پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,578 |
| تعداد مقالات | 71,072 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,701,343 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,935,385 |
برهم‌کنش واج‌شناسی و ساخت‌واژه در تلفظ گفتاری صورت‌های مضارع فعل «خواستن» | ||
| پژوهشهای زبانی | ||
| دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 24، شهریور 1401، صفحه 31-55 اصل مقاله (486.36 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jolr.2022.341188.666782 | ||
| نویسنده | ||
| بشیر جم* | ||
| دانشیار گروه زبان انگلیسی،دانشگاه شهر کرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شهرکرد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| صورت‌های مضارع فعل «خواستن» شامل «می‌خواهم»، «می‌خواهی»، «می‌خواهد»، «می‌خواهیم»، «می‌خواهید» و «می‌خواهند» از افزوده شدن پیشوند مضارع اخباری (mi-) و شناسه‌های /-am/، /-i/، /-ad/، /-im/، /-id/ و /-and/ به فعل «خواه» ساخته می‌شوند. تلفظ این صورت‌ها از سه هجا در گونه رسمی به دو هجا در گونه گفتاری کاهش یافته است. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل فرایندهای واجی‌ای است که موجب تلفظ‌های گوناگون این صورت‌ها شده‌اند. علت اولیه تغییر تلفظ این صورت‌ها حذف همخوان /h/ی بن مضارع «خواه» در سطح واژگانی است. این حذف در سطح بعدی، یعنی در سطح فرا واژگانی که پیشوند «می» و شناسه‌ها افزوده می‌شوند، موجب التقای واکه /A/ی «خواه» و واکه‌های شناسه‌ها می‌شود. رفع التقای واکه‌ها در «می‌خواهم»، «می‌خواهد» و «می‌خواهند» از رهگذر حذف واکه /a/ی شناسه‌ها، و در می‌خواهیم»، «می‌خواهی» و «می‌خواهید» با درج همخوان میانجیِ [j] میان واکه /A/ و واکه /i/ی شناسه‌ها صورت می‌پذیرد. فرایندهایی که در سطح فرا واژگانی رخ می‌دهند شامل حذف همخوان /d/، درج همخوان [n] و باز هجابندی هستند. از آنجا که در رخداد این فرایندها واج‌شناسی و ساخت‌واژه «برهم‌کنش» دارند تحلیل‌های این پژوهش در چارچوب نظریه بهینگی لایه‌ای که آمیزه‌ای از رویکرد لایه‌ای ساخت‌واژه و واج‌شناسی واژگانی با نظریۀ بهینگی است، انجام شده است. پس از پیدایش نظریۀ بهینگی رویکرد بهینگی لایه‌ای پیشنهاد شد تا به برهم‌کنش واج‌شناسی و ساخت‌واژه به ویژه در زمینه تیرگی واج‌شناختی بپردازد. یکی از دلایل کوتاه شدگی عناصر زبانی شامل کاهش شمار هجاهای واژه‌ها و عبارت‌ها اصل اقتصاد و کم‌کوشی زبان است. بر اساس این اصل گویشوران گرایش دارند تا در تولید عناصر زبانی نیرو و کوشش کمتری به کار ببرند. پرداختن به راحتی تلفظ و صرف انرژی و کوشش کمتر بحثی نقش‌گرایانه است که خارج از چارچوب واج‌شناسی صورتگراست. ولی نظریه بهینگی با آمیختن نقش‌گرایی و صورت‌گرایی در قالب محدودیت LAZY این مشکل را رفع کرده است. پیش از ورود به تحلیل‌های بهینگی ترتیب این فرایندها و تعامل‌شان با یکدیگر مورد تحلیل قرار می‌گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فعل «خواستن»؛ التقای واکه‌ها؛ تیرگی واج‌شناختی؛ تیرگی عکس زمینه برچین؛ نظریه بهینگی لایه‌ای | ||
| مراجع | ||
|
بی‌جن‌خان، محمود (1384). واج‌شناسی : نظریة بهینگی، تهران، سمت.
جم، بشیر (1388). نظریة بهینگی و کاربرد آن در تبیین فرایندهای واجی زبان فارسی، رسالۀ دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
جم، بشیر (1394). فرهنگ توصیفی فرایندهای واجی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
جم، بشیر (1396). تحلیل تیرگی واج‌شناختی در زبان فارسی. جستارهای زبانی. دورة 8، شمارة 7، پیاپی 42، زمستان، صص 1 – 27.
جم، بشیر (1400). بررسی تلفظ دو تکواژ هم‌نقش- هم نویسۀ عطف و ربط در بافت‌های گوناگون. پژوهشهای زبانی، سال 12، شمارۀ 1، بهار و تابستان، 49-70.
جم، بشیر؛ رزم‌دیده، پریا؛ ناصری و زهره سادات (1400). بررسی تلفظ اسم‌های جمعِ دارای واکۀ پایانی در گویش قاینی. زبان فارسی و گویش‌های ایرانی. دوره 6، شماره 2، شماره پیاپی 12، اسفند.
جم، بشیر؛ ناصری، زهره سادات و رزم‌دیده، پریا (آماده انتشار). بررسی صورت آوایی واژه‌های مختوم بههمخوان در گویش قاینی بر پایۀ نظریۀ بهینگی لایه‌ای. زبان پژوهی.
دستلان، مرتضی (1399). چند دستوری‌شدگی فعل خواستن در زبان فارسی مطالعه‌ای شناختی در چارچوب طرحواره‌های رخدادی بنیادین. علم زبان. سال 7، شمارة 12 ، پاییز و زمستان. 73-104. رشیدی، مریم و روضاتیان، سیده مریم (1397). کارکرد فعل خواستن در انتقال مفهوم تمنی و ترجی. فصل‌نامه پژوهشهای ادبی. سال 15 ، شماره 60، تابستان. 69- 91.
شقاقی، ویدا. (1387). مبانی صرف، تهران، سمت.
مهدوی، فرشته و علی‌نژاد، بتول (1399). «نظریۀ بهینگی لایه‌ای و کاربرد آن در زبان فارسی». جستارهای زبانی. شمارۀ 2 (56). 257-285.
ناصری، زهره سادات و رزم‌دیده، پریا (1400). «بررسی انواع تکرار کامل در گویش قاینی در چارچوب نظریۀ‌بهینگی موازی ولایه‌ای». جستارهای زبانی (در دست چاپ).
Anttila, A. 2006. “Variation and opacity”. NLLT. Vol. 24. Pp. 893–944. Baković, E. 2007. “A Revised typology of opaque generalizations”, Phonology. Vol. 24. Pp. 217–259. Baković, E. 2011. “Opacity and Ordering”. In J. Goldsmith, J. Riggle & A. C. L. Yu (Eds.). The handbook of phonological theory (2nd Edition). Oxford, UK: Wiley- Blackwell. Boersma, P. 1998. Functional phonology: Formalizing the interactions between articulatory and perceptual drives. Utrecht: LOT. Bussmann, H. 1996. Routledge dictionary of language and linguistics. London and New York: Routledge. Kiparsky, P. 1973. “Phonological representations”. In Osamu Fujimura (Ed.). Three Dimensions of Linguistic Theory (Pp. 1-136). Tokyo: TEC Company. Kiparsky, P. 1982.Lexical morphology and phonology. In In-Seok Yang (Ed.) Linguistics in the Morning Calm. Seoul. Kiparsky, P. 1985. The phonology of reduplication. Ms. Stanford University. Kiparsky, P. 2003a. Fenno-Swedish Quantity: Contrast in Stratal OT. Ms. Stanford University. Kirchner, R. 1998. An Effort- Based Approach to Consonant Lenition. Doctoral dissertation. Los Angeles: University of California. Kirchner, R. 2006. Consonant Lenition., PP.313-345. In: Phonetically Based Phonology. (Eds.), Bruce Hayes, Robert Kirchner, and Donca Steriade. Cambridge: Cambridge University Press. Lacy, P. de .2011. Markedness and faithfulness constraints. In M. van Oostendorp, C. J. Ewen, E. Hume, and K. Rice (Ed.), The Blackwell companion to Phonology. Vol. 3, Phonological Processes (pp. 1491– 1512). Malden, MA: Blackwell. McCarthy, J. 2002. A thematic guide to optimality theory, Cambridge: Cambridge University Press. McCarthy, John J. 2008. Doing Optimality Theory. Malden, MA and Oxford: Blackwell. McCarthy, J., and A. Prince. 1995. Faithfulness and reduplicative identity, In J. Beckman; L. Walsh Dickey & S. Urbanczyk, (eds.), University of Massachusetts occasional papers in linguistics18: Optimality theory (249–384), Amherst: GLSA. Mohanan, K. P. 1986. The theory of Lexical Phonology. Dordrecht: Reidel. Prince, A., and P. Smolensky. 1993/2004. Optimality theory: constraint interaction is generative grammar, Blackwell. Selkirk, E. 1978. The Syntax of Words. MIT Press. Sprouse, R. L. 1997. A Case for Enriched Inputs. Berkeley: University of California, Berkeley, Ms. Stonham, J. 2007. Nuuchahnulth Double Reduplication and Stratal Optimality Theory. Canadian Journal of Linguistics, 52, 1-2, 105-130. Zipf, G. 1949. Human behavior and the principle of least effort. Boston Addison Wesley. Zuraw, K. 2012. Phonology II. Fall Quarter. UCLA. Los Angeles. CA.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 258 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 365 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب