سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,092,848
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,196,958
نوربخش, یونس, رسولزاده, میکائیل. (1401). ایستارهای گفتمان‌های روشنفکری دینی ایران معاصر در سلامت اجتماعی افراد جامعه. , 11(2), 517-540. doi: 10.22059/jisr.2022.319649.1187
یونس نوربخش; میکائیل رسولزاده. "ایستارهای گفتمان‌های روشنفکری دینی ایران معاصر در سلامت اجتماعی افراد جامعه". , 11, 2, 1401, 517-540. doi: 10.22059/jisr.2022.319649.1187
نوربخش, یونس, رسولزاده, میکائیل. (1401). 'ایستارهای گفتمان‌های روشنفکری دینی ایران معاصر در سلامت اجتماعی افراد جامعه', , 11(2), pp. 517-540. doi: 10.22059/jisr.2022.319649.1187
نوربخش, یونس, رسولزاده, میکائیل. ایستارهای گفتمان‌های روشنفکری دینی ایران معاصر در سلامت اجتماعی افراد جامعه. , 1401; 11(2): 517-540. doi: 10.22059/jisr.2022.319649.1187

ایستارهای گفتمان‌های روشنفکری دینی ایران معاصر در سلامت اجتماعی افراد جامعه

مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
مقاله 10، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 42، تیر 1401، صفحه 517-540    اصل مقاله (994.73 K)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jisr.2022.319649.1187
نویسندگان
یونس نوربخش1؛ میکائیل رسولزاده* 2
1دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
2دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی-فرهنگی دانشگاه تهران
چکیده
سلامت اجتماعی در چند سال اخیر مورد توجه واقع شده است. هرچند عوامل مختلفی در سلامت اجتماعی مؤثرند، نقش دین در سلامت اجتماعی افراد به‌خصوص در جامعۀ ایرانی غیرقابل‌چشم‌پوشی است و فکر دینی و دینداری همچنان جایگاه مهمی در سپهر اندیشۀ ایرانیان دارد. بدین‌ترتیب از یک طرف دین و دینداری جامعۀ ایران در وضعیتی است که به‌خاطر نفوذ و گسترۀ آن نمی‌توان در حوزۀ سلامت اجتماعی به آن بی‌تفاوت بود و از سویی دیگر، مشکلات دینداری در جامعۀ ایران نشان از این دارد که روشنفکری دینی در جامعۀ ایران مقولۀ کم‌اهمیتی نیست. از این‌رو به ایستارهای گفتمان‌های روشنفکری دینی در سلامت اجتماعی پرداختیم. این تحقیق از نوع کیفی و روش آن، تحلیل گفتمان با رویکرد لاکلا، موفه و فرکلاف با تکنیک‌های تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا است. براساس اهداف تحقیق، مؤلفه‌های سلامت اجتماعی (انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، پذیرش اجتماعی، همبستگی اجتماعی و شکوفایی اجتماعی) در گفتمان‌های روشنفکری دینی در ایران معاصر شامل گفتمان لیبرالی اندیشۀ دینی به نمایندگی بازرگان، گفتمان نوسنت‌گرا به نمایندگی سید حسین نصر و گفتمان رادیکال-انتقادی به نمایندگی علی شریعتی حول مفهوم سلامت اجتماعی را با لحاظ‌کردن عنصر دین کنکاش کرده‌ایم. مطابق اصول تحلیل گفتمان، ابتدا مفصل‌بندی گفتمان و عناصر در مفصل‌بندی و حوزۀ گفتمانگی و دال‌های مرکزی گفتمان‌ها در سلامت اجتماعی با مؤلفه‌های مد نظر کییز و شاپیرو در آثار و سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های نمایندگان گفتمان‌های روشنفکری دینی در ایران را بازنمایی کردیم. در میان روشنفکران دینی به‌رغم تنوع تعابیر، به‌خصوص در ابعاد مختلف و آنچه در این تحقیق به‌عنوان دال‌های مرکزی اختیار شده‌اند، می‌توان خطوط مشترکی یافت. ایمان، تعالی‌جویی معنوی، خاصیت معنابخش و جان‌پرور دین، هواداری سازوکارهای دموکراتیک و وفادار به آزادی، عقل‌گرایی در موازات معناگرایی دینی، اقتضائات تاریخی دین، بازنگری انتظارات و توقعات از دین، قائل به قرائت‌پذیری دین و کثرت‌گرایی و در عین اعتقاد به شریعت و مناسک، تلاش می‌کنند تلقی اخلاقانه-عارفانه‌ای از دین ارائه دهند که متضمن بسیاری از مفاهیم اساسی سلامت اجتماعی است.
کلیدواژه‌ها
ایران معاصر؛ ایستار؛ روشنفکری دینی؛ سلامت اجتماعی؛ گفتمان
مراجع
  • آقاگل‌زاده، فردوس (1385)، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.
  • آغاجری، سید هاشم (1379)، «گرایش‌های روشنفکری دینی و نمایندگان آن‌ها»، بازتاب اندیشه، شمارۀ 9: 47-52.
  • بازرگان، مهدی (1341)، مرز میان دین و سیاست، تهران: سهامی انتشار.
  • بازرگان، مهدی (1374)، «آخرت و خدا، هدف بعثت انبیاء»، مجلۀ کیان، شمارۀ 28: 46-50.
  • بازرگان، مهدی (1344)، دل‌ودماغ و آثار عظیم اجتماع، تهران: سهامی انتشار.
  • جواهری فاطمه، سراج زاده سید حسین، اورعی نیلوفر(1395)، «تحلیل جامعه شناختی جهت گیری تبلیغ دینی نسبت به امر سلامت مورد مطالعه: مبلغان و مخاطبان سخنرانی های مذهبی شهر قم»، فصلنامه راهبرد فرهنگ ، شمارۀ 33 : 67 -99
  • دوستدار، آرامش (1370)، امتناع تفکر در فرهنگ دینی، پاریس: خاوران.
  • شایگان، داریوش (1398)، افسون‌زدگی جدید: هویت چهل‌تکه و تفکر سیار، تهران: فرزان روز.
  • شریعتی، علی (1361)، چه باید کرد؟، مجموعه آثار (20)، تهران: دفتر تدوین و نشر آثار معلم شهید دکتر علی شریعتی.
  • شریعتی، علی (1361)، انسان، مجموعه آثار (24)، تهران: دفتر تدوین و نشر آثار معلم شهید دکتر علی شریعتی.
  • شریعتی، علی (1361)، انسان بی‌خود، مجموعه آثار (25)، تهران: دفتر تدوین و نشر آثار معلم شهید دکتر علی شریعتی.
  • فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل گفتمان انتقادی،ترجمۀ فاطمه شایسته‌پیران و همکاران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  • فرهمند، مهناز و میلاد درخشانی (1399)، «مطالعۀ مدارای دینی اهل تشیع و اهل تسنن شهر زاهدان و عوامل مؤثر بر آن»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 1: 57 -82.
  • کوزر، لیوئیس (1372)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی،ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
  • محسنی تبریزی، علیرضا (1395)، روش تحقیق کیفی در مکاتب تفسیری (زمینه و کاربرد)، تهران: اطلاعات.
  • نصر، سید حسین (1384)، آرمان‌ها و واقعیت‌های اسلام، ترجمۀ ان‌شاء‌الله رحمتی، تهران: جامی.
  • نصر، سیدحسین (1383)، معرفت و معنویت، ترجمۀ ان‌شاء‌الله رحمتی، تهران: سهروردی.
  • نصر، سیدحسین (1398)،اسلام سنتی در دنیای متجدد، ترجمۀ محمد صالحی، تهران: سهروردی.
  • نصر، سیدحسین (1395)، دین و نظام طبیعت، تهران: حکمت.
  • نصر، سیدحسین (1398)، جوان مسلمان و دنیای متجدد، ترجمۀ مرتضی اسعدی، تهران: طرح نو.
  • نصر اصفهانی، آرش، روزخوش، محمد و پویا دریس (1397)، «دینداری و رضایت از زندگی»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 4: 27–
  • نوربخش، یونس، قنبری، نوذر و هابیل حیدرخانی (1396)، ارتباط بین حمایت اجتماعی با سلامت اجتماعی جوانان مناطق حاشیه‌ای (مورد مطالعه: مناطق حاشیه‌ای شهر کرمانشاه)، بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 2: 233-245.
  • Allen, C. S, &. Thomas, V. M, & James E. P (2015), “A meta‐analytic review of religious or spiritual involvement and social health”. Among Patients Journal Concer, 121: 5-12.
  • Ellison, C.G. George, L.K. (1994), “Religious involvement, social ties, and social support in a southeastern community”. Journal for the Scientific Study of Religion, No. 9: 33-46.
  • Foucault, M. (1971), “Orders of Discourse”. Social Science Information, 10: 7-30.
  • Keyes, C. M. (1998), “Social well-being”. Social Psychology Quarterly, No. 61: 21-41.
  • Kozer, L. (1993), Life and Thought of Eminent Sociologists. Translated by: M. Salasi. Tehran: Elmi.
  • Shapiro, A., Keyes, C., & Lee, M. (2007), “Marital status and social well-being: Are the married always better off Springer”. Science Business Media, No. 88: 329-347.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 505
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 320


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب