سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,098,482
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,206,123
گلچین, مسعود, جواهری, فاطمه, سمیعی, ابوذر. (1401). پدیدارشناسی نابینایی: از روایت نابینایان تا برساخت اجتماعی نابینایی. , 11(3), 733-760. doi: 10.22059/jisr.2022.330923.1242
مسعود گلچین; فاطمه جواهری; ابوذر سمیعی. "پدیدارشناسی نابینایی: از روایت نابینایان تا برساخت اجتماعی نابینایی". , 11, 3, 1401, 733-760. doi: 10.22059/jisr.2022.330923.1242
گلچین, مسعود, جواهری, فاطمه, سمیعی, ابوذر. (1401). 'پدیدارشناسی نابینایی: از روایت نابینایان تا برساخت اجتماعی نابینایی', , 11(3), pp. 733-760. doi: 10.22059/jisr.2022.330923.1242
گلچین, مسعود, جواهری, فاطمه, سمیعی, ابوذر. پدیدارشناسی نابینایی: از روایت نابینایان تا برساخت اجتماعی نابینایی. , 1401; 11(3): 733-760. doi: 10.22059/jisr.2022.330923.1242

پدیدارشناسی نابینایی: از روایت نابینایان تا برساخت اجتماعی نابینایی

مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
مقاله 8، دوره 11، شماره 3 - شماره پیاپی 43، مهر 1401، صفحه 733-760    اصل مقاله (497.74 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jisr.2022.330923.1242
نویسندگان
مسعود گلچین* 1؛ فاطمه جواهری2؛ ابوذر سمیعی3
1دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی
2دانشیار گروه جامعهشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی
3دانشجوی دکتر رشته سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه خوارزمی
چکیده
در این مقاله، پدیدۀ نابینایی از منظر افراد دارای آسیب بینایی واکاوی و نقش گفتمان‌های اجتماعی و پیش‌فرض‌های فرهنگی در درک و تفسیر این پدیده بررسی می‌شود. بدین‌منظور با پانزده نفر از افراد دارای آسیب بینایی که به روش نمونه‌گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند، مصاحبۀ عمیق صورت گرفت. داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از شیوۀ کدگذاری سه‌مرحله‌ای تنظیم و به روش تحلیل پدیدارشناختی مطالعه شدند. مهم‌ترین مقوله‌های یافت‌شدۀ پژوهش حاضر عبارت‌اند از: «طبیعی‌دانستن معلولیت»، «تحمیل معلولیت»، «بازیابی سلامت»، «احساس گناه»، «رنج تحمیلی»، «قضاوت‌های کلیشه‌ای»، «بی‌هویتی اجتماعی» و «بازتعریف معلولیت». نتایج نشان داد درک و تفسیر پدیدۀ نابینایی از منظر بیشتر نابینایان با آنچه عموم مردم تصور می‌کنند، متفاوت است و در بسیاری از موقعیت‌ها، گفتمان‌های اجتماعی و فرهنگی رایج در میان مردم به پدیدۀ نابینایی، احساسات نامطلوبی را در افراد نابینا برمی‌انگیزند و معمولاً رنج مضاعفی را به آن‌ها تحمیل می‌کنند. بر این اساس، آنچه موجب محدودیت افراد نابینا شده، تا حد زیادی ناشی از برساخت اجتماعی، انگاره‌ها و پیش‌فرض‌های فرهنگی شکل‌گرفته درمورد نابینایی است. به‌نظر می‌رسد چنین برساختی از جمله عواملی است که می‌تواند در موارد متعدد موجب به‌رسمیت‌‍‌نشناختن افراد نابینا از سوی جامعه و ظهور پدیدۀ بی‌هویتی اجتماعی و ازدست‌رفتن اعتمادبه‌نفس در آنان شود. به این ترتیب آنچه می‌تواند افراد نابینا را از این موقعیت خارج کند، پدیدۀ اعتماد است که اساسی‌ترین پایۀ آن را نخست می‌توان در پذیرش و همراهی خانواده و سپس در بینش و رفتار مناسب جامعه جست‌وجو کرد. این موضوع در افراد نابینا زمینۀ شکل‌گیری اعتمادبه‌نفس و توانایی بیان نیازهای فردی آن‌ها را به‌وجود می‌آورد. در این صورت، فرد نابینا ساختارهای محدودکنندۀ معلولیت را که می‌تواند در او نوعی درماندگی آموخته‌شده یا ناتوانی و معلولیت ثانویه ایجاد کند، پذیرا نمی‌شود.
کلیدواژه‌ها
آسیب بینایی؛ برساخت اجتماعی نابینایی؛ پدیدارشناسی؛ معلولیت؛ نابینایی
مراجع
  • اسدی، منا (1392)، روایتگری معلولیت در سینمای ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
  • بیگی، محسن و معینی علمداری، جهانگیر (1398)، «پیامدهای نظریۀ شناسایی اکسل هونت برای رادیکالیسم معاصر»، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شمارۀ 58: 102-123.
  • پیری، اکبر (۱۳۸۷)، داغ ننگ و هویت اجتماعی، بررسی هویت موردی افراد داغ‌خورده در بین دانشجویان دانشگاه گیلان، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ علوم‌اجتماعی، دانشگاه گیلان.
  • جبلی، خدیجه (1391)، برساخت اجتماعی ناتوانی (مطالعۀ موردی آموزش و پرورش دانش‌آموزان کم‌بینا)، رسالۀ دکتری، دانشکدۀ علوم‌اجتماعی، دانشگاه تهران.
  • سبزیان، سعید (2015)، جسمیت و قدرت: مباحثی در معلولیت و تحول اجتماعی، انتشار الکترونیکی. https://www.goodreads.com/book/show/36151212
  • صادقی فسائی، سهیلا و فاطمی‌نیا، محمد (1394)، «معلولیت؛ نیمۀ پنهان جامعه: رویکرد اجتماعی به وضعیت معلولین در سطح جهان و ایران»، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، شمارۀ 58: 157-192.
  • عباداللهی، حمید، پیری، اکبر و موقر نربین، منصور (1390)، «بررسی موردی عوامل اجتماعی داغ‌ننگ‌زننده بر افراد دارای معلولیت جسمانی آشکار در شهر رشت»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 5 و 6: 196-216.
  • فرح‌بخش، محمدصالح (1399)، مطالعۀ تطبیقی بازنمایی معلولیت در سینمای ایران و جهان با مرور فیلم‌های فارست گامپ پای چپ من رنگ خدا و حوض نقاشی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد روزنامه‌نگاری، دانشگاه علامه طباطبایی.
  • فلیک، اووه (1392)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشرنی.
  • لوزیک، دانیلین (1394)، نگرشی نو در تحلیل مسائل اجتماعی، ترجمۀ سعید معیدفر، تهران: امیرکبیر.
  • منتظرقائم، مهدی و رمضانی‎، حسین (1393)، تحلیل دریافت افراد دارای معلولیت از تصاویر بازنمایی‌شده از آن‌ها در فیلم‌های سینمایی با تأکید بر فیلم‌های میم مثل مادر، شهر زیبا و زمانی برای دوست‌داشتن، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شمارۀ 37: 43-66.
  • Gannon, B., & Nolan, B. (2007), The impact of disability transitions on social inclusion,Social Science & Medicine,  64, No. 7: 1425-1437.
  • Giddens, A. (2008), Sociology, polity press.
  • Hill, M. H. (1985), Bound to the environment: Towards a phenomenology of sightlessness, In Dwelling, place and environment (pp. 99-111), Springer, Dordrecht.
  • Honneth, A. (1996), The struggle for recognition: The moral grammar of social conflicts, MIT press.
  • Goodrich, N. H. (2018), Hello from the other side: Why Iran remains excluded from global disability studies. In Interdisciplinary Approaches to Disability(pp. 187-198), Routledge.
  • Houser, J. A. (1997), Stigma, spread and status: The impact of physical disability on social interaction, The University of Iowa.
  • Saerberg, S. (2015), Chewing accidents: A phenomenology of visible and invisible everyday accomplishments, Journal of Contemporary Ethnography, Vol. 44, No. 5: 580-597.
  • Saerberg, S. (2010), “Just go straight ahead” how blind and sighted pedestrians negotiate space. The Senses and Society, Vol. 5, No. 3: 364-381.
  • Taleporos, G., & McCabe, M. P. (2002), Body image and physical disability—personal perspectives. Social Science & Medicine, Vol. 54, No. 6: 971-980.
  • Walker, C. L. (2008), Counselor Attitudes toward Persons Who are Blind or Visually Impaired A National Counslor Study.
  • Zahavi, D. (2003), Husserl Phenomenology, Stanford University Press
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 830
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 502


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب