سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,504
تعداد مشاهده مقاله124,123,874
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,232,060
جمشیدیها, غلامرضا, شیخی, سینا. (1400). شریعتی و روش دیالکتیک؛ تقلید یا نوآوری. , 11(4), 111-128. doi: 10.22059/jstmt.2021.326505.1469
غلامرضا جمشیدیها; سینا شیخی. "شریعتی و روش دیالکتیک؛ تقلید یا نوآوری". , 11, 4, 1400, 111-128. doi: 10.22059/jstmt.2021.326505.1469
جمشیدیها, غلامرضا, شیخی, سینا. (1400). 'شریعتی و روش دیالکتیک؛ تقلید یا نوآوری', , 11(4), pp. 111-128. doi: 10.22059/jstmt.2021.326505.1469
جمشیدیها, غلامرضا, شیخی, سینا. شریعتی و روش دیالکتیک؛ تقلید یا نوآوری. , 1400; 11(4): 111-128. doi: 10.22059/jstmt.2021.326505.1469

شریعتی و روش دیالکتیک؛ تقلید یا نوآوری

فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان
دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 23، دی 1400، صفحه 111-128    اصل مقاله (461.85 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2021.326505.1469
نویسندگان
غلامرضا جمشیدیها1؛ سینا شیخی* 2
1استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
2دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران
چکیده
روش عمده در فلسفه و علوم انسانی تا اواسط قرن نوزدهم، روش تبیینی علی-معلولی بوده است. با طرح جدید هگل از تاریخ، روش دیالکتیک در علوم انسانی جایگاهی ویژه یافت. هگل با استفاده از بن‌مایه‌های دیالکتیک یونانی که در ساحت اندیشه متوقف می‌شد، دیالکتیک را با تحولاتی در راستای تحلیل تاریخ و وقایع اجتماعی به‌کار برد. مارکس نیز با رویکردی ماتریالیستی، به تحلیل دیالکتیکال تاریخ پرداخت. شریعتی یکی از نخستین کسانی بود که این روش را در ایران مطرح نمود. هدف ما در این مقاله مشخص کردن میزان تقلید و نوآوری شریعتی در مفهوم دیالکتیک است. از همین رو با روشی کتابخانه‌ای، به واکاوی مفهوم دیالکتیک در اندیشه ایشان پرداخته‌ایم. از نظر شریعتی منطق ارسطو ذهنی و انتزاعیست. شریعتی کاربست این روش در عالم اسلام را مانع تحولات و پیشرفت‌های علمی می‌داند. علیرغم تأثیر شریعتی از مارکس در منظومه فکری خود، روش او تفاوت‌های عمده‌ای با دیالکتیک مارکسیستی و هگلی دارد. شریعتی هم با ابتنای دیالکتیک بر آگاهی مخالف است و هم با ابتنای آن بر ماتریالیسم. علاوه بر این او ضرب دوم دیالکتیک را جدا و بیرون از ضرب اول تعریف می‌کند و ضرب سوم را نیز حاصل جمع تز و آنتی‌تز نمی‌داند. در تحلیل شریعتی از تاریخ و انسان، ضرب اول و دوم دیالکتیک، جریان خیر و شر هستند که در تقابل با یکدیگر، تاریخ و انسان را متحول می‌کنند و در نهایت نیز با پیروزی جریان حق این مبارزه به نقطه پایان خویش می‌رسد.
کلیدواژه‌ها
دیالکتیک؛ تضاد؛ تاریخ؛ ماتریالیسم؛ منطق
مراجع

منابع

  • ادواردز، پل (1366). تاریخ مابعدالطبیعه. ترجمۀ شهرام پازوکی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • باسکار، روی (باتومور و همکاران) (1392). فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیستم. ترجمۀ حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.
  • پازوکی، شهرام (1394). مقالۀ حکمت خسروانی و فیثاغورثی از دیدگاه شیخ اشراق. دو فصلنامۀ پژوهش عرفان، 16.
  • شریعتی، علی (1358). دیالکتیک توحیدی. جلد دوم. قم: تشیع.
  • ــــــــــــ (1361الف). اسلام‌شناسی. جلد دوم و جلد سوم. تهران: چاپش.
  • ــــــــــــ (1361ب). ابوذر. تهران: چاپخش.
  • ــــــــــــ (1361ج). ویژگی‌های قرون جدید. تهران: چاپخش.
  • ــــــــــــ (1361د). جهان‌بینی و ایدئولوژی. تهران: چاپخش.
  • ــــــــــــ (1361ه). حسین وارث آدم. تهران: چاپخش.
  • شیخی، سینا (1399). مقالۀ بررسی مفهوم دیالکتیک در اندیشۀ مارکس. دو فصلنامۀ غرب‌شناسی بنیادی، 11()1، صص؟؟؟.
  • طوسی، خواجه نصیر (1389). اساس‌الاقتباس. تهران: دانشگاه تهران.
  • کانت، ایمانوئل (1362). سنجش خرد ناب. ترجمۀ میرشمس‌الدین ادیب سلطانی. ویراست دوم. تهران: امیرکبیر.
  • کرایب، یان (1389). نظریۀ اجتماعی کلاسیک. ترجمۀ شهناز مشمی‎پرست. تهران: آگه.
  • لون، ایرو (باتومور و همکاران) (1392). فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیستم. ترجمۀ حسن چاوشیان. تهران: نی.
  • وود، آلن (1391). کارل مارکس. ترجمۀ شهناز مشمی‌پرست. تهران: ققنوس.
  • هگل، گئورک ویلهلم فردریش (1379). عقل در تاریخ. ترجمۀ حمید عنایت. تهران: شفیعی.
  • هگل، گئورک ویلهلم فردریش (1382). پدیدارشناسی جان. ترجمۀ باقر پرهام. تهران: کندوکاو.
 

  • Marx, K & Engels, F. (1953), Selected Correspondence, Moscow: Foreign Languages Publishing House.
  • Marx, K., & Engels, F. (2010). Marx & Engels Collected Works Vol 20. Lawrence & Wishart.
  • Plato, Halliwell, S., Plato, & Halliwell, S. (1988). Republic 10. Warminster, UK: Aris & Phillips.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 436
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 452


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب