پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,915,101 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,595,241 |
بررسی و تحلیل کتابچه‌های مالیاتی جمع و خرج ایالت همدان و قراگوزلو در سال‌های 1304 و 1306 ق | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 55، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 7-31 اصل مقاله (9.41 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2022.336411.654314 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا صحت منش* 1؛ احمد دستوان2؛ مصطفی آقابیگی پور2 | ||
| 1دانشیار گروه تاریخ دانشگاه جیرفت | ||
| 2کارشناسی ارشد تاریخ، گرایش اسناد و مدارک آرشیوی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| پژوهش حاضر برآن است، کتابچه‌های جمع و خرج همدان و قراگوزلو را در سال‌های 1304 و 1306 ق، بازخوانی و تحلیل نماید و به این پرسش پاسخ دهد که کتابچه‌های مالیاتی همدان و قراگوزلو مشتمل بر چه عواید، هزینه و اطلاعات اقتصادی است و چه کمکی به فهم تاریخ دیوانی و اقتصادی منطقه می‌کند؟ داده‌های اصلی پژوهش از کتابچه‌های دخل و خرج مالیاتی همدان استخراج و از منابع دست اول تاریخی، اسناد و تحقیقات جدید برای توضیح اصطلاحات دیوانی و سیاقی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد، مالیات بر زمین‌های کشاورزی مهم‌ترین منبع مالیاتی همدان در عصر قاجار بود. در این راستا، بیشترین مخارج مالیاتی همدان به سران ایل قراگوزلو متشکل از عالی‌شأن، سران نظام و نیز هزینه نگهداری افواج، سواران و مستحفظان راه‌ها اختصاص یافته بود. بعد از مخارج قشون، مصارف دیوانی، حقوق و مزایای حاکم و متولیان، و عوایدی کدخدایان قرار داشت. میزان اندکی از درآمدهای ایالتی به‌مصرف محلی، توسعه کشاورزی و هزینه‌های عمرانی می‌رسید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کتابچه‌های مالیاتی جمع و خرج؛ سیاق؛ همدان؛ قاجار؛ قراگوزلو | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Hamedan and Qaraguzlū Province's Tax Booklets of the Years 1304 and 1306 Ah: A Survey and Analyze the Results | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Sehhat Manesh1؛ Ahmad Dastavan2؛ Mostafa Aghabeigipour,2 | ||
| 1Associate prof., Department of History, University of Jiroft | ||
| 2Master in the History of Archival Documents at the University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Tax booklets are significant historical evidence from the Qajar era. Most of these booklets have been written in Siyaq chirography, containing valuable information about the Qajar period's economic, social, cultural, and local history. Taking advantage of a historical approach and statistical techniques, the present article aims to review and process revenue and expenditure booklets of Hamedan and Qaraguzlū in the years 1304 and 1306 AH: how Hamedan Province's taxes were collected and spent during this time. The primary data used to answer this question are extracted from the revenue and expenditure booklets. Historical sources and contemporary studies are also used to explain the technical terms used in these tax booklets. The study results indicate that the tax on agricultural lands was an essential taxation resource. It was mainly allocated to the tribal chiefs and military costs and the expenses related to court, rulers, and alderpersons. The budget for construction substructures and agriculture development was relatively insignificant. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| tax booklets, Siyaq, tax, Hamedan, Qajar period, Qaraguzlū | ||
| مراجع | ||
|
اعتماد السلطنه، محمد حسن خان، المآثر و الآثار، به کوشش ایرج افشار، ج 1، تهران: اساطیر، 1363.
اعتمادالسلطنه، محمد حسن خان، تاریخ منتظم ناصری، ج 3، تهران: دنیای کتاب، 1363.
افضل الملک، غلامحسین ، افضل التواریخ، تصحیح منصوره اتحادیه، تهران: نشر تاریخ ایران، 1361.
اوبن، اوژن، ایران امروز 1907-1906م، ترجمه، حواشی و توضیحات از علی اصغر سعیدی، تهران: زوار، 1362.
اولیویه، سفرنامه اولیویه، ترجمه محمدطاهرمیرزا، تصحیح و حواشی غلامرضا ورهرام، چاپ اول، تهران: اطلاعات، 1371.
پاولویچ، م، و. تریا و س. ایرانسکی، سه مقاله در باره انقلاب مشروطه ایران، ترجمه م. هوشیار، تهران: شکرت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری امیرکبیر، 1357.
پورشافعی، مجید، اقتصاد کوچه، گزارش پول ملی ایران، هزینه‌های زندگی و دستمزدها، تهران: گام نو، 1385.
پولاک، یاکوب ادوارد، سفرنامه پولاک، تهران: خوارزمی، 1361.
جکسن، ویلیامز، سفرنامه جکسن. ترجمه منوچهر امیری و فریدون بدره‌ای، تهران: خوارزمی، 1352.
جمال‌زاده، محمدعلی، گنج شایگان، تهران: کتاب تهران، 1362.
خانی زاده، مهدی، حسن آبادی، ابوالفضل، «سازمان و تشکیلات داخلی قشون دوره قاجار با تکیه بر مجموعه حسن زاده موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی، گنجینه اسناد، سال 25، ش 3، پاییز 1394.
خاوری شیرازی، فضل الله، تاریخ ذوالقرنین، به‌کوشش ناصر افشارفر، ج1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380.
خسروبیگی، هوشنگ، «تشکیلات اداری ایران در عصر قاجار»، زمانه، شماره 74-73، مهر و آبان 1386.
دروویل، گاسپار، سفر در ایران، ترجمه: منوچهر اعتماد مقدم، تهران: شباویز، 1370.
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران، 1377.
دهنوی، نظامعلی، «سازمان دیوانی و تحول آن در دوره قاجار )عهد اول) ۱۲۱۰-۱۲۶۴ه ق»، گنجینه اسناد، ش ۵۰-۴۹. بهار و تابستان، 1382.
روستایی، محسن؛ عبدلی آشتیانی، اسدالله، «بازخوانی کتابچه جمع و خرج ولایات ایران در عصر مظفری»، پیام بهارستان، دوره 2، سال 5، ش 18، 1391.
سام، علی، «اصحاب فرمان نویسی در عهد قاجار»، گنجینه اسناد، دوره 24، ش 1، 20-6. بهار، 1393.
سایکس، سرپرسی، تاریخ ایران، ج 2، ترجمه محمد تقی فخرداعی گیلانی، تهران: نگاه، 1391.
شهبازی فراهانی، داریوش، تاریخ سکه در دوران قاجاریه، چاپ اول، تهران: بورکهیی، 1380.
صفی نژاد، جواد، کوششی در آموزش خط سیاق، تهران: کتابخانه ملی، 1387.
عبدلی آشتیانی، اسدالله، سیاق: تاریخ، آموزش، دیوان سالاری و ریاضی حسابداری، ج ۲، تهران: سفیر اردهال، 1395.
عبدلی آشتیانی، اسدالله، «کتابچه مواجب و سیورسات اطبا و جراحان فوج ظل السلطان»، پیام بهارستان، دوره 2، سال 5، ش 19، 1392.
عبدلی آشتیانی، اسدالله، «بازخوانی کتابچه انبار ذخیره به خط سیاق (1302ه ق)»، پیام بهارستان، دوره 2، سال 6، ش 21، 1392.
عضدالملک، سفرنامه عضد الملک به عتبات، تصحیح حسن مرسلوند، تهران: موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، 1370.
عیسوی، چارلز، تاریخ اقتصادی ایران(عصر قاجار، 1332-1215ق)، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نشر گستره، 1362.
فروغ اصفهانی، محمد مهدی، فروغستان، به کوشش ایرج افشار، تهران: میراث مکتوب، 1378.
فشاهی، محمدرضا، تکوین سرمایه‌داری در ایران، تهران: گوتنبرگ، 1360.
فلاندن، اوژن، سفرنامه اوژن فلاندن به ایران، ترجمه حسین نورصادقی تهران: اشراقی، 1356.
فلور، ویلم، اوزان و مقیاس‌ها در عصر قاجار، مترجم مصطفی نامداری منفرد، تهران: آبادبوم، 1391.
کاظم بیگی، محمد علی؛ سید حسینی، مصطفی (۱۳۹۰)، «مالیات و هزینه‌های ولایات در دوره قاجاریه: کتابچه دستورالعمل جمع و خرج بسطام و شاهرود (1294-1295ه ق)». تاریخ و تمدن اسلامی، سال هفتم، شماره سیزدهم. بهار و تابستان، 1390
کرزن، جرج، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، 2 ج، تهران: علمی و فرهنگی، 1367.
گاردان، آلفرد، مأموریت ژنرال گاردان در ایران، ترجمه عباس اقبال آشتیانی، تهران: نگاه، 1362.
لمبتون، ا. ک. س، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری تهران: علمی و فرهنگی، 1377.
لمبتون، ا. ک. س، «زمین‌داری و درآمد ارضی و اداره امور مالی در سده نوزدهم»، در: تاریخ ایران کمبریج، دوره افشار، زند و قاجار، به سرپرستی پیتر آوری، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، تهران: جامی، 1388.
مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، ج 1، تهران: زوار، 1371.
مصدق، محمد، خاطرات و تألمات دکتر محمد مصدق، با مقدمه غلامحسین مصدق، به کوشش ایرج افشار، تهران: علمی، 1366.
معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، 6 جلد، تهران: امیرکبیر، 1353-1342.
مکنزی، چارلز فرانسیس، سفرنامه شمال، ترجمه منصوره اتحادیه، تهران: نشر گستره، 1359.
موریه، جیمز، سفرنامه جیمز موریه (سفر دوم)، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: توس، 1386.
ولی، عباس، ایران پیش از سرمایه‌داری، ترجمه حسن شمس‌آوری، تهران: نشر مرکز، 1380.
ویشار، جان، بیست سال در ایران، مترجم علی پیرنیا، تهران. نوین، 1363.
همایون کاتوزیان، محمدعلی، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی. ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز، 1374.
اسناد
کتابچه جمع و خرج مفاصا حساب ایت ئیل 1305 همدان و قراگوزلو، کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، شماره بازیابی، 9160.
کتابچه مفاصا حساب جمع و خرج مفاصا حساب سیچقان ئیل 1306 همدان و قراگوزلو، کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، شماره بازیابی، ۹۱۶۲.
موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، مجموعه ق، سند شماره 68.
نسخه خطی
خلاصة السیاق (سنگی)، حسن خان دبیر قاجار ابن میرزا باقر تفرشی قمی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی (ساکما)، شماره بازیابی 9563-6.
سعادت نامه (رساله فلکیه)، عبدالله بن علی فلک علای تبریزی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی(کمام)، شماره بازیابی 6541.
سیاق، محمد مهدی بن حاج محمد رضا، کتابخانه مجلس شورای اسلامی(کمام)، شماره بازیابی 3/6543.
Diplomatic and Consular Reports, Report for the year Ending March 20, 1914 Trade of Khorasan, Annual Series. No 5211, 1-20, London: Harrison and Sons, 1915. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 249 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 284 |
||