L., Curtis, D. F., Fan, W., & McPherson, R. (2015). The association between parenting stress, parenting self-efficacy, and the clinical significance of child ADHD symptom change following behavior therapy. Child Psychiatry & Human Development, 46(1), 118-129. Heiman, T., Olenik-S, D., & Eden S. (2015). Cyberbullying involvement among students with ADHD: Relation to loneliness, self-efficacy and social support. European Journal of Special Needs Education, 30(1), 15–29. Hesse, M. (2012). The ASRS-6 has two latent factors: attention deficit and hyperactivity. Journal of Attention Disorders, 17(3), 203–207. Hesslinger, B., Van Elst, L. T., Nyberg, E., Dykierek, P., Richter, H., Berner, M., & Ebert, D. (2002). Psychotherapy of attention deficit hyperactivity disorder in adults: A pilot study using a structured skills training program. European Archives of Psychiatry and Clinical Neurosciences, 252(4), 177-184. Honos-Webb, L. (2010). The gift of ADHD: how to transform your child’s problems into strengths. United Kingdom: New Harbinger Publications. Hupfeld, K. E., Abagis, T. R., & Shah, P. (2018). Living “in the zone”: hyperfocus in adult ADHD. ADHD Attention Deficit and Hyperactivity Disorders, 11(2), 191-208. Klemenz, B. (2009). Ressourcenorientierte, psychologie, ermutigendebeiträge, einer, menschenfreundlichen, wissenschaft (Band 1). Tubingen: Dgvt-Verlag. Lamb, K. (2006). Addressing the challenges of parenting: parent training with parents of children with ADHD. PhD Dissertation. Faculty of Psychology, Texas A&M University. Lee, J. W. Seo, K., & Bahn, G. H. (2020). The positive aspects of attention-deficit/hyperactivity disorder among famous people. Psychiatry Investigation, 17(5), 424–431. Lehner–Dua, L. L. (2001). The effectiveness of Russel: A Barkley’s parent training program on parents with school-aged children who have ADHD on their perceived severity of ADHD, stress, and sense of competence. PhD Dissertation. Faculty of Psychology. Hofstra University. Lesch, K. P. (2018). Shine bright like a diamond: Is research on high functioning ADHD at last entering the mainstream? J Child School Psychiatry. 59(3), 191–192. Lifford, K. J., Harold, G. T., & Thapar, A. (2008). Parent-child relationships and ADHD symptoms: A longitudinal analysis. Journal of Abnormal Child Psychology, 36(2), 285-96. Mash, E. J., & Johnston, C. (1990). Determinants of parenting stress: Illustrations from families of hyperactive children and families of physically abused children. Journal of Clinical Child Psychology. 19(4), 313-328. McBurnett, K., & Pfiffner, L. (2008). Attention deficit hyperactivity disorder: concepts, controversies, new directions psychiatry. New York: In forma Health Care. Moldavsky, M., & Sayal, K. (2013). Knowledge and attitudes about attention-deficit /hyperactivity disorder (ADHD) and its treatment: the views of children, adolescents, parents, teachers and healthcare professionals. Current Psychiatry Reports, 15(8), 1-7. Montiel Nava, C., Peña, J. A., Espina Mariñes, G., Ferrer-Hernandez, M. E., López-Rubio, A., Puertas-Sánchez, S., & Cardozo-Durán, J. J. (2002). Estudio piloto de metilfenidato y entrenamiento a padres en el tratamiento de niños con trastorno por déficit de atención hiperactividad [A pilot study of methylphenidate and parent training in the treatment of children with attention-deficit hiperactivity disorder]. Revista de neurologia, 35(3), 201–205. Muñoz-Silva, A., Lago-Urbano, R., Sanchez-Garcia, M., & Carmona-Márquez, J. (2017). Child/adolescent’s ADHD and parenting stress: the mediating role of family impact and conduct problems. Frontiers in Psychology, 8(1), 2252. Muris, P. (2001). A brief questionnaire for measuring self – efficacy in youth. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 23(3), 145-149. Newark, P. E., Elsässer, M., & Stieglitz, R. D. (2016). Self-esteem, self-efficacy, and resources in adults with ADHD. Journal of Attention Disorders, 20(3), 279-290. Orte, C., Ballester, L.1., Oliver, J. L., Pascual, B., & Vives, M. (2013). Preventing child abuse: result from the application of a positive parenting program. Program Procedia-Social and Behavioral Sciences, 84(9), 259-263. Ozel-Kizil, E. T., Kokurcan, A., Mert Aksoy, U. K., Bilgen, B., Sakarya, D., Bastug Gulbahar f, Colaka, B., UmutAltunoz, Sevinc, K., Hatice D., & Bedriye, O. (2016). Hyperfocusing as a dimension of adult attention deficit hyperactivity disorder. Research in Developmental Disabilities, 59(1), 351–358. Ozel-Kizil, E., Demirbas, H., Bastug, G., Kirici, S., Tathan, E., Kasmer, N., & Baskak, B. (2013). P. 7. b. 012 a scale for the assessment of hyperfocusing in attention deficit and hyperactivity disorder. European Neuropsychopharmacology, 23, S593. Park, N., Peterson, C., & Sun, J. K. (2013). Positive psychology: Research and practice. Terapia Pscologica, 31(1), 9-11. Pianta, R. C. (1992). Child-parent relationship scale. Unpublished measure, University of Virginia, 427. Sayal, K., Prasad, V., Daley, D., Ford, T., & Coghill, D. (2018). ADHD in children and young people: prevalence, care pathways, and service provision. The Lancet Psychiatry, 5(2), 175-186. Sedgwick, J. A., Merwood, A., & Asherson, P. (2019). The positive aspects of attention deficit hyperactivity disorder: a qualitative investigation of successful adults with ADHD. ADHD Attention Deficit and Hyperactivity Disorders, 11(3), 241-253. Seligman, M. E. P. (2012). Flourish: a visionary new understanding of happiness and well-being. India: Atria Books. Sklar, R. H. (2013). Hyperfocus in adult ADHD: An EEG study of the differences in cortical activity in resting and arousal states. University of Johannesburg (South Africa). Tiano, J. D., & McNeil, C. B. (2011(. The inclusion of fathers in behavioral parent training: A critical evaluation. Child & Family Behavior Therapy, 27(4), 1-28. Travis, R. (2010). Hyperfocus. Bloomington: Author House. Vannest, K. J., Harrison, J. R., & Reynolds, C. R. (2011). The energetic brain: understanding and managing ADHD. Germany: Wiley. Verheul, I., Rietdijk, W., Block, J., Franken, I., Larsson, H., & Thurik, R. (2016). The association between attention-deficit/hyperactivity (ADHD) symptoms and self-employment. European Journal of Epidemiology, 31(8), 793-801. Webster-Stratton, C. (1990). Stress: a potential disruptor of parent perceptions and family of interactions. Journal of Clinical Child Psychology, 19(4), 302-312. Wells, A. (2000). Emotional disorders and metacognition: Innovative cognitive therapy. Chichester: Wiley. Weiss, G., & Hechtman, L. (1993). Hyperactive children grown up: ADHD in children, adolescents and adults (2nd Ed.). New York: Guilford Press. White, H. A., & Shah, P. (2011). Creative style and achievement in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder. Personality and Individual Differences, 50(5), 673-677. White, H. A., & Shah, P. (2006). Uninhibited imaginations: creativity in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder. Personality and Individual Differences, 40(6), 1121-1131. Wilmshurst, L., & Peele, M. (2011). Resilience and well-being in college students with and without a diagnosis of ADHD. Journal of Attention Disorders, 15(1), 11–17. World Health Organization (2008). Advocacy, communication and social mobilization for TB control: a guide to developing knowledge, attitude and practice surveys (No. WHO/HTM/STB/2008.46). World Health Organization. Zaghi, A. E., Reis, S. M., Renzulli, J. S., & Kaufman, J. C. (2017). Exploring the creativity potential of ADHD students in engineering programs. International Journal for Talent Development and Creativity, 5(1), 125-136. Zwi, M., Jones, H., Thorgaard, C., York, A., & Dennis, J. A. (2012). Parent training interventions for attention deficity hyperactivity disorder (ADHD) in children aged 5 to 18 years. Campbell Systematic Reviews, 8(1), 1-100. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 803 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 574 |