پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,623 |
| تعداد مقالات | 71,544 |
| تعداد مشاهده مقاله | 126,894,937 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 99,942,161 |
ساختارشناسی روایت‌های مثنوی بر اساس الگوی «زمان» در حکایت‌های دفتر اوّل | ||
| پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت | ||
| دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 25، خرداد 1401، صفحه 127-148 اصل مقاله (797.42 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2021.325137.1677 | ||
| نویسندگان | ||
| میترا گلچین* 1؛ مطهره محمدی2 | ||
| 1دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از عناصر روایی که بیش از دیگر عناصر بر هویّت مثنوی معنوی تأثیر داشته، کارکرد زمان در روایت‌هاست. با تأمّلی اندک در پرآوازه‌ترین حکایت‌های این شاهکار ادبی، به‌وضوح می‌توان ظرفیّت‌های دقیق روایی، توانایی محک‌خوردن با معیارهای نوین ادبیّات داستانی و دانش روایت‌شناسی را درک کرد؛ بنابراین، این پژوهش در تلاش است تا با تحلیل جایگاه و کارکرد عنصر زمان در روایت‌های مثنوی معنوی، رویکردی نوین در مطالعۀ حکایت‌های این اثر را معرّفی کند و به شناسایی الگوی روایی داستان‌ها و در نهایت، ساختارشناسی قصّه‌ها بر اساس کارکرد زمان دست یابد. بدین منظور، الگوی روایی ژرار ژنت که یکی از پرکاربردترین نظریّه‌ها در روایت‌شناسی و تحلیل عناصر داستان است، اساس کار قرار گرفت. برای تحلیل روایت‌ها، ابتدا الگوی روایی ژنت بررسی و تبیین شد، سپس هر یک از حکایت‌‌ها به واحدهای زمانی تقسیم شد که در الگوی روایی ژنت معرّفی شده است. در ادامه، ساختار هر روایت، بر اساس پاره‌های زمانی، تصاویر رفت‌وبرگشتی، تداوم زمان روایی در صحنه‌های داستانی، درنگ‌های توصیفی، حذف‌ها، خلاصه‌ها، تداوم زمانی، بی‌نظمی‌های زمانی و بسامدهای هریک بررسی شد. نتایج بررسی نشان داد که بیشترین استفادۀ مولوی به‌عنوان راوی، از بازی‌های زمانی و ترفندهایی است که درنگ‌های معنادار را چاشنی روایت‌ها می‌کند. این درنگ‌ها که خود، ارتباطی نزدیک با زنجیرۀ تداعی آزاد معانی در روند داستان‌سرایی دارند، باعث به‌وجودآمدن لایه‌های معنایی گوناگون در دل داستان‌ها می‌شوند و زمان روایی را چندلایه می‌کنند؛ بدین صورت که هر لایۀ معنایی در سطوح دوم و سوم زمانی جریان می‌یابد؛ در نتیجه، داستان‌ها به‌صورت دایره‌های تودرتو با یک دایرۀ مرکزی که یک خطّ ارتباط معنایی با همۀ لایه‌های بیرونی خود دارد، شکل می‌گیرند. در نهایت، ساختار روایت‌ها از دل این تحلیل‌‌ها به دست آمد و در نموداری به نمایش درآمد و دو الگوی ساختاری از این بررسی‌ها استخراج شد: 1. روایت‌های سنّتی؛ 2. روایت‌های گفت‌وگویی. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مثنوی؛ روایت‌شناسی؛ زمان؛ داستان؛ ساختار؛ الگوی روایی | ||
| مراجع | ||
|
آلن، گراهام (1380)، بینامتنیّت، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران، مرکز.
اخوت، احمد (1371)، دستور زبان داستان، اصفهان، فردا.
اسکولز، رابرت (1379)، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران، انتشارات آگه.
امامی، نصرالله و بهروز مهدی‌زاده‌فرد (۱۳۸۷)، «روایت و دامنۀ زمانی روایت در قصّه‌های مثنوی»، ادب پژوهی، دورۀ ۲، ش ۵، ۱۲۹-۱۶۰.
ایگلتون، تری (1368)، پیش‌درآمدی بر نظریّۀ ادبی، ترجمۀ عباس مخبر، تهران، مرکز.
بالایی، کریستف و میشل کوپی پرس (1366)، سرچشمههای داستان کوتاه فارسی، ترجمۀ احمد کریمی حکاک، تهران، پاپیروس و انجمن ایرانشناسی فرانسه در تهران.
بامشکی، سمیرا (1390)، «تعویق و شکاف در داستان‌های مثنوی»، مولوی‌پژوهی، دورۀ ۵، ش ۱۱، ۱۹-۴۷.
ـــــــــــــــ (1393)، روایت‌شناسی داستان‌های مثنوی، تهران، هرمس.
ـــــــــــــــ و ابوالقاسم قوام (1390)، «شکست روایی و شیوه‌های بازگشت به داستان در مثنوی»، فنون ادبی، دورۀ 3، ش 1، 29-46.
پورنامداریان، تقی و سمیرا بامشکی (۱۳۸۸)، «مقایسۀ داستان‌های مشترک مثنوی و منطق‌الطّیر با رویکرد روایت‌شناسیِ ساخت‌گرا»، جستارهای نوین ادبی، دورۀ ۴۲، ش ۲، ۱-۲۶.
تقوی، محمّد و سمیرا بامشکی (۱۳۸۷)، «حقایق خیالی داستان دقوقی در مثنوی»، مجلۀ تخصصی زبان و ادبیّات دانشکده ادبیّات و علوم انسانی مشهد، دورۀ ۴۱، ش ۳، ۲۱۳-۲۲۹.
حسن‌زاده توکّلی، حمیدرضا (1382)، «شیوۀ داستاننویسی مولانا»، رسالۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه تهران.
ـــــــــــــــ (1389)، از اشارت‌های دریا: بوطیقای روایت در مثنوی، تهران، مروارید.
رجبی، زهرا و همکاران (۱۳۸۸)، «بررسی رابطۀ زمان و تعلیق در روایت پادشاه و کنیزک»، پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، ش ۱۲، ۷۵-۹۸.
زرّینکوب، عبدالحسین (1376)، بحر در کوزه، تهران، علمی.
مندنی‌پور، شهریار (1383)، ارواح شهرزاد، تهران، ققنوس.
مولوی (1386)، مثنوی معنوی، شرح کریم زمانی، دفتر اول، تهران، انتشارات اطلاعات.
مهدی‌زاده‌فرد، بهروز (۱۳۹۲)، «ساخت روایی قصّه در مثنوی»، ادب‌پژوهی، سال هفتم، ش ۲۵، ۹۱-۱۱۱.
نوبل، ویلیام (1387)، تعلیق و کنش داستانی، ترجمۀ مهرنوش طلایی، تهران، رسش.
Fludernik, Monika (2009) , An Introduction to Narratology, Patricia Häusler-Greenfield and Monika Fludernik, Taylor & Francis e-Library. Genette Gerard (1980), Narrative Discourse, trans. Jane E. Lewin, Ithaca & New York, Cornell University. Herman David, Manfred Jahn & Marie-Laure Ryan (2005), Routledge Encyclopedia of Narrative Theory, Routledge, London & New York. Herman Luc & Bart Vervaeck (2005), Handbook of Narrative Analysis, Lincoln & London, University of Nebraska. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 275 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 307 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب