سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,504
تعداد مشاهده مقاله124,124,084
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,232,296
روحانی, زینب سادات, بهرامی احسان, هادی. (1400). مقایسه مفهوم نفس در قرآن با مفهوم روان در روان شناسی. , 11(4), 33-56. doi: 10.22059/jstmt.2021.316751.1434
زینب سادات روحانی; هادی بهرامی احسان. "مقایسه مفهوم نفس در قرآن با مفهوم روان در روان شناسی". , 11, 4, 1400, 33-56. doi: 10.22059/jstmt.2021.316751.1434
روحانی, زینب سادات, بهرامی احسان, هادی. (1400). 'مقایسه مفهوم نفس در قرآن با مفهوم روان در روان شناسی', , 11(4), pp. 33-56. doi: 10.22059/jstmt.2021.316751.1434
روحانی, زینب سادات, بهرامی احسان, هادی. مقایسه مفهوم نفس در قرآن با مفهوم روان در روان شناسی. , 1400; 11(4): 33-56. doi: 10.22059/jstmt.2021.316751.1434

مقایسه مفهوم نفس در قرآن با مفهوم روان در روان شناسی

فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان
دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 23، دی 1400، صفحه 33-56    اصل مقاله (435.26 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2021.316751.1434
نویسندگان
زینب سادات روحانی1؛ هادی بهرامی احسان* 2
1گروه روانشناسی دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران
2گروه روان شناسی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران
چکیده
در منابع روانشناختی با رویکردی اسلامی، غالبا واژه نفس معادل مفهوم روان در نظر گرفته شده و با این تناظر مفهومی تلاش می شود تا برای روانشناسی در چارچوب دینی تاریخی تدارک شود. این مقاله در صدد است تا نشان دهد که میزان قرابت مفهومی این دو واژه تاچه حد است و آیا می توان این دو را معادل سازی کرده و با این نگاه از دانش روانشناسی اسلامی با بهره گیری از علم النفس یاد کرد. روش تحقیق این پژوهش تحلیل متن است. در این بررسی منابع اصیل تفسیری و لغت، تحلیل و با مقایسه آن با روان و تعریف آن در کتاب های مرجع روانشناسی، به تحلیل نسبت نفس و روان پرداخته شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که واژه نفس در قرآن کریم به معنای حقیقت و هویت انسان به کار رفته است و می‌تواند ابعاد مختلف وجودی او را در برگیرد. اصلی‌ترین نقطه تمایز نفس و روان در بعد فراجسمانی نفس است. روان در روان‌‌شناسی در مکاتب مختلف معنایی مادی و دنیایی دارد. اما در نفسی که قرآن معرفی می‌کند بعد فرامادی و فراجسمانی، بسیار پررنگ است. به طور خلاصه می‌توان گفت رابطه نفس و روان عموم و خصوص مطلق است. چرا که نفس همه حقیقت انسان را نشان می‌دهد؛ اما روان به ابعاد محدودی از وجود انسان اشاره دارد. با این توصیف این تناظر مفهومی موجود که نفس را معادل روان در نظر می گیرد، غالبا به تقلیل مفهوم نفس منتهی شده و نتایج آن از شمول کافی برخوردار نیست.
کلیدواژه‌ها
نفس؛ قرآن؛ روان؛ روان شناسی؛ انسان
مراجع
منابع

  1. قرآن کریم
  2. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414 ق). لسان‌العرب. بیروت: دار صادر.
  3. باقری، خسرو و خسروی، زهره (1387). نظریه‌های روان‌شناسی معاصر: به‌سوی سازه‌گرایی واقع‌گرایانه. تهران: علم.
  4. برینگ، ادوین جی (1374). تاریخ علم روان‌شناسی. ترجمۀ سعید شاملو. تهران: رشد.
  5. جوادی آملی، عبدالله (1386). تفسیر انسان به انسان. تهران: اسراء.
  6. ـــــــــــــــــــ (1388). زن در آینۀ جلال و جمال. تهران: اسرار.
  7. ـــــــــــــــــــ (1390). تفسیر تسنیم (17). تهران: اسراء.
  8. ـــــــــــــــــــ (1391). حکمت عبادات. تهران: اسراء.
  9. حاتمی، جواد (1392). دربارۀ علم شناختی. تهران: امیرکبیر.
  10. حاج اسماعیلی، محمدرضا و فقیهی، زهرا (1389). شناخت روح و نفس در قرآن و تأثیر آن‌ها بر شخصیت انسان. اندیشۀ نوین دینی، 32: 133-154.
  11. حاجتی شورکی، سید محمد و نقوی، حسین (1396). تحلیل واژگانی روح، نفس، قلب، فؤاد و صدر در قرآن و بررسی چندگانه یا متحدبودن آن‌ها با تأکید بر دیدگاه‌های علامه طباطبایی، آیت‌الله مصباح یزدی و آیت‌الله جوادی آملی. قرآن شناخت، 19: 37-54.
  12. حقانی زنجانی، حسین (1378). معانی نفس در علم‌النفس از دیدگاه قران. درس‌هایی از مکتب اسلام، 8(39): 33-39.
  13. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1369). مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن. جلد 1. تهران: سمت.
  14. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412 ق). مفردات الفاظ ‌القرآن. بیروت: دارالقلم.
  15. سانتراک، جان (2003). زمینۀ روان‌شناسی. ترجمۀ مهرداد فیروزبخت. تهران: رسا.
  16. شکرکن، حسین، نفیسی، غلامرضا، برادران رفیعی، علی‌محمد، ماهر، فرهاد و غروی، محمد (1372). مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن. جلد دوم. تهران: سمت.
  17. شولتز، دوان پی، شولتز، سیدنی آلن (1384). تاریخ روان‌شناسی نوین. ترجمۀ علی‌اکبر سیف، حسن پاشاشریفی، خدیجه علی‌آبادی، جعفر نجفی‌زند. تهران: دوران.
  18. شولتس، دوآن (1369). روان‌شناسی کمال الگوهای شخصیت سالم. ترجمۀ گیتی خوشدل. تهران: نو.
  19. صبوحی طسوجی، علی (1394). تدبر در قرآن کریم (حزب مفصل سوره‌های انشقاق تا ناس). قم: علی صبوحی تسوجی.
  20. طباطبایی، سید محمدحسین (1417 ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
  21. ــــــــــــــــــــــــــ (1374). ترجمۀ تفسیر المیزان. ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
  22. طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
  23. ــــــــــــــــــــــ (1409 ق). التبیان فی تفسیرالقرآن. بیروت: دار احیاء التراث‌العربی.
  24. عسکری، حسن بن عبدالله (1400 ق). الفروق فی‌اللغة. بیروت: دارالآفاق الجدیده.
  25. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409 ق). کتاب العین. قم: هجرت.
  26. فرقانی، مرتضی، نوری، نجیب‌الله و شیخ شعاعی، علیرضا (1391). نگاهی به روان‌شناسی اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  27. فروید، زیگموند (1388). زندگی علمی من. ترجمۀ علیرضا طهماسب. تهران: بینش نو.
  28. قرشی، علی‌اکبر (1371). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب‌الاسلامیه.
  29. کجباف، محمدباقر (1394). بررسی و نقد نظریۀ انسان‌گرایی مزلو با رویکرد اسلامی. دوفصلنامۀ علمی-تخصصی تحول در علوم انسان، 3(4): 65-86.
  30. لاندین، رابرت ویلیام (1383). نظریه‌ها و نظام‌های روان‌شناسی. ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. تهران: ویرایش.
  31. مصباح یزدی، محمدتقی (1391). پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  32. ــــــــــــــــــــــ (1392). انسان‌سازی در قرآن. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  33. ــــــــــــــــــــــ (1392). انسان‌شناسی در قرآن. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  34. ــــــــــــــــــــــ (1392). آیین پرواز. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  35. ــــــــــــــــــــــ (1392). بهترین‌ها و بدترین‌ها از دیدگاه نهج‌البلاغه. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  36. مصطفوی، حسن (1385). التحقیق فی کلمات القرآن‌الکریم. تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
  37. میزیاک، هنریک و استاوت سکستون، ویرجینیا (1966). تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی. ترجمۀ احمد رضوانی. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
  38. هرگنهان، بی. آر. (1389). تاریخ روان‌شناسی. ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. تهران: ارسباران.
  39. ویس‌کرمی، مهرداد (1393). بررسی تطبیقی آرامش روانی در قرآن و روان‌شناسی. پایان‌نامۀ دکتری. دانشگاه معارف اسلامی.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 2,204
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 859


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب