پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,500 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,088,796 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,191,940 |
تفسیرِ مفهومِ مَشهدْ و بررسیِ سازواره‌ایِ آن با الگویِ شبستانِ نُه گنبد (مطالعه‌ی موردی: مشهد حاجی پیاده بلخ) | ||
| نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی | ||
| دوره 26، شماره 3، آذر 1400، صفحه 31-44 اصل مقاله (1.98 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfaup.2022.316920.672572 | ||
| نویسندگان | ||
| عرفان حیدری* 1؛ حمید رضا انصاری2؛ پرنیان ساعی3 | ||
| 1پژوهشگر دوره دکتری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 2استادیار گروه معماری، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 3دانشجوی کارشناس ارشد معمارى پایدار و طراحى منظر، گروه معمارى منظر، دانشکده پیاچنزا، دانشگاه پلى تکنیک میلان، پیاچنزا، ایتالیا | ||
| چکیده | ||
| مقاله در پی‌شناختِ مفهوم مشهد و بررسی الگوی فرمی آن است. برایِ دستیابی به این شناختْ مصادیقِ مختلف تحلیل گردیده و الگو، مبانی و ریشه‌های هر یک موردِ مطالعه قرار گرفته است. بررسی الگوهایِ فُرمیِ مشهدْ حاکی از دو گونه‌ی، قبه‌ای و شبستان نُه‌بخشی است. بخشِ مطالعه موردیِ پژوهش به‌توصیفِ مشهد حاجی پیاده بَلخ به‌عنوانِ مصداقی با الگو و کارکرد مشابه اختصاص دارد. هدفِ تحقیق، تبیینِ مفهوم مشهد از جنبه‌ی ساختاری-عملکردی و بررسی سازواره‌ایِ آن با الگوی شبستان نُه‌گنبد است؛ که با روشِ تفسیری-تاریخی و مورد‌کاوی در پی پاسخ به سه سؤال است: 1)به لحاظِ عملکردیْ چه مفاهیمی از کاربردِ مشهد قابل بازخوانی است؟ 2)چه سازواره‌ای بین شبستان نُه‌گنبد با مفهوم مشهد و سیرِ تکامل و تداوم آن وجود دارد ؟ 3)به‌عنوانِ یک مطالعه موردی: بنابر تفسیرِ تاریخیِ مشهد حاجی پیاده بلخ، چه سازواره‌ای بین شبستان نُه‌‌گنبدیِ آن با مفهوم مشهد وجود دارد؟ نتایج تحقیق نشان داد که مفهومِ مشهد، الزاماً اشاره‌ای صرف به آرامگاه نیست؛ بلکه می‌تواند واجد صُورتی نمادین و یادمانی هم باشد که در بسیاری از مصادیقْ مُقدم بر جنبه زیارتگاهی آن است. در مواردی مفهومِ مشهد همراه با الگوی شبستان نُه‌گنبد ساختار می‌یابد. همچنین این تحقیق، مشهد حاجی پیاده بلخ را در هر سه دوره‌یِ ساخت و تغییر، دارای هویتی متناظر با مفهوم مشهدْ می‌یابد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مشهد"؛ شَبستانِ‌نُه‌گنبد"؛ مربعِ‌نُه‌بخشی"؛ مسجدِ‌کُوچک‌مقیاس"؛ "؛ حاجی‌پیاده‌بلخ" | ||
| مراجع | ||
|
آتاگاریف، یگن (1385)، مشهد مصریان و دهستان باستان، ترجمه شهروز آق‌اتابای، موسسه فرهنگی و انتشاراتی مختومقلی فراغی، گرگان.
ابن ماجه، محمدبن یزید (1374)، سنن ابن ماجه، دارالفکر، بیروت. ابن‌بطوطه (1370)، سفرنامه ابن‌بطوطه، جلد اول، ترجمه: دکتر محمد علی موحد، آگاه، تهران.
اتینگهاوزن، ریچارد و الک گرابر (1396)، هنر و معماری اسلامی، 650-1250 ، ترجمه یعقوب آژند، سمت، تهران.
اورینتالیس، آرس (1375)، اولین بناهای یادبود اسلامی، اثر، ج: ۱۷، ش ۲۶ و ۲۷، صص ۱۶-۵۹.
بانی مسعود، امیر (1383)، تاریخ معماری غرب (از عهد باستان تا مکتب شیکاگو)، نشر خاک، تهران.
پیرنیا، محمدکریم (1386)، سبک‌شناسی معماری ایران، تدوین غلامحسین معماریان، نشر سروش دانش، تهران.
پیوترووسکی، بوریس (1381)، اورارتو، ترجمه رشید برناک، اندیشه نو، تهران.
تاریخ سیستان (1381)، به کوشش و تصحیح محمدتقی بهار (ملک‌الشعرا)، معین، تهران.
جودکی عزیزی، اسدالله و سیدرسول موسوی‌حاجی، اشکان شهبازی، اسحاق رضازاده (1394)، مسجد شیخی‌ها بنایی ناشناخته در شارستان کهن یزد، پژوهش‌های باستان شناسی ایران، ش 9، صص 195-206
جودکی عزیزی، اسدالله و سیدرسول موسوی‌حاجی، رضا مهرآفرین (1393)، گونه شناسی الگوی چهارصفه در معماری ایرانی و سیر تحول آن، پژوهش‌های معماری اسلامی، ج: ۲، ش ۴، صص۶۴-۸۶.
رهبر، مهدی (90-1389) آتشکده بندیان درگز؛ یک‌بار دیگر، مجله پژوهش های باستان شناسی مدرس، ش 4 و 5، صص 167-177
زارعی، محمد ابراهیم (1391)، معماری در سرزمین‌های اسلامی، دانشگاه بوعلی، همدان. زارعی، محمدابراهیم (1389)، آشنایی با معماری جهان، فن‌آوران، تهران.
صفی‌الدین بلخی، عبدالله بن عمر (1350)، فضائل بلخ، ترجمه عبدالله محمد بن محمد بن حسین حسینی بلخی؛ به تصحیح و تحشیه عبدالحی حبیبی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران.
غلامی، غلامحسین و مجتبی کاویان (1396)، گونه شناسی الگوی چهارصفه در خانه‌های تاریخی ایران، اثر، ش: 77، صص 31-48. کرسول.کی.ای.سی (1393)، گذری بر معماری متقدم مسلمانان، بازنگری جیمز آلن، مترجم: مهدی گلچین عارفی، فرهنگستان هنر، تهران. کیانی، محمدیوسف (1390)، معماری اسلامی ایران، سمت، تهران.
متدین، حشمت‌الله و رضا متدین (1394)، معماری کوشک، کوشک‌های نُه قسمتی در باغ ایرانی، منظر، صص32-39.
معماریان، غلامحسین (1395)، معماری ایرانی، مؤلف، تهران.
مقریزی، تقی‌الدین (1397)، پندها و عبرت‌ها از بناها و آثار تاریخی مصر(ترجمه خطط مقریزی)، ج3 و 4 مترجم پرویز اتابکی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد. میشل، جرج (1380)، معماری جهان اسلام، ترجمه: یعقوب آژند، مولی، تهران.
نوایی، کامبیز و کامبیز حاجی قاسمی (1390)، خشت و خیال(شرح معماری اسلامی ایران)، سروش با همکاری دانشگاه شهید بهشتی، تهران
هیلن‌برند، رابرت (1398)، هنر و معماری اسلامی، ترجمه اردشیر اشراقی، روزنه، تهران.
یوسف، شریف (1982)، تاریخ فن العمارة العراقیة فی مختلف العصور، تحریر: احسان فتحی، وزاره الثقافه و الاعلام، دارلرشید للنشر، سلسله الفنیه، بغداد.
Adle, Chahryar (1994), Reproducing the list established by Bernard O’Kane in “The Mosque” History. Iran and Central Asia, 121
Adle, Chahryar (2011), La mosquée Hâji-Piyâdah/Noh-Gonbadân à Balkh (Afghanistan). Un chef d’oeuvre de Fazl le Barmacide construit en 178-179/794-795. In: Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 155e année, N: 1, pp: 565-625
Al-Radi, Selma, and Charles Moore (1992), Kairouan Conservation Programme, In Architecture for a Changing World, edited by James Steele, Academy Editions, London.
Anisi, Alireza (2007), Early Islamic Architecture in Iran (637-1059) [The university of Edinburgh]. Scotland
Boostani, Arash & Fabio, Fratini & Giulia, Misseri & Luisa, Rovero & Ugo Tonietti (2018), A masterpiece of early Islamic architecture: The Noh-Gonbad Mosque in Balkh, Afghanistan, Journal of Cultural Heritage, V:32, Pp: 248-256
Creswell, K.A.C. (1952), The Muslim architecture of Egypt: Ikhshids and Fatimid. oxford.
Edizioni, Bolis (2016), The nine Domes of the Universe: The ancient Noh Gonbad mosque (the study and conservation of an early islamic Monument at balkh), Copyright: Aga Khan Trust for Culture, Qala Moeen Afzal Khan, Gozargah Street, District 3, Kabul, Afghanistan.
Golombek, Lisa (1969) “Abbasid Mosque at Balkh.” In Oriental Art, Vol: XV, Issue 3, pp: 173-189
Hasan, Perween (1989), Sultanate Mosques and Continuity in Bengal Architecture, Brill, Muqarnas, Vol: 6 (1989), pp: 58-74 Hillenbrand, Robert (1985), 'Abbasid Mosques in Iraq' Rivista degli studi orientali, vol: 59, pp: 175-212
Litvinskii, Boris. A & Picikjan Lagor. A (1994), The Hellenistic Architecture and Art of the Temple of the Oxus, Bulletin of the Asia Institute, New Series, Vol. 8, pp. 47-66
Melikian-Chirvani, Assad (1969), La plus ancienne mosquée de Balkh, Arts asiatiques, vol: 20, pp: 3-19.
O'kane Bernard (2016), The mosque of Egypt, The American university in cairo press. Cairo.
O'kane, Bernard (1987), Timurid Architecture in Khurasan, Mazda Publishers, Costa Mesa, California.
Pugachenkova, Galina. A (1968), Les monuments peu connus de l’architecture médiévale de l’Afghanistan, Afghanistan, vol: XXI/I, p: 17-52.
Saoud, Rabah (2005), Masjid-i-Tarikh at Balkh, Foundation for science technology and civilization, publication ID: 4084, pp:1-6
Schlumberger, Daniel (1959), Surkh Kotal, Antiquity, Vol: 33, Issue, 130, pp. 81-86
Vassallo, Giovanna ventrone (1994), THE AL-FARĀWĪ MOSQUE IN YEMEN. Proceedings of the Seminar for Arabian Studies, July 1993, pp: 209-230
Welch, Anthony & Howard, Crane(1983), The Tughluqs: Master Builders of the Delhi Sultanate, Muqarnas: An Annual on Islamic Art and Architecture I, pp: 123-166.
Williams, Caroline (1985), The Cult of Alid Saints in the Fatimid Monuments of Cairo, Brill, Muqarnas, Vol: 3, pp: 39-60 Yeomans, Richard (2006), The art and architecture of Islamic Cairo, Garnet publishing, Uk.
www.robertnickelsberg.com | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,155 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 447 |
||