تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,115,846 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,220,219 |
بازتاب خواست قانون در نقد معماری و شهرهای پیشامدرن ایرانی در دوران مشروطه موردپژوهی: خاطرات عینالسلطنه؛ از ۱۳۰۰ تا ۱۳۳۹ ه.ق | ||
نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی | ||
دوره 26، شماره 2، تیر 1400، صفحه 5-15 اصل مقاله (427.61 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfaup.2022.270322.672169 | ||
نویسندگان | ||
کامیار صلواتی1؛ حامد مظاهریان* 2؛ سعید حقیر2 | ||
1کارشناس ارشد مطالعات معماری ایران، گروه معماری، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
2دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
در این مقاله به روش تفسیری-تاریخی و با استناد به متنی دستاوّل از دوران قاجار یعنی «خاطرات عینالسلطنه»، در پی پاسخ به این پرسش برآمدهایم که عینالسلطنه بهعنوان یکی از کسانی که هم دست به ثبت آراء و نظرات خود زده و هم علیرغم بستگیهایش به دربار خواهان تغییر جدّی اوضاع ایران است، چه نقدهایی بر معماری و شهرهای پیشامدرن ایران داشته است و چگونه میتوان این نقدها را با توجّه به خواست قانون بهعنوان مطالبهای محوری در دوران مشروطه تحلیل کرد؟ برای رسیدن به این منظور، پس از معرفی چارچوب نظری تحقیق که بر اساس تحلیلهای محمدعلیهمایون کاتوزیان دربارهی دوران مشروطه است، به بررسی متن خاطرات عینالسلطنه پرداختهایم و گزارههای نقادانهی او را از سال ۱۳۰۰ ه.ق تا کودتای رضاخان (۱۳۳۹ ه.ق) استخراج و دستهبندی کردهایم. این نقدها را در سه دستهی کلّی «نقد وضعیت بهداشتی شهرها و بناهای ایران»، «نقد طرح و وضع شهر» و «نقد طرح و عناصر بناها و معماری ایران» تقسیم کردهایم که هریک خود به زیرمجموعههایی قابل تقسیم هستند. در بخش تحلیلی نشان دادهایم که اکثر این نقدها، چه بهصورت عیان (مانند نقد وضعیت معابر) چه بهصورت پنهانتر (مانند خواست پلان در طرحریزی شهرها و بناها یا استانداردسازی بناها) به خواست همهجانبه و گستردهی «قانونمندی» و «پیشبینیپذیری» در دوران مشروطه گره خوردهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
معماری و مشروطه؛ عینالسلطنه؛ نقد معماری؛ نقد معماری ایران؛ بهداشت و معماری | ||
مراجع | ||
آجودانی، ماشاالله ) ۱۳۸۲(، مشروط هی ایران ، ی تهران: اختران.
آژند، یعقوب ) ۱۳۸۴(، تجدد ادبی در دور ه ی مشروط ، ه تهران: موسس ه ی تحقیقات و توسع هی علوم انسانی.
انصا ف پور، غلامرضا ) ۱۳۶۳(، ایران و ایرانی به تحقیق در صد سفرنام ه ی خارجی مربوط به دوران قاجاری ، ه تهران: زوار.
بانی مسعود، امیر ) ۱۳۸۸(، معماری معاصر ایرا : ن در تکاپوی بین سنّت و مدرنیته، تهران: هنرمعماری قرن.
تکمیل همایون، ناصر ) ۱۳۸۱(، تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران )جلد دوم: دارالخلاف ه ی ناصری(، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی. حبیبی، سیدمحسن، ۱۳۹۲، از شار تا شهر تهران: دانشگاه تهران.
رجبی، پرویز ، ۲۵۳۵، معماری ایران در عصر پهلوی تهران: دانشگاه ملّی ایران.
رشدیهّ، فخرالدین ، ۱۳۷۰، تاریخ مدارس نوین در ایران زندگی نامه ی میرزا حسن رشدیهّ، تهران: هیرمند.
سالور، قهرمان میرزا ) ۱۳۷۶الف(، روزنامه ی خاطرات عین السلطنه )جلد اول(، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
سالور، قهرمان میرزا ) ۱۳۷۶ب(، روزنامه ی خاطرات عین السلطنه )جلد دوم(، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
سالور، قهرمان میرزا ) ۱۳۷۶ج(، روزنامه ی خاطرات عین السلطنه )جلد سوم(، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
سالور، قهرمان میرزا ) ۱۳۷۶ح(، روزنامه ی خاطرات عین السلطنه )جلد هشتم(، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
سالور، قهرمان میرزا ) ۱۳۷۶د(، روزنامه ی خاطرات عین السلطنه )جلد چهارم(، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
سالور، قهرمان میرزا ) ۱۳۷۶ز(، روزنامه ی خاطرات عین السلطنه )جلد هفتم(، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
سالور، قهرمان میرزا ) ۱۳۷۶و(، روزنامه ی خاطرات عین السلطنه )جلد ششم(، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
سالور، قهرمان میرزا ) ۱۳۷۶ه(، روزنامه ی خاطرات عین السلطنه )جلد پنجم(، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
ستاری، جلال ) ۱۳۸۵(، اسطوره ی تهران تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
قبادیان، وحید ) ۱۳۹۳(، معماری در دارالخلافه ی ناصری سنت و تجدد در معماری معاصر تهران، تهران. پشوتن.
کاتوزیان، محمدعلی همایون ) ۱۳۹۴(، اقتصاد سیاسی در ایران از مشروطیت تا پایان سلسله ی پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: مرکز. کاتوزیان، محمدعلی همایون ) ۱۳۹۵الف(، ایران، جامعه ی کوتاه مد ت و ۳ مقاله ی دیگر ترجمه عبدالله کوثری، تهران: نی.
کاتوزیان، محمدعلی همایون ) ۱۳۹۵ب(، تضاد دولت و ملت نظریه ی تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه ی علیرضا طیب، تهران: نی.
کاتوزیان، محمدعلی همایون ) ۱۳۸۵(، اقتصاد سیاسی در ایران تهران: مرکز.
کیانی، مصطفی ) ۱۳۸۳(، معماری پهلوی اوّل دگرگونی اندیشه ها، پیدایش و شکل گیری معماری دوره ی بیست ساله ی معاصر ایران ۱۲۹۹- ۱۳۲۰، تهران: موسسه ی مطالعات تاریخ معاصر ایران.
مختاری طالقانی، اسکندر ) ۱۳۹۰(، میراث معماری مدرن در ایران تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
مروجی، دینا؛ مشهدی زاده، ناصر ) ۱۳۷۱(، گذری بر تاریخ شهرسازی ایران در دوره ی جدید، از نوسازی و به سازی شهرها تا ایجاد شهرهای جدید، مجموعه مقالات کنگره ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران )جلد چهارم(، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
Plan. (n.d.) In Cambridge Dictionary. Retrieved from: http:// dictionary.cambridge.org/dictionary/english/plan, Cited in: 4/12 /2017, 14:39 . Vahdat, Vahid. (2017), Occidentalist Perceptions of European Architecture in Nineteenth-Century Persian Travel Diaries: Travels in Farangi Space. London & New York: Routledge. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 420 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 552 |