گلچوبی دیوا, شهربانو, جلالیان, سید اسحاق. (1401). مطالعه رفتار محیط زیستی زنان روستایی با استفاده از تئوری ارزش- عقیده- هنجار مطالعه موردی: روستای دیوا شهرستان بابل. , 54(3), 1143-1159. doi: 10.22059/jhgr.2022.328649.1008360
شهربانو گلچوبی دیوا; سید اسحاق جلالیان. "مطالعه رفتار محیط زیستی زنان روستایی با استفاده از تئوری ارزش- عقیده- هنجار مطالعه موردی: روستای دیوا شهرستان بابل". , 54, 3, 1401, 1143-1159. doi: 10.22059/jhgr.2022.328649.1008360
گلچوبی دیوا, شهربانو, جلالیان, سید اسحاق. (1401). 'مطالعه رفتار محیط زیستی زنان روستایی با استفاده از تئوری ارزش- عقیده- هنجار مطالعه موردی: روستای دیوا شهرستان بابل', , 54(3), pp. 1143-1159. doi: 10.22059/jhgr.2022.328649.1008360
گلچوبی دیوا, شهربانو, جلالیان, سید اسحاق. مطالعه رفتار محیط زیستی زنان روستایی با استفاده از تئوری ارزش- عقیده- هنجار مطالعه موردی: روستای دیوا شهرستان بابل. , 1401; 54(3): 1143-1159. doi: 10.22059/jhgr.2022.328649.1008360
مطالعه رفتار محیط زیستی زنان روستایی با استفاده از تئوری ارزش- عقیده- هنجار مطالعه موردی: روستای دیوا شهرستان بابل
1دانشجوی دکترای برنامه ریزی محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
رشد فزاینده جمعیت و تخریب شدید محیط‌زیست توسط انسان از یک‌سو و عدم شناخت و استفاده از ظرفیت‌های انسانی موجود در کنترل و کاهش معضلات زیست‌محیطی، سکونتگاه‌های انسانی را با مشکلات فراوانی روبرو نموده است. با توجه به اینکه بسیاری از مشکلات زیست‌محیطی از انسان‌ها ناشی می‌شود، رفتارهای زیست‌محیطی انسان از مهم‌ترین و مؤثرترین عوامل بر محیط‌زیست است. به‌نحوی‌که ضمن تأثیر بر مسائل محیط زیستی، تحت تأثیر آن‌ها قرار می‌گیرد. هدف این تحقیق مطالعه رفتارهای زیست‌محیطی زنان روستای دیوا در شهرستان بابل می‌باشد روش پژوهش کیفی است و جامعه آماری شامل کلیه زنان روستای دیوا است که حجم نمونه 20 نفر که به اشباع نظری ختم گردید و نمونه‌گیری به شیوه هدفمند بود. در این پژوهش از تئوری ارزش-عقیده- هنجار برای بررسی اثرگذاری عوامل مهم بر رفتار زیست‌محیطی زنان روستایی استفاده‌شده است. نتایج حاصل از مصاحبه‌ها نشان می‌دهد بر اساس دسته‌بندی باورها و رویه‌های زنان روستایی پیرامون طبیعت و محیط‌زیست، آن‌ها رفتارهای محیط زیستی متفاوتی داشتند این رفتارها شامل مؤلفه‌های سبک زندگی حفاظتی، آگاهی از پیامدها، هنجارهای شخصی، ارزش‌های زیست‌بوم و جهان‌بینی اکولوژیکی است. همچنین می‌توان گفت متغیرها بر یکدیگر و بر رفتار محیط زیستی زنان موثر بوده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که با توجه به نقش برجسته هنجارهای شخصی و لحاظ نمودن اعتقادات و آموزه‌های دینی و مذهبی، حفاظت محیط‌زیست می‌تواند به‌عنوان یک هنجار اعتقادی و اخلاقی موردتوجه قرار گیرد. نکته مهم دیگر افزایش آگاهی و دانش محیط زیستی زنان روستایی است که با شناخت اثرات فعالیت‌ها بر محیط‌زیست روستا می‌توانند آن‌ها را مدیریت نموده و اثرات را به حداقل کاهش دهند.
احمدیان، داریوش و حقیقتیان، منصور. (1395). تحلیل جامعه‌شناختی نقش عوامل فرهنگی بر رفتارهای زیست‌محیطی شهری موردمطالعه (شهروندان شهر کرمانشاه). مطالعه جامعه‌شناختی شهری. 6(18). 76-51.
استراس، آنسلم و کوربین، جولیت. (1385). اصول روش تحقیق کیفی (نظریه مبنایی). ترجمه بیوک محمدی. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اسدی، معصومه و مهرابی، محبوبه. (1397). بررسی عوامل زمینه‌ای و اجتماعی مؤثر بر رفتارهای زیست‌محیطی شهروندان بندرعباس. پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان. 10(15). 134-118.
ببی، ارل. (1388). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. ترجمه رضا فاضل. تهران: انتشارات سمت.
بیات، ناصر؛ رستگار، ابراهیم و عزیزی، فاطمه (1390). حفاظت محیط‌زیست و مدیریت منابع خاک روستایی در ایران، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای. 1(2). 87-63.
جعفری، سکینه؛ نجار زاده، محمد؛ جعفری، نرگس؛ رجبی، نگار. (1396). رابطه ساختاری ارزش ادراک‌شده و رضایت گردشگر با رفتار مسئولانه زیست‌محیطی: نقش میانجی مشارکت گردشگر. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری. 12(37).151-115.
حاتمی نژاد، حسین و جاهدی، فاطمه. (1388). جایگاه دانش زیست‌محیطی زنان در توسعه پایدار شهری، مجله شهرداری‌ها.9(95). 55-50.
حاجی‌زاده میمندی، مسعود و فلک الدین، زهرا. (1396). بررسی عوامل اجتماعی-فرهنگی موثر بر رفتارهای زیست محیطی مسئولانه مطالعه موردی: شهروندان شهر خرم آباد. فصلنامه توسعه اجتماعی. 12(1).36-7.
حجازی، یوسف و اسحاقی، سید رضا (1393) تبیین رفتار زیست‌محیطی روستاییان استان‌های غرب کشور بر اساس مدل رفتار برنامه‌ریزی‌شده، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 45، شماره 2، صص.267-257.
خبری، زهرا؛ فاخران، سیما و سودائی زاده، حمید. (1391). بررسی مدیریت زنان در حفاظت محیط‌زیست. دومین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست. تهران.
خواجه شکوهی، علیرضا؛ نجفی کانی، علی‌اکبر و وصال، زینب. (1394). بررسی عوامل مؤثر بر آگاهی‌های زیست‌محیطی روستاییان مطالعه موردی: دهستان جاغرق در شهرستان بینالود. مجلّه پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی. 4(1).95-85.
خوش فر، غلامرضا؛ صالحی، صادق؛ وصال، زینب و عباس زاده، محمدرضا. (1394). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر آگاهی‌های زیست‌محیطی روستاییان، مطالعه موردی: دهستان جاغرق شهرستان بینالود. پژوهشهای روستایی. 6 (1).158-137.
رحمانی، بیژن و مجیدی، بتول. (1388). عوامل مؤثر بر مشارکت زنان در حفظ محیط‌زیست شهری با تأکید بر نگرش اکوفمینیستی. فصلنامه جغرافیایی آمایش. 2(7). 29-11.
رحیمی فیض‌آباد، فاطمه؛ یزدان پناه، مسعود؛ فروزانی، معصومه، محمدراده، سعید (1395) تعیین عوامل موثر بر رفتار حفاظت از آب کشاورزان در شهرستان سلسله: کاربرد مدل فعال‌سازی هنجار، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 47، شماره 2، صص.390-379.
سجاسی قیداری، حمدالله و عزیزی، ثریا. (1395). سنجش و تحلیل سطح سواد زیست‌محیطی کشاورزان مطالعه موردی: روستاهای دهستان زوارم شهرستان شیروان. روستایی جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. 27(3). 130-107.
صالحی، صادق. (1390). رفتارهای زیست‌محیطی، دانش زیست‌محیطی و تحصیلات. مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز. 18(2).220-201.
صالحی، صادق؛ معمار، رحمت‌الله و باید، آرزو. (1394). تبیین جامعه‌شناسی رفتار محیط زیستی گردشگران مطالعه موردی: پارک جنگی نور. مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری. 4(15).127-107.
صفا، لیلا؛ صلاحی مقدم، نفیسه و گنج خانلو، مهدی (1396) مدل یابی رفتار حفاظت زیست‌محیطی روستاییان بر مبنای تئوری ارزش- عقیده- هنجار (موردمطالعه: شهرستان خدابنده)، فصلنامه علوم ترویج و آموزش کشاورزان ایران، 13(2)، 108-91.
صیدی، محمدرضا؛ برادارن، مسعود و یزدان‌پناه، مسعود (1398) مدل یابی عوامل مؤثر بر رفتار اخلاقی زیست‌محیطی روستاییان با تأکید بر نظریه ارزش عقیده هنجار موردمطالعه: دهستان‌های علی شروان و میش خاص در بخش سیوان از توابع شهرستان ایلام، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 2(4)، 787-773.
عباس زاده، محمد و کریم زاده، سارا. (1396). جهت‌گیری زنان نسبت به محیط‌زیست مطالعه موردی شهر ارومیه، مسائل اجتماعی ایران. 8(2).150-121.
عزمی، آئیژ و مطیعـی لنگـرودی، حسـن. (1390). مـروری بـر مشکلات زیست‌محیطی روسـتاهای ایـران و راهکارهـای حـل این مشکلات. مجله مسـکن و محـیط روسـتا. ۳۰ (۱۳۳).۱۰۱-۱۱۵.
عقیلی، سیدمحمود؛ خوش فر، غلامرضا و صالحی، صادق. (1388). سرمایه اجتماعی و رفتارهای زیست‌محیطی مسئولانه در شمال ایران (مطالعه موردی: استان‌های گیلان، مازندران و گلستان). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 16(1).250-236.
علیقلی زاده فیروزجایی، ناصر؛ رمضان زاده لسبوئی، مهدی و اسمعیلی، مجید. (1394). سنجش رفتارهای زیست‌محیطی گردشگران در مقصدهای کویری و بیابانی مطالعه موردی: نواحی روستایی شهرستان خور وبیابانک. مجلّه پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی. 6(2).274-253.
فتحی، کوروش و فرمهینی فراهانی، محسن. (1382). دانش زیست‌محیطی زنان برای توسعه پایدار. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
کاظمی، نسرین. (1395). گروه‌های متفاوت روستایی و حفاظت از محیط‌زیست، مسکن و محیط روستا. 35 (155).157 -143.
لاریجانی، مهسا؛ نوری، زهرا (1398). بررسی میزان بی‌تفاوتی نوع‌دوستانه زنان شهر ملارد و عوامل مرتبط با آن. دو فصلنامه پژوهشهای انتظامی- اجتماعی زنان، 7(1)، 36-25.
مختاری ملکی آبادی، رضا؛ عبداللهی، عظیمه السادات و صادقی، حمیدرضا. (1393). تحلیل و بازشناسی رفتارهای زیست‌محیطی شهری مطالعه موردی: شهر اصفهان سال 1391. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. 5(18).20-1.
نعیمی، امیر؛ مهنی رفتار، رضوان؛ سبحانی، سید محمد جواد (1397) بررسی رفتار زیست‌محیطی زنان روستایی حوضه هلیل رود جیرفت با استفاده از نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده، فصلنامه روستا و توسعه، سال 21، شماره 3، صص. 121-97.
نواح، عبدالرضا و فروتن کیا، شهروز (1390) بررسی رابطه بین کنش عقلانی و رفتارهای زیست‌محیطی (موردمطالعه: جامعه شهری اندیمشک)، فصلنامه علوم و مهندسی محیط‌زیست، ۵۱، 78-69.
نیکخواه، هدایت الله و بهزادی، سجاد. (1395). بررسی تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی تأسیسات صنعتی بر فرایند توسعه نمونه موردی: شهرستان جم. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 8(4)، 99-83.
واحدی، مرجان؛ سلیمان نژاد، سمیه و مراد نژادی، همایون. (1395). نیاز آموزشی حفظ محیط‌زیست زنان روستایی شهرستان ایلام، فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 8(39)، 136-122.
ولی زاده، ناصر؛ بیژنی، مسعود و عباسی، عنایت. (1394). تحلیل محیط‌زیست گرایانه رفتار مشارکتی کشاورزان در حفاظت از منابع آب سطحی در حوزه جنوبی آبریز دریاچه ارومیه، مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 11(2)، 201-183.
ولیزاده، ناصر؛ بیژنی مسعود و عباسی، عنایت. (1394) تحلیل محیط‌زیست گرایانه رفتار مشارکتی کشاورزان در حفاظت از منابع آب سطحی در حوزه جنوبی آبریز دریاچه ارومیه، نشریه علوم و ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 11(2)، 201-183.
Stern, PC., Dietz, T., Abel, T., Guagnano, GA., Kalof, L., (1999). A value-belief-norm theory of support for social movements: The case of environmentalism. Human ecology review. 6(2). pp. 81-97.
