پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,762 |
| تعداد مقالات | 72,831 |
| تعداد مشاهده مقاله | 131,700,103 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 103,455,356 |
مقاصه و الزام؛ مبنای تعامل و احترام | ||
| مجله علمی "حقوق خصوصی" | ||
| دوره 19، شماره 2، مهر 1401، صفحه 427-435 اصل مقاله (584.59 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jolt.2022.350041.1007137 | ||
| نویسنده | ||
| علی‌محمد یثربی قمی* | ||
| گروه حقوق انرژی و تجارت بین‌الملل، دانشکدة حقوق، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| در پژوهش پیش رو یکی از قواعد مهم فقهی مطالعه شده، ادلة آن در کتاب و سنت و عقل و اجماع مورد استناد قرار گرفته، آرای فقیهان در این زمینه مطرح شده، و به نتایجی در زمینة حل تعارض احکام دینی و مذهبی و حتی قوانین موضوعه دست یافته است. بر اساس قاعدة الزام، نه‌تنها پیروان ادیان و مذاهب را می‌توان بر باورها و مستلزماتشان الزام کرد، بلکه می‌توان در اعمال خود در آنجا که به آن‌ها مرتبط میشود نیز آثار صحت را بر اعمال ایشان جاری ساخت. نکتة دیگر اینکه ادلة قاعده مشعر به عموم است و سیرة عقلا التزام به قوانین موضوعة بشری در ارتباط با یک‌دیگر را در بر می‌گیرد. از دیگر یافته‌های این مطالعه این است که قاعدة یادشده با استناد به کتاب نیز قابل استنتاج است. فقیهانی هم‌چون شیخ طوسی، ابن‌ادریس، علامه حلّی، سید علی طباطبایی، فیض کاشانی، مراغی، و نراقی در موارد فراوان به قاعده استناد کرده‌اند. شمار روایات مرتبط با قاعده نیز چندان هست که وثوق به صدور روایت حاصل شود؛ به‌ویژه بر مبنای کسانی که در حجیّت خبر واحد وثوق به صدور را کافی می‌دانند. الزام، صرف‌نظر از دیدگاه باز یا بستة فقیهان در ابواب مختلف فقهی مورد توجه بوده است و اگر به قاعدة الزام هم قانع نشویم، می‌توان از دو قاعدة نزدیک به آن بهره برد که یکی قاعدة مقاصة نوعی و دیگر قاعدة اقرار و احترام است. مقاصه بر دو نوع است: اول، مقاصة شخصی که بین دو شخص ایجاد میشود؛ دوم، مقاصة نوعی که معارضه و مقاصة بین مسلمین و مشرکین است، نه بین فردی با فرد دیگر که هم دربارة ملزِم جاری است هم دربارة ملزَم. گفتنی است این مقاله در چارچوب فقه سنتی و پویا و با روش توصیفی‌ـ تحلیلی سامان یافته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ادیان؛ الزام تعامل؛ حقوق موضوعه؛ مذاهب | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌ادریس حلی، محمد بن احمد (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. 3 جلد. چاپ دوم. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
ابن‌بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1413 ق). من لایحضره الفقیه. 4 جلد. چاپ دوم. قم: انتشارات اسلامی.
آل کاشف‌الغطاء، محمدحسین (بی‌تا). تحریر المجله. 5 جلد. قم: مؤسسه الامام الصادق(ع).
بجنوردی، سید محمدحسن (1419 ق). القواعد الفقهیه. 7 جلد. قم: نشر الهادی.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409 ق). وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعه. 30 جلد. قم: آل البیت.
حلی، جعفر بن حسن (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. 4 جلد. چاپ دوم. قم: مؤسسة اسماعیلیان.
حلی، حسن بن یوسف (1420 ق). تحریر الاحکام الشرعیه على مذهب الإمامیه. 6 جلد. قم: مؤسسة امام صادق(ع).
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412 ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالعلم.
ربانی، سید محمدعلی (1436 ق). قاعده الإلزام. تقریرات آیت‌الله سید علی سیستانی، نجف: بی‌نا.
طباطبایی، سید علی (1418 ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل. 16 جلد. قم: آل البیت.
طریحی، فخرالدین (1416 ق). مجمع البحرین. 6 جلد. چاپ سوم. تهران: مرتضوی.
طوسی، محمد بن حسن (1407 ق). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار. 4 جلد. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1391). قاعدة الزام. قم: مرکز فقهی ائمة اطهار.
فیض کاشانی، محمدمحسن (بی‌تا). مفاتیح الشرائع، 3 جلد. قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفی.
قمی، میرزا ابوالقاسم (1413 ق). جامع الشتات فی أجوبه السؤالات. 4 جلد. تهران: کیهان.
کرکی، علی بن حسین (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. 13 جلد. چاپ دوم. قم: مؤسسة آل البیت.
مجلسی، محمدتقی (1406 ق). روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه. 14 جلد. چاپ دوم. قم: مؤسسة فرهنگى‌ـ اسلامى کوشانبور.
مراغی، میرعبدالفتاح (1417 ق). العناوین الفقهیه. 2 جلد. قم: اسلامی.
مغنیه، محمدجواد (1424 ق). تفسیر کاشف. 7 جلد. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
نراقی، احمد بن محمد (1417 ق). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
Al Kashef al-Ghita', MH. (n.d.). Tahrir al-Majalla. Qom: al-Imam al-Sadiq Institute. (in Arabic)
Bojnoordi, SMH. (1998). Al-Qava'ed al-Fiqhia. Qom: Nashr Al-Hadi. (in Arabic)
Fazil, MJ. (2013 ). Qa'edeye Ilzam. Qom: A'emeye Athar Jurisprudence Center. (in Arabic)
Feiz Kashani, MM. (n.d). Mafatih al-Shara'e'. Qom: Mar'ashi Library. (in Arabic)
Helli, H. (1999). Tahrir al-Ahkam al-sha'iya 'ala Mazhab al-Imamia. Qom: Imam al-Sadiq Institute. (in Arabic)
Helli, J. (1988). Shara'e' al-Islam fi Masa'il al-Halal wa al-Haram. Qom: Isma'ilian Institute. (in Arabic)
Horr 'Ameli, MH. (1989). Wasa'el al-Shi'a ila Tahsil Masa'el al-Shari'a. Qom: Al Al-Bayt Publications. (in Arabic)
Ibn Babewayh (Sadooq), M. (1993). Man la Yahduruh al-Faqih. Qom: Islami Publications. (in Arabic)
Ibn Idris Helli, M. (1990). Al-Sara'er al-Havi le-tahrir al-fatavi. Qom: al-Nashr al-Islami Institute. (in Arabic)
Karaki, A. (1994). Jam'e al-Maqased fi Sharh al-Qava'ed. Qom: Al al-Bayt Institute. (in Arabic)
Majlesi, M.T. (1986). Rawza al-Motaqin fi Sharh Man la Yahzoroh al-Faqih. Qom: Kooshanpoor Institute of Islamic Culture. (in Arabic)
Maraghi, A. (1997). Al-'Anawin al-Fiqhiyya. Qom: Islami Publications. (in Arabic)
Moghniya, MJ. (2003). Tafsir Kashef. Tehran: Dar Al-Kotob Al-Islamiyya. (in Arabic)
Naraqi, A. (1997). 'Ava'ed al-Ayam fi Bayan Ghava'ed al-Ahkam va Mohemmat Masa'el al-Hala va al-Haram. Qom: Islamic Propagation Office. (in Arabic)
Qomi, MAQ. (1993). Jam'e al-Shatat fi Ajveba al-So'alat. Tehran: Keyhan Publication. (in Arabic)
Rabbani, SMA. (2015). Qa'eda al-Ilzam (Taghrirat Seyyed Ali Systani). Najaf: n.p. (in Arabic)
Ragheb Isfahani, H. (1992). Mofradat Alfaz al-Qur'an. Beyrut: Dar al-'elm. (in Arabic)
Tabatabayi, SA. (1997). Riaz al-Masa'el fi Tahqiq al-Ahkam bel-Dala'el. Qom: Al al-Bayt. (in Arabic)
Toosi, M. (1986). Al-Istebsar fima iftalafa min al-Akhbar. Tehran: Dar Al-Kotob Al-Islamiyya. (in Arabic)
Torayhi, F. (1995). Majma' al-Bahrayn. Tehran: Mortazavi Publications. (in Arabic)
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 427 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 328 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب