سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,099,133
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,206,740
کامران دستجردی, حسن, متقی, افشین. (1401). تبیین ابعاد ژئوپلیتیکی امپریالیسم و قلمروگستری آن. , 54(2), 789-800. doi: 10.22059/jhgr.2022.342700.1008487
حسن کامران دستجردی; افشین متقی. "تبیین ابعاد ژئوپلیتیکی امپریالیسم و قلمروگستری آن". , 54, 2, 1401, 789-800. doi: 10.22059/jhgr.2022.342700.1008487
کامران دستجردی, حسن, متقی, افشین. (1401). 'تبیین ابعاد ژئوپلیتیکی امپریالیسم و قلمروگستری آن', , 54(2), pp. 789-800. doi: 10.22059/jhgr.2022.342700.1008487
کامران دستجردی, حسن, متقی, افشین. تبیین ابعاد ژئوپلیتیکی امپریالیسم و قلمروگستری آن. , 1401; 54(2): 789-800. doi: 10.22059/jhgr.2022.342700.1008487

تبیین ابعاد ژئوپلیتیکی امپریالیسم و قلمروگستری آن

پژوهشهای جغرافیای انسانی
دوره 54، شماره 2، اردیبهشت 1401، صفحه 789-800    اصل مقاله (268 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2022.342700.1008487
نویسندگان
حسن کامران دستجردی1؛ افشین متقی* 2
1دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
2دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی
چکیده
امپریالیسم، به‏‏ مثابة یک نظریه و فرایند، تأثیرات شگرفی در تغییر فضاهای جغرافیایی و مکانیسم‏ های ژئوپلیتیکی گذاشته است. این پدیده، بیش از هر چیزی با وقوع انقلاب صنعتی در بریتانیا و گسترش فضای سرمایه‏ داری، پیوند خورده است؛ به‏ گونه ‏ای که کوشش فزایندة قدرت‏ های اروپای غرب برای گسترش قلمرو خود و به ‏دست‏ آوردن منابع اولیة مورد نیاز برای اقتصاد و صنعت رو به ‏رشد و نیز ایجاد محدودیت برای رقبا امپریالیسم را به مراحل گوناگونی وارد کرده که هر مرحله الگوهای قلمروگستری و ژئوپلیتیکی خاص خود را تولید کرده است. بر این اساس، در تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین الگوهای گسترش قلمروی امپریالیسم با رویکرد رئال‏پلیتیک پرداخته شده است. نتایج نشان می ‏دهد امپریالیسم از منظر فضایی سه مرحله را پشت سر گذاشته است که در ادبیات ژئوپلیتیک از آن با نام «بازی‏های بزرگ» یاد شده است. در مرحلة اول، دو قطب ژئوپلیتیکی بریتانیا و روسیه نیروهای اصلی و هژمون بلامنازع شناخته می‏ شوند که میدان منازعة آنان در قلمرو اورآسیا و جنوب آسیا قرار داشت. در مرحلة دوم، همگرایی چندجانبه علیه آلمان و سپس چندجانبه ‏گرایی اروپای غرب علیه اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت و به تبع آن غرب آسیا و اورآسیا نیز به‏عنوان میدان‏ های ثانوی به فضایی برای رقابت‏ های ژئوپلیتیکی تبدیل شدند. در مرحلة سوم که پس از فروپاشی شوروی آغاز شده و تاکنون ادامه دارد، یک‏جانبه‏ گرایی ایالات متحدة امریکا وجه اصلی و بارز امپریالیسم را تولید کرده است. در این مرحله، غرب آسیا، اورآسیا، و حوزة آسیا- پاسیفیک میدان مهم قلمروگستری به‏‏شمار می‏آیند که با آغاز تحولات اوکراین در زمستان 2022، به‏نظر می‏رسد میدان بازی امپریالیسم از اورآسیا به حوزة آسیا- پاسیفیک و سپس غرب آسیا گسترش یافته و تحولات فضایی گسترده‏ای را تولید خواهد کرد.
کلیدواژه‌ها
امپریالیسم؛ بازی‏ های بزرگ؛ ژئوپلیتیک؛ قلمروگستری؛ میدان‏ رقابت
مراجع
  1. آشوری، داریوش، 1397، دانش‏نامة سیاسی، تهران: مروارید.
  2. ابو، بوسا، 1398، امپریالیسم سایبر، ترجمة پرویز علوی، تهران: ثانیه.
  3. ازکیا، مصطفی و غفاری، غلام‏رضا، 1396، جامعه‏شناسی توسعه، تهران: نشر کیهان.
  4. حافظ‏نیا، محمدرضا، 1396، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: پاپلی.
  5. حافظ‏نیا، محمدرضا، 1398، جغرافیای سیاسی ایران، تهران: سمت.
  6. ساعی، احمد، 1396، مسائل سیاسی- اقتصادی جهان سوم، تهران: سمت.
  7. ساعی، احمد، 1398، نظریه‏های امپریالیسم، تهران: قومس.
  8. صدیق، میرابراهیم، 1399، امریکا و برنامة هسته‏ای کرة شمالی، فصل‏نامة سیاست خارجی، دورة 34، شمارة 1، صص 75-96.
  9. کاویانی راد، مراد، 1394، رویکردی نو در بازتعریف جغرافیای سیاسی، فصل‏نامة پژوهش‏های جغرافیای انسانی، دورة 47، شمارة 3، صص 543-556.
  10. کوهن، سائول، 1393، ژئوپلیتیک نظام جهانی، ترجمة عباس کاردان، تهران: ابرار.
  11. گریفیتس، مارتین، 1397، دانش‏نامة روابط بین‏الملل و سیاست جهان، ترجمة علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
  12. گیدنز، آنتونی، 1397، جامعه‏شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
  13. مرادیان، محسن و صادقی گوهری، سعید، 1392، آینده‏پژوهی تهدیدات نظامی امریکا علیه ایران، فصل‏نامة امنیت‏پژوهی، دورة 12، شمارة 43، صص 145-171.
  14. میرحیدر، دره، عمرانی، صالح و میراحمدی، فاطمه السادات، 1398، مفاهیم جغرافیای سیاسی، تهران: سمت.
  15. مگراف، هاری و کامپ، تام، 1396، امپریالیسم، ترجمة علیرضا مقتدر، تهران: نشر کویر.
  16. مومسن، ولفگانگ و همکاران، 1395، نظریه‏های امپریالیسم، ترجمة احمد ساعی، تهران: قومس.
  17. مویر، ریچارد، 1396، درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، ترجمة دره میرحیدر، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
  18. والبرگ، اریک، 1394، امپریالیسم پسامدرن: ژئوپلیتیک و بازی‏های بزرگ، ترجمة افشین متقی و مصیب قره‏بیگی، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
  19. Arendt, H., 2019, Totalitarian Imperialism: Reflections on the Hungarian Revolution. The Journal of Politics, 20(1): 25-43.
  20. Cain, P. J., 2017, Capitalism, Aristocracy and Empire: Some 'Classical' Theories of Imperialism Revisited. The Journal of Imperial and Commonwealth History, 35(4): 25-47.
  21. Christopher, A.J., 2015, Patterns of British Overseas Investment in Land. Transactions of the Institute of British Geographers. New Series, 10(4): 452-466.
  22. Degorge, B., 2012, The Modernization of Education: A Case Study of Tunisia and Morocco. The European Legacy, 7(5): 579-596.
  23. Figueira, D., 2014, The Geopolitics of LNG in Trinidad and Tobago and Venezuela in the 21st Century. Geographical Review, 59(4): 81-98.
  24. Gartzke, E. and Skrede Gleditsch, K., 2013, Identity and Conflict: Ties that Bind and Differences that Divide, European Journal of International Relations, 12(1): 53-87.
  25. Harley, J. B., 2018, Deconstructing the Map, Cartographic: The International Journal for Geographic Information and Geo-visualization, 26 (2): 1-20.
  26. Rice, L., 2013, Between empire and nation: Francophone West African students and decolonization. Atlantic Studies, 10(4): 131-147
  27. Winslow, E.M., 2020, Marxian, Liberal, and Sociological Theories of Imperialism. Journal of Political Economy, 39(6): 713-758.
  28. Xypolia, I., 2016, Divide et Impera: Vertical and Horizontal Dimensions of British Imperialism. Critique, 44(3): 221-231.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 801
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 496


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب