پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,500 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,090,661 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,194,442 |
همپایگی در گروه‌های دستوری ناهم‌مقوله از منظر دستور شناختی | ||
| پژوهشهای زبانی | ||
| دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 24، شهریور 1401، صفحه 139-166 اصل مقاله (1.1 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jolr.2022.331126.666748 | ||
| نویسندگان | ||
| سبا هاشمی نسب1؛ سحر بهرامی خورشید* 2 | ||
| 1دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه زبانشناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه زبان شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در این پژوهش به بررسی همپایگی گروه‌های دستوری ناهم‌مقولۀ زبان فارسی در چارچوب دستور شناختی پرداخته‌ایم. هسپلمث (2007: 1) همپایگی را به ساخت‌هایی نحوی اطلاق کرده است که در آن‌ها دو یا چند واحد از یک «نوع»، واحدی بزرگ‌تر را تشکیل می‌دهند، به طوری که این واحد بزرگ‌تر همان روابط معناییِ هر یک از واحدهای کوچک‌تر را با عناصر پیرامون خود دارد. او در تعریف خود، اصطلاح «نوع» را به کار برده و از به کار بردن اصطلاح «مقوله» پرهیز کرده است؛ چراکه به عقیدۀ وی در همپایگی، همپایه‌ها همیشه هم مقوله نیستند و می‌توانند از دو مقولۀ متفاوت باشند. هسپلمث (2009: 43) در توضیح، شرط همپایگی را دارا بودن نقش‌های معنایی یکسان، و نه هم مقولگی دستوری، عنوان می‌کند. لنگکر (2009: 349) نیز در یک ساخت همپایه، همپایه‌ها را موازی و برابر معرفی کرده است؛ اما او تنها یک جنبه از این توازی را تعلق داشتن به یک مقولۀ دستوری دانسته است؛ چراکه در دستور شناختی، عضویت در مقولۀ دستوریِ یکسان تنها یکی از انواع توازی معنایی است. او به نمونه‌هایی در زبان انگلیسی اشاره کرده است که در آن‌ها، گروه‌هایی به رغم داشتن مقولۀ دستوری یکسان، نتوانسته‌اند ساخت‌های همپایۀ قابل‌قبول تولید کنند. بر این اساس می‌توان حدس زد که معنا نقش تعیین‌کننده‌ای در شرط همپایگی گروه‌های دستوری ایفا کند. پژوهش‌هایی که به همپایگی در زبان فارسی پرداخته‌اند اکثراً در چارچوب دستور زایشی و نحو محور هستند و علاوه بر آن به صورت خاص مسئلۀ همپایگی گروه‌های دستوری ناهم‌مقوله را مدنظر قرار نداده‌اند. از آنجایی که دستور شناختی رویکردی معنامحور است و زبان را با تمامی ابعاد آن به محک می‌گذارد، اتخاذ رویکرد دستور شناختی نتایجی جدید و متفاوت به دست داده است. بر اساس پژوهشهای انجام‌گرفته در زبان انگلیسی، انتظار بر آن بود که دستور شناختی به کمک تعاریف معنا بنیاد خود از مقوله‌های دستوری و طرحواره‌های مربوط به مقوله‌ها، از عهدۀ تبیین همپایگی گروه‌های دستوری ناهم‌مقوله برآید. برای آزمودن این فرضیه تعداد 200 دادۀ دارای ساخت همپایه را از دو روزنامۀ کثیرالانتشار شرق و اعتماد جمع‌آوری کرده و ساخت‌های شامل همپایگی گروه‌های دستوری ناهم‌مقوله را از میان آن‌ها برگزیدیم. سپس، بعد از بررسی مبانی نظری دستور شناختی، با کمک ایزار نظریه به بررسی آن‌ها پرداختیم. نتایج بررسی‌ها نشان داد مقوله‌هایی که در زمرۀ رابطه‌های غیرزمان‌مند (غیرفرایندها) قرار می‌گیرند، به شرط داشتن متحرک هم‌سنخ می‌توانند با یکدیگر همپایه شوند. بنابراین، در زبان فارسی همپایگی مقوله‌های حرف‌اضافه و قید، و همین‌طور حرف‌اضافه و صفت امکان‌پذیر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دستور شناختی؛ همپایگی؛ مقوله‌های دستوری؛ رابطه‌های زمان‌مند؛ رابطه‌های غیرزمان‌مند | ||
| مراجع | ||
|
انوری، حسن، و حسن احمدی گیوی (1390). دستور زبان فارسی 2، تهران، فاطمی.
بهرامی خورشید، سحر (1398). دستور شناختی: مبانی نظری و کاربست آن در زبان فارسی. تهران، سمت.
راسخ مهند، محمد (1390). «تبیین نقشی از حذف به قرینه در جملات همپایۀ زبان فارسی»، مجلۀ زبانشناسی و گویش‌های خراسان، 35-45.
شعبانی، منصور (1392). «ارتقای گره راست در زبان فارسی»، ادب پژوهی، 149-170.
شعبانی، منصور، عالیه کامبوزیا، فردوس آقاگلزاده، و ارسلان گلفام (1389). «ساخت همپایگی با نگاهی به زبان فارسی»، ادب‌پژوهی،131-156.
قادری نجف‌آبادی، سلیمان (1395). «همپایگی طبیعی و تصادفی در زبان فارسی از دیدگاه رده‌شناسی زبان»، پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی، 19-33.
قریب، عبدالعظیم، و دیگران (1366). دستور زبان فارسی پنج استاد، تهران، اشرفی.
مشکوة‌الدینی، مهدی (1370). دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ گشتاری، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
ناتل خانلری، پرویز (1352). دستور زبان فارسی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
نغزگوی کهن، مهرداد و جلال احمدخانی (1394)، «همپایگی عطفی در زبان فارسی»، پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی، 197-217.
وحید، انیس(1398). تحلیل ساخت‌های حذفی همپایه در زبان فارسی در چارچوب دستور موازی، رسالۀ دکتری زبانشناسی همگانی، دانشکدۀ ادبیات، دانشگاه الزهرا.
Anvari, H., & Ahmadi-Givi, H. 2011. Persian Grammar 2. Tehran: Fatemi. [in Persian]. Azar, B. 2002. understanding and using English grammar. New York: pearson education. Bahrami-Khorshid, S. 2020. Cognitive Grammar: Theoretical Foundations, and Application in Persian. Tehran: Samt. [in Persian]. Eastwood, J. 2002. Oxford guide to English grammar. Oxford: Oxford university press. Evans, V., & Green, M .2006. cognitive linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press. Ghaderi, S. 2016). Natural and Accidental Coordination in Persian. Comparative Linguistic Research, 19-33. [in Persian]. Gharib, A. 1987. Panj Ostad Persian Grammar. Tehran: Ashrafi. [in Persian] Hartmann, K. 2000. Right node raising and gapping: interface conditions on prosodic deletion. Amsterdam: John Benjamins Publishing Co. Haspelmath, M. 2007. Coordination. In T. Shopen, Language Typology and Syntactic Description: Volume 2, Complex Constructions (pp. 1-51). New York: Cambridge University Press. Langacker, R. W. 1986. Settings, Participants, and Grammatical Relations. Proceedings of the Annual Meeting of the Pacific Linguistic Conference, 2, 1-31. Langacker, R. W. 1987. Foundations of Cognitive Grammar: Theoretical Prerequisites ,Vol. 1, CA: stanford university press. Langacker, R. W. 1991. Foundations of Cognitive Grammar: Descriptive Application ,Vol. 2, CA: Stanford university press. Langacker, R. W. 1999. Grammar and Conceptualization. Berlin: Mouton de Gruyter. Langacker, R. W. 2002. Concept,Iimage, and Symbol: The Cognitive Basis of Grammar. Berlin, New York: Mouton de Gruyter. Langacker, R. W. 2004. Grammar as Image: The Case of Voice. In B. Lewandowska-Tomaszczyk , & A. Kwiatkowska, Imagery in Language: Festschrift in Honour of Professor Ronald W. Langacker (Lodz Studies in Language) (pp. 63-114). Frankfurt am Main: Peter Lang. Langacker, R. W. 2005. Construction Grammars: Cognitive, Radical, and Less So. In F. J. Ruiz de Mendoza Ibáñez , & M. Sandra Peña Cervel , Cognitive Linguistics: Internal Dynamics and Interdisciplinary Interaction (Cognitive Linguistics Research, 32) (pp. 101-159). Berlin: Mouton de Gruyter. Langacker, R. W. 2008. Cognitive Grammar: A Basic Introduction. New York: Oxford University Press. Langacker, R. W. 2009. The Conceptual Basis of Coordination. In R. W. Langacker, Investigations in cognitive grammar,pp. 341-374. Berlin / Newyork: Mouton de Gruyter. Langacker, R. W. 2012. Elliptic coordination. Cognitive Linguistics, 555-599. 2013. Essentials of Cognitive Grammar. New York: oxford university press. Meshkat Al-Dini, M. 1987. An Introduction to Persain Transformational Syntax. Mashhad: Ferdowsi University Press. [in Persian]. Naghzguy-Kohan, M., & Ahmadkhani, J. 2015. Conjunctive Coordination in Persian. Comparative Linguistic Research, 197-217. [in Persian] Natel-Khanlari, P. 1973. Persian Grammar. Tehran: Bonyad Farhang Iran. [in Persian]. Quirk, R., Greenbaum, S., Leech, G., & Svartvik, J. 1985. A comprehensive grammar of the English language. New York: Longman. Rasekh-Mahand, M. 2011. A Functional Account of Ellipsis in Persian Co-ordinate Sentences. Journal of Linguistics & Khorasan Dialects, 35-45. [in Persian]. Sha’bani , M., Kord Za'feranloo Kambozia, A., Agha Gholzadeh, F., & Golfam, A. 2010. Coordination and its Determination in Persian. Zaban Pazhuhi, 131-156.[in Persian]. Sha’bani, M. 2013. Right Node Raising in Persian. Adab Pazhouhi, 149-170. [in Persian]. Swan, M. 1996. Practical Englisg usage. Oxford: Oxford university press. Vahid, A. 2019. The Analysis of Coordination Ellipsis in Persian In the Framework of the Parallel Architecture of Grammar. Phd Dissertation in General Linguistics: Alzahra University, Faculty of literature. [in Persian] Zhang, N. n. 2009. Coordination in Syntax. New York: Cambridge University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 298 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 324 |
||