سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,573
تعداد مقالات71,033
تعداد مشاهده مقاله125,502,939
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,767,182
نیک پور, عامر, یاراحمدی, منصوره. (1401). سنجش و ارزیابی میزان پراکنده رویی شهری مطالعه موردی: شهر ساری. , 10(2), 189-204. doi: 10.22059/jurbangeo.2022.336711.1643
عامر نیک پور; منصوره یاراحمدی. "سنجش و ارزیابی میزان پراکنده رویی شهری مطالعه موردی: شهر ساری". , 10, 2, 1401, 189-204. doi: 10.22059/jurbangeo.2022.336711.1643
نیک پور, عامر, یاراحمدی, منصوره. (1401). 'سنجش و ارزیابی میزان پراکنده رویی شهری مطالعه موردی: شهر ساری', , 10(2), pp. 189-204. doi: 10.22059/jurbangeo.2022.336711.1643
نیک پور, عامر, یاراحمدی, منصوره. سنجش و ارزیابی میزان پراکنده رویی شهری مطالعه موردی: شهر ساری. , 1401; 10(2): 189-204. doi: 10.22059/jurbangeo.2022.336711.1643

سنجش و ارزیابی میزان پراکنده رویی شهری مطالعه موردی: شهر ساری

پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری
مقاله 10، دوره 10، شماره 2، تیر 1401، صفحه 189-204    اصل مقاله (1.8 M)
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2022.336711.1643
نویسندگان
عامر نیک پور* 1؛ منصوره یاراحمدی2
1گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
چکیده
پراکنده رویی شهری فرایندی است که طی آن سطوح گسترده شهری در اراضی پیرامونی و زمین های روستایی و کشاورزی مجاور پخش می شود و گسترش کالبدی شهر سرعتی بیش از رشد جمعیت به خود می‌گیرد. توسعه فضایی کالبدی شتابان و ناموزون شهرهای ایران در چند دهه اخیر، آثار و پیامدهای نامطلوب اجتماعی، اقتصادی و کالبدی را به دنبال آورده است. هزینه‌های گزاف حمل‌ونقل و خدمات‌رسانی شهر، اتلاف انرژی، هدر دادن سرمایه‌های مادی و اجتماعی در شهر از مهم‌ترین مشکلات شهرها در بحث توسعه نامطلوب فضایی کالبدی و کم تراکم شهرها به‌حساب می‌آیند. هدف از پژوهش حاضر بررسی پدیده پراکنده‌رویی شهری و سنجش میزان پراکنده رویی شهر ساری است. این پژوهش ازلحاظ هدف، توصیفی-تحلیلی و ازلحاظ کاربست نتایج، کاربردی می‌باشد. همچنین ازلحاظ نوع روش، دارای روش‌شناسی کمی از نوع تحلیل عاملی می‌باشد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد 16 شاخص مؤثر در پراکنده‌رویی شهری در شهر ساری به 6 عامل تراکم، دسترسی، تراکم خالص، بی‌قاعدگی نواحی ساخته‌شده، فضای فعالیت و قطعات ساختمانی قابل دسته‌بندی می‌باشند. همچنین نتایج حاصل از بررسی این عوامل و شاخص پراکنده‌رویی کل در نواحی شهر ساری نشان داد 60/176 هکتار از مساحت و 18124 نفر از جمعیت از شهر ساری در پهنه پراکنده‌رویی خیلی کم و همچنین 31/598 هکتار از مساحت و 74540 نفر از جمعیت از شهر ساری در پهنه پراکنده‌رویی خیلی زیاد قرار دارند.
کلیدواژه‌ها
پراکنده‌رویی؛ تراکم؛ گسترش شهری؛ تحلیل عاملی؛ ساری
مراجع
  1. اطمینانی، رویا و سلطانی، علی. (۱۳۹۲). تأثیر توسعه پراکنده مناطق شهری بر الگوی سفرهای روزانه ساکنین شهرها (بررسی موردی: منطقه یک کلان‌شهر شیراز). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 3(۱۰)، ۷۰-۶۱.
  2. امینی، سماء؛ رحمانی، بیژن و مجیدی خامنه، بتول. (1396). پیامدهای اقتصادی تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری-مورد: روستاهای دهستان جی در شهرستان اصفهان. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 6 (2)، 1۷-40.
  3. آروین، محمود؛ پوراحمد، احمد و زنگنه شهرکی، سعید. (1396). ارزیابی زمینه‌های بایر به‌منظور توسـعه میـان افزا با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری تلفیقـی. آمــایش جغرافیــایی فضــا، 7(26)، 42-61.
  4. تقوایی، مسعود و سرایی، حسین. (1383). گسترش افقـی شهرها و ظرفیت زمین. تحقیقات جغرافیایی، 73، 42.-58.
  5. رستمی گله، فرهاد؛ شاد، روزیه و قائمی، مرجان. (۱۳۹۴). پیش‌بینی توسعه افقی شهرها با استفاده از اتوماتای سلولی فازی (FCA) جهت نیل به توسعه پایدار شهری در سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS(مطالعه موردی شهر مشهد). همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعه پایدار شهری.
  6. زبردست، اسفندیار و حبیبی، سارا. (1388). بررسی پدیده پراکنده رویی و علل آن در شهر زنجان.نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، 1(38)، 115-123.‌
  7. زبردست، اسفندیار و شاد زاویه، هادی. (1390). شناسایی عوامل مؤثر بر پراکنده رویی شهری و ارتباط آن با ساختار فضایی شهر (نمونه موردمطالعه شهر ارومیه)، دو فصلنامه دانشگاه هنر، 7، 112-90.
  8. زبردست، اسفندیار و قانونی، حسین. (1397). تحلیل پراکنده رویی شهری با استفاده از فن تحلیل عاملی (موردمطالعه: نواحی شهر قزوین).فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 7 (26)، 59-78.‌
  9. سلیمانی، محمد؛ موحد، علی؛ زنگنه، احمد و صحراییان، زهرا. (1396). شناخت و ارزیابی میزان پراکنده رویی شهری بر اساس مدل تحلیل عاملی (مطالعه موردی: محلات شهر شیراز).‌ نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 8 (30)، 23-38.
  10. شیروانی مقدم، سوسن و سعیدی مفرد، ساناز. (1399). سنجش پدیده پراکنده رویی شهری با استفاده از مدل F’ANP مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد.مجله جغرافیا و مطالعات محیطی،8 (30)، 49-58.‌
  11. عبدالعلی، ابراهیم؛ کلانتری خلیل‌آباد، حسین و پیوسته­گر، یعقوب. (1399). تحلیلی بر عوامل مؤثر در پراکنده رویی نواحی شهری (نمونه موردی: شهر یاسوج).فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 10 (36)، 101-116.‌
  12. کمانرودی کجوری، موسی و قلی­نیا، صادق. (1398). پراکنده رویی شهر بابل و تغییر نقش اقتادی روستاهای پیرامون. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 4 (30)، 118-99.
  13. مرادی، عباس؛ تیموری، حسنو و دژکام، صادق. (1393). پایش تغییرات فیزیکی سیمای سرزمین شهر کرج با استفاده از تحلیل سینوپتیک و تصاویر ماهواره‌ای. فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 19(4)، 146 –
  14. موحد، علی؛ مصطفوی صاحب، سوران و احمدی، مظهر. (۱۳۹۳). تبیین الگوی گسترش فضایی- کالبدی شهر سقز با رویکرد فرم شهری پایدار، فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی شهری، 2 (5)، ۷۷-۵۵.
  15. مؤدی، میلاد. (1396). سنجش میزان پراکنده رویی شهری و تحلیل عوامل مؤثر بر آن (نمونه موردی: شهر بیرجند). پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز، استاد راهنما: دکتر حسن ایزدی.
  16. ندایی طوسی، سحر و باقری، باقر. (1396). تبیین پدیده پراکنده رویی در منطقه‌های کلان‌شهری؛ مورد پژوهی منطقه کلان‌شهری شیراز. جغرافیا و توسعه، 47، 185 - 212.
  17. Abdoli, Ebrahim, Kalantari Khalilabad, H., & Peyvastegar, Y. (2019). An analysis of the effective factors in the dispersion of urban areas (case example: Yasouj city). Scientific-Research Quarterly of Urban Research and Planning, 10(36), 101-116‌. [In Persian].
  18. Amini, S., Rahmani, B., & Majidi Khamene, B. (2016). Economic consequences of changes in land use in peri-urban villages - Case: Dehistan Ji villages in Isfahan city. Space Economy and Rural Development Quarterly, 6(2), 17-40. [In Persian].
  19. Arvin, M., Pourahmad, A., & Zanganeh Shahraki, S. (2016). Evaluation of barren lands for the purpose of integrated development using integrated decision-making techniques. Geographical Survey of Space, 7(26), 42-61. [In Persian].
  20. Bagheri, B., & Tousi, S. N. (2018). An explanation of urban sprawl phenomenon in Shiraz Metropolitan Area (SMA). Cities, 73, 71-90. [In Persian].
  21. Banai, R., & Depriest, T. (2014). Urban sprawl definitions, data, methods of measurement, and environmental conseqences. journal of sustainability education, 7,854-882.
  22. Bhatta, B. (2010). Analysis of Urban Growth and Sprawl from Remote Sensing Data, Advances in Geographic Information Science.
  23. Cobbinaha, P., & Aboagye, H. (2017). A Ghanaian twist to urban sprawl. Land Use Policy, 5(3), 124-143.
  24. Cutsinger, J., Galster, G., Wolman, H., Hanson, R., & Towns, D. (2005). Verifying the multi-dimensional nature of metropolitan land use: Advancing the understanding and measurement of sprawl. Urban Affairs, 27(3), 235-259.
  25. Duany, A., Plater-Zyberk, E., & Speck, J. (2001). Suburban Nation: The Rise of Sprawl and the Decline of the American Dream. North Point Press, New York.
  26. Ewing, R. H., Pendall, R., & Chen, D. D. (2002). Measuring sprawl and its impact. Washington. DC: Smart Growth America, 1, 55-76.
  27. Ewing, R., Brownson, R. C., & Berrigan, D. (2006). Relationship between urban sprawl and weight of United States youth. American journal of preventive medicine, 31(6), 464-474.
  28. Ewing, R., Tian, G., & Lyons, T. (2018). Does compact development increase or reduce traffic congestion?. Cities, 72 (A), 94-101.
  29. Frenkel, A., & Ashkenazi, M. (2008). The integrated sprawl index: measuring the urban landscape in Israel. The Annals of Regional Science, 42(1), 99-121.
  30. Galster, G., Hanson, R., Ratcliffe, M. R., Wolman, H. Coleman, S., & Freihage, J. (2001). Wrestling sprawl to the ground: defining and measuring an elusive concept. Housing policy debate, 12(4), 681-717.
  31. Gielen, E., Riutort-Mayol, G., Palencia-Jiménez, J. S., & Cantarino, I. (2018). An urban sprawl index based on multivariate and Bayesian factor analysis with application at the municipality level in Valencia. Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 45(5), 888-914.
  32. Gutfreund, Owen D. (2004). Twentieth Century Sprawl: Highways and the Reshaping of the American Landscape. Oxford University Press.
  33. Hamidi, S., & Ewing, R. (2014). A longitudinal study of changes in urban sprawl between 2000 and 2010 in the United States. Landscape and Urban Planning, 128, 72-82.
  34. Hamidi, S., Ewing, R. (2014). A longitudinal study of changes in urban sprawl between 2000 and 2010 in the United States. Landscape and Urban Planning, 128, 72–82.
  35. Hess, G. R. (2001). just what is sprawl, anyway?, ncsu.edu/grhess.
  36. Hosseini, S. H. & Hajilou, M. (2019). Drivers of urban sprawl in urban areas of Iran.  Regional Science, 98(2), 1137-1158.
  37. Hutchison, R. (2016). Encyclopedia of Urban Studies.University of Wisconsin. Green Bay, a sage reference publication.
  38. Kamanroudi Kejouri, M., & Gholinia, S. (2018) scattered over the city of Babylon and changing the leadership role of the surrounding villages. spatial economy and rural development, 4(30), 118-99. [In Persian].
  39. Liu, Z., Liu, S., Qi, W., & Jin, H. (2018). Urban sprawl among Chinese cities of different population sizes. Habitat International, 79, 89-98.
  40. Moadi, M. (2016). Measuring urban sprawl and analyzing factors affecting it (case example: Birjand city). Shiraz University Master's thesis, supervisor: Dr. Hassan Izadi. [In Persian].
  41. Moradi, A., Teymuri, H., Dezhkam, S. (2013). Monitoring the physical changes of the land surface of Karaj using synoptic analysis and satellite images. Space Planning and Planning Quarterly, 19(4), 146-127. [In Persian].
  42. Movahed, A., Mostafavi Sahib, S., Ahmadi, M. (2013). Explaining the spatial-physical expansion pattern of Saqqez city with the approach of sustainable urban form. Urban Planning Studies Quarterly, 2(5), 55-77. [In Persian].
  43. Nazarnia, N., Schwick, C., & Jaeger, J. A. (2016). Accelerated urban sprawl in Montreal, Quebec City, and Zurich: Investigating the differences using time series 1951–2011. Ecological indicators, 60, 1229-1251.
  44. Nedai Tusi, S., Bagheri, B. (2016). Explaining the urban sprawl in metropolitan areas; The research case of Shiraz Metropolitan Region. Geography and Development, 47, 185-212. [In Persian].
  45. Qian, Y., Chen, Y., Lin C., & Wang, Z. (2019). Physicis and Chemistry of the Earth Contents Lists Available at Science Direct, 1-7.
  46. Rostami Gole, F., Shad, R., & Ghaemi, M. (2014), forecasting the horizontal development of cities using Fuzzy Cellular Automata (FCA) to achieve sustainable urban development in the GIS geographic information system) (case study of Mashhad city). National civil engineering and architecture conference with an approach on sustainable urban development. [In Persian].
  47. Shirvani Moghadam, S., & Saidi Mofard, S. (2019). Measuring the phenomenon of urban sprawl using the F'ANP model, a case study: Mashhad metropolis. Journal of Geography and Environmental Studies, 8(30), 49-58. [In Persian].
  48. Soleimani, M., Movahed, A., Zanganeh, A., Sahraian, Z. (2016). Recognizing and evaluating the degree of urban sprawl based on the factor analysis model (case study: neighborhoods of Shiraz city). Journal of Urban Research and Planning, 8(30), 23-38. [In Persian].
  49. Tagvai, Masoud, Saraei, Hossein. (2004). Horizontal expansion of cities and land capacity. Geographical Research, 73, 42-58. [In Persian].
  50. Taminani, R., & Soltani, A. (2012). The effect of scattered development of urban areas on the daily travel patterns of city residents (case study: District of Shiraz metropolis). Regional Planning Quarterly, 3(10), 61-70. [In Persian].
  51. Tian, L., Li, Y., & Yan, Y. (2017). Measuring urban sprawl and exploring the role planning plays: A shanghai case study. Land Use Policy, 67, 426–435.
  52. Un-Habitat (2008). Meeting the Urban Challenges. Sellive, 15-16.
  53. Weilenmanm, B., Seidi, I., & Schulz, T. (2017). The socio- economic determinants of urban sprawl between 1980 and 2010 in Switzerland. Landscape and Urban Planning, 157, 468-482.
  54. Williamson, T. (2010). Sprawl, Justice, and Citizenship: The Civic Costs of the American Way of Life. Published: Oxford University Press.
  55. Yue, W., Zhang, L., & Liu, Y. (2016). Measuring sprawl in large Chinese cities along the Yangtze River via combined single and multidimensional metrics. Habitat International, 57, 43-52.
  56. Zebardast, E., & Habibi, S. (2009). Investigating the urban sprawl phenomenon and its causes in Zanjan city. Journal of Fine Arts. Architecture and Urbanism, 1(38), 115-123. [In Persian].
  57. Zebardast, E., Ghanoni, H. (2017). Analysis of urban sprawl using factor analysis technique (case study: Qazvin city districts). Scientific-Research Quarterly of Economics and Urban Management, 7(26), 59-78. [In Persian].
  58. Zebardast, E., Shad Zaviyeh, H. (2013), Identifying factors affecting urban sprawl and its relationship with the spatial structure of the city (the case study of Uromiye city). Art University Quarterly, 7, 90-112. [In Persian].
  59. Zhang, B. (2004). Study on Urban Growth Management in China, Xinhua Press,
  60. Zhang, C., Miao, C., Zhang, W., & Chen, X. (2018). Spatiotemporal patterns of urban sprawl and its relationship with economic development in China during 1990–2010. Habitat International, 79, 51-60.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 444
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 375





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب