پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,972,412 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,644,099 |
تحلیل الگوهای استقراری عصر آهن دشت پیرانشهر با تکیه بر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 28، اسفند 1400، صفحه 97-115 اصل مقاله (348.42 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2021.257545.142564 | ||
| نویسندگان | ||
| عبیدالله سرخ آبی* 1؛ رضا رضالو2؛ کریم حاجی زاده3 | ||
| 1دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل، ایران. | ||
| 2استادیار باستا ن شناسی دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل، ایران. | ||
| 3مدیر کل میراث فرهنگی استان اردبیل و عضو هیئت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه محقق | ||
| چکیده | ||
| تفسیر رفتارهای گذشته ی انسان و توجّه به درک و سنجش فرایندهای پیچیدهی تعاملی بین انسان و محیط از حیث وابستگی آن به اجزای محیط طبیعی و اکولوژیکی در مرکز توجّه باستان شناسی جدید قرار دارد. بررسی های باستانشناسی و تحلیل الگوهای استقراری، از روش های شناخته شده در باستان شناسی برای کمک به شناخت این فرایندهای تعاملی است. حوضه ی جنوبی دریاچهی ارومیه با مطالعات هیات باستانشناسی دانشگاه پنسیلوانیا در تپه حسنلو و دشت سندوس به یکی از مهمترین مناطق باستان شناختی و مبنایی برای گاهنگاری در شمالغرب ایران بدل گشت. در این میان دشت پیرانشهر از طرفی به دلیل همجواری با محوطه حسنلو در شمال و محوطه ربط در جنوب و از طرف دیگر به دلیل همسایگی این منطقه با قدرت های بزرگی چون آشور و اورارتو و مانّا در نیمه ی اوّل هزارهی اوّل ق.م جزو نواحی مهمّ از نظر مطالعات باستانشناسی عصر آهن شمالغرب ایران است. پژوهش پیش رو با این فرض که استقرارهای عصر آهن دشت پیرانشهر از الگوی استقراری مشخّصی پیروی میکنند، دشت پیرانشهر را بررسی کرد. در این پژوهش سعی گردید با استفاده از روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای و به کارگیری مدل های تحلیل جغرافیایی تفسیر روشمند و مناسبی از نحوهی توزیع محوطه های عصر آهن و هزارهی اول ق.م دشت پیرانشهر ارائه گردد. بررسی ها نشان داد که استقرارهای عصر آهن منطقه بیش از همه تحت تأثیر دو عامل جغرافیایی ارتفاع از سطح دریا و میزان دسترسی به رودخانه ها بوده و همین امر باعث ایجاد شبکه های خطّی در مسیر رودخانه ها و با ارتفاع گزینی مناسب نسبت به دشت گردیده است. همچنین مشخص شد که استقرارهای عصر آهن این دشت به تبعیت از شکل ناهمواری ها و جغرافیای طبیعی منطقه در نیمهی نخست هزارهی اول ق.م با ایجاد سلسله مراتب استقراری مشخّص میل به سوی تشکیل یک واحد سیاسی مستقل محلی داشته است که میتوان نشانه های وجود این واحد سیاسی را در متون آشوری نو با نام خوبوشکیا شناسایی کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| الگوی استقراری؛ عصر آهن؛ هزارهی اول ق.م؛ دشت پیرانشهر؛ GIS | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Analysis of Settlement Patterns of Iron Age in Piranshahr Plain Relying on Geographic Information System (GIS) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Obaidollah Sorkhabi1؛ reza rezaloo2؛ KARIM HAJIZADEH3 | ||
| 1Ph.D Candidate Archeology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabili, Iran. | ||
| 2Assistant Professor in Archeology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabili, Iran. | ||
| 3The member of scientific board and assistant professor of archaeology in Mohagheghe Ardebili Universiyt | ||
| چکیده [English] | ||
| Interpretation of human’s old behaviors in the past and paying attention to complex and interactive processes between humans and the environment to be understood in terms of their dependence on the components of the natural and ecological environment is the center of modern archaeology’s attention. Archaeological surveys and analysis of settlement patterns are considered well-known methods in archaeology to help identify these interactive processes.With the studies of the Archaeological Board of the University of Pennsylvania on Hasanlu Hill and the Sandus Plain, the southern basin of Lake Urmia became one of the most important archaeological sites and a basis for chronology in northwestern Iran. Meanwhile, Piranshahr plain on one hand due to its proximity toHasanlu area in the north and Rabat area in the south and on the other hand due to the neighborhood of this area with great powers such as Assyria, Urartu and Mana in the first half of the first millennium BC, Is one of the important areas in terms of archaeological studies of the Iron Age in northwestern Iran. This study examined the Piranshahr plain, assuming that the Iron Age settlements of the Piranshahr plain follow a specific settlement pattern. In this research, using field and library studies and geographical analysis models, a methodical and appropriate interpretation of the distribution of Iron Age areas and the first millennium BCPiranshahr plain was presented. Studies have shown that the Iron Age settlements in the region are most affected by two geographical factors, altitude from sea surface and access to rivers, and this has led to the creation of linear networks in the course of rivers resulting to a suitable choice of height relating to the plain. It was also found that the Iron Age settlements of this plain, following the shape of the roughness and natural geography of the region in the first half of the first millennium BC, by creating a specific settlement hierarchy, tended to form an independent local political unit. The existence of this political unit in modern Assyrian writings as Xubuskie could be identified. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| settlement pattern, Iron age, first millennium BC, Piranshahr plain, GIS | ||
| مراجع | ||
|
آفتاب، احمد و همکاران، (١٣٩٣)، بررسی تأثیر عوامل طبیعی در توزیع فضایی مراکز باستانی آذربایجانغربی با استفاده از GIS، برنامهریزی فضایی، پاییز ١٣٩٣، شماره ١٤، صص ٣٧ تا ٦٠.
بیننده، علی، (١٣٨٧)، بررسی باستانشناسی حوضهی رودخانهی زاب کوچک، پایاننامهی کارشناسی ارشد رشتهی باستانشناسی، دانشگاه تربیت مدرّس، تهران.
بیننده، علی، (١٣٩٠)، بازنگری دورهی مس و سنگ شمالغرب ایران (مطالعهی موردی: تپّهی لاوین)، پایاننامهی دکتری باستانشناسی پیش از تاریخ، دانشگاه تربیت مدرّس، تهران.
خانمحمّدی، بهروز و همکاران، (١٣٨٧)، گزارش محوّطههای ثبتی شهرستان پیرانشهر در سال ١٣٨٧، بایگانی فنّی سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجانغربی، منتشر نشده.
خرّازی، ابراهیم و همکاران، (١٣٨٧)، گزارش محوّطههای ثبتی شهرستان پیرانشهر در سال ١٣٨١، بایگانی فنّی سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجانغربی، منتشر نشده.
درِوِت، پیتر اِل، (١٣٩٢)، درآمدی بر باستانشناسی میدانی، ترجمهی حجّت دارابی، تهران، سمت.
سرفراز، علیاکبر و بابک راد، (١٣٤٥)، گزارشهای باستانشناسی منطقهی آذربایجانغربی، مرکز اسناد و مدارک فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور، منتشر نشده.
سعیدی هرسینی، محمدرضا و کمالالدّین نیکنامی و اکرم طهماسبی، (١٣٩١)، برهمکنش محیط و فرهنگ: چشمانداز جغرافیایی و تحلیل باستانشناختی از استقرارهای دورهی مسسنگی زاگرس مرکزی، پژوهشهای باستانشناسی ایران، بهار و تابستان ١٣٩١، دورهی دوّم، شماره ٢، صص ٢٥-٣٦.
فاگان، برایان، (١٣٩٠)، درآمدی بر باستانشناسی (اصول، مبانی و روشها)، ترجمهی غلامعلی شاملو، تهران، سمت.
فدر، کنت و همکاران، (١٣٩٢)، روشهای میدانی در باستانشناسی، مترجمان: کمالالدین نیکنامی و حسین صبری، تهران، سمت.
قلیزاده، خیراللّه و همکاران، (١٣٨٦)، گزارش محوّطههای ثبتی شهرستان پیرانشهر در سال ١٣٨٥، بایگانی فنّی سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجانغربی، منتشر نشده.
کریمی، جلال و منوچهر فرجزاده اصل، (١٣٨٨)، تحلیل الگوهای فضایی استقرارگاههای باستانی دشت میاناب شوشتر با کاربرد سنجش از دور و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، مدرّس علوم انسانی، زمستان ١٣٨٣، شماره ٣٥، صص ١١٣-١٢٦.
مترجم، عبّاس و طیّبه الماسی، (١٣٩٢)، بررسی تغییرات فرهنگی دشت کنگاور از دورهی مسسنگ تا پایان عصر مفرغ بر اساس مدلهای استقراری، پژوهشهای باستانشناسی ایران، شماره ٥، ٥١-٦٢.
نیکنامی، کمالالدّین، (١٣٨٤)، ارائهی مدل برای تخمین و سنجش بسندگی اندازهی نمونه و انتخاب اشکال بهینهی پیمایشی در استراتژیهای بررسیهای میدانی باستانشناختی، مجله دانشکدهی ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دورهی ٢، شمارهی ١٧٣، ٤٣-٦٠.
یوسفی زُشک، روحاللّه و سعید باقیزاده، (١٣٩١)، کاربرد سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (GIS) در تحلیل الگوهای استقراری: مطالعهی موردی محوّطههای دشت درگز از دورهی نوسنگی تا پایان عصر آهن IV، نامهی باستانشناسی، بهار و تابستان ١٣٩١، دورهی دوّم، شمارهی ٢، صص ٧-٢٤.
Aftab, Ahmad et al., 2014, Study of the impact of natural factors on the spatial distribution of the ancient centers of West Azerbaijan using GIS. Spatial Planning, fall 2014, No. 14, pp. 37-60. [in Persian]. Binandeh, Ali, 2008, Archaeological study of the Small Zab River basin, Master Thesis in Archaeology, Tarbiat Modares University, Tehran. [in Persian]. Binandeh, Ali, 2011, A Review of the Copper and Stone Age of Northwestern Iran (Case Study: Lavin Hill), PhD Thesis in Prehistoric Archaeology. Tarbiat Modares University, Tehran. Khan Mohammadi, Behrooz et al., 2008, The report of Piranshahr city registration sites in 2008,technical archive of the Cultural Heritage Organization of West Azerbaijan Province, has not been published. [in Persian]. Kharazi, Ebrahim et al., 2008, Piranshahr city registration sites report in 2002, technical archive of the Cultural Heritage Organization of West Azerbaijan Province, has not been published. [in Persian]. Drout, Peter L., 2013, An Introduction to Field Archaeology , translated by HojjatDarabi, Tehran, Samat. Sarfaraz, Ali Akbar and Babak Rad, 1967, Archaeological Reports of the West Azerbaijan Region, Center for Cultural Documents of the Cultural Heritage Organization, has not been published. [in Persian]. SaeedHersini, Mohamadreza and Kamaladin Niknami and Akram Tahmasebi, 2013, Environment and Culture Interaction: Geographical Landscape and Archaeological Analysis of the Settlements of the Central Zagros Stone Age, Iranian Archaeological Research, Spring and summer 2012, Volume 2, Number 2, pp. 25-36. [in Persian]. Fagan, Bryan, 2011, An Introduction to Archaeology (Principles, Foundations and Methods), translated by Gholamali Shamloo, Tehran, Samat. [in Persian]. Feder, Kent et al., 2013, Field Methods in Archaeology, Translators: KmaluddinNiknami and HosseinSabri, Tehran, Samat. [in Persian]. Gholizadeh, Kheirolah et al., 2008, The Report of Piranshahr city registration sites in 2006, the technical archive of Cultural Heritage Organization of West Azerbaijan Province, has not been published. [in Persian]. Karimi, Jalal and Manouchehr FarajzadehAsl, 2010, Analysis of Spatial Patterns of Ancient Settlements in the Mianab Plain of Shushtar Using Remote Sensing and Geographic Information Systems, Lecture of Humanities, Winter 2004, No. 35, pp. 113-126. [in Persian]. YousefiZoshk, Rohollah and Saeid Baghizadeh, 2012, Application of Geographic Information Systems (GIS) in the analysis of settlement patterns: a case study of Dargaz plain sites from the Neolithic period to the end of the Iron Age I, Archaeological Letter, Spring and summer of 2012, Volume 2, Number 2, Pp. 7-24. [in Persian]. Johnson, H. 2007. Ideas of Landscepe, Londen, Blackwell Publishing. Kowalewski, S. A. 2008. Regional Settelement Pattern Studies, Jornal Archaeo Res, vol 16, pp: 225-285. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 231 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 254 |
||