تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,112,141 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,215,976 |
پیشنهادی درباره کاربری بقایای معماری مکشوفه در محوطه ساسانی تل قلعه سیف-آباد- کازرون | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 4، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 29، خرداد 1401، صفحه 83-105 اصل مقاله (1.48 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2022.336364.143078 | ||
نویسندگان | ||
یعقوب محمدی فر* 1؛ رضا نوروزی2 | ||
1استاد گروه باستانشناسی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
2دانشجوی دکترای باستانشناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان ایران . | ||
چکیده | ||
محوطه تل قلعه سیفآباد با وسعت تقریبی 160 هکتار، یکی از محوطههای مهم دوره ساسانی است که در غرب دریاچه پریشان، در جنوبغربی شهر کازرون بر روی بستر طبیعی تل پهن شکل گرفته است. به دلیل انتقال خط لوله گاز کازرون- شیراز، در فاصله سالهای 1363 تا 1365، بخش میانی این محوطه به شدت تخریب شد. در نتیجه این آسیبهای ویرانگر، و نمایان شدن مواد فرهنگی، فعالیت سودجویان آثار باستانی در این محوطه آغاز گردید. در سالهای 1393 و 1396 بعد از پیگیریهای متعدد دو فصل کاوش علمی نجات بخشی، در این محوطه انجام شد که حاصل آن کشف یافتههای مهمی از دوره میانه و پایانی ساسانی بود. با توجه به تک دورهای بودن این محوطه، از همان ابتدا کاوش افقی گسترده در دستور کار قرار گرفت. بقایای معماری کاوش شده نشان میدهد که قسمتی از بخش داخلی بنا و تعداد زیادی فضای نسبتاً کوچک مستطیل شکل است که از مصالح سنگ، گچ، خشت و آجر ساخته شده است. دیوار خارجی این بنا از مصالح لاشه سنگ با ملاط گچ، و دیوارهای جداکننده فضاهای داخلی، اغلب از مصالح خشت و در مواردی از آجر و گچ و سنگ ساخته شده است. بر اساس عکسهای هوایی سال 1335، بقایای مجموعه بناهای متعددی در سرتاسر سطح پشتههای طبیعی دیده میشود. با توجه به کاوشهای انجامشده و بررسیهای سطحی، احتمالاً محل کاوش شده بقایای بنای چهارگوشی است به ابعاد تقریبی 75 در 80 متر است و پلان این بنا با وجود اینکه منحصر به فرد است اما شباهتهایی با پلان قلعههای ساسانی دارد و برخلاف قلعـههای نظامی این دوره، و با توجه به یافتـههای درون فـضاهای کاوش شده، کاربری این بنا در ارتباط با فعالیتهای اقتصادی، جمعآوری، فرآوری و توزیع و مدیریت محصولات کشاورزی بخصوص خرما بوده است. بر اساس شواهد موجود باستانشناسی، این بخش از محوطه، بهطور ناگهانی و احتمالاً براثر عوامل طبیعی یا انسانی تخریب و متروکه شده است. به دلیل ترک ناگهانی، شواهد مرتبط با فعالیتهای روزمره اقتصادی در این مکان در جای اصلی خود در فضاهای معماری به جای مانده، که مطالعه آنها به ما کمک میکند تا نوع و نحوه فعالیتهای انجامشده در این بنای دوره ساسانی را درک کنیم. | ||
کلیدواژهها | ||
تل قلعه سیفآباد؛ دوره ساسانی؛ معماری؛ کاربری بنا؛ مدیریت اقتصادی | ||
مراجع | ||
داگلاس، جیمز (1378)، «اهداف و عملیات انگلیسیها در احداث جاده بوشهر شیراز (19-1918 )»، ترجمۀ معصومه ارباب، تاریخ معاصر ایران، سال ،3 شمارۀ12، صص112-93.
رضایی، محمدحسین (1386)، بررسی و شناسایی باستانشناسی دشت مرکزی کازرون، پایاننامه کارشناسی ارشد، علیرضا هژبری نوبری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
سرفراز، علیاکبر،تیموری، محمود ( 1386)، «سازمان فضایی شهر ساسانی بیشاپور»، باغ نظر، شمارۀ هشتم، صص 102-91.
قاسمی، پارسا ، گیزلین، ریکا ، نوروزی، رضا ، رضایی، عزیزالله (1396)، «بازسازی تقسیمات استان ساسانی بیشابور با کشف تعدادی نام جای جدید از گل مهرهای محوطه تل قلعه سیفآباد-کازرون»، پژوهشهای باستانشناسی ایران ، دورۀ 7، شمارۀ 14، صص 101-91.
قاسمی، پارسا (1388)،گزارش بررسی و شناسایی و مستند نگاری بخش مرکزی کازرون، مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان فارس.
گوبل،روبرت (1386)، گل مهرهای تخت سلیمان: جستاری در مهرشناسی اواخر ساسانی، ترجمۀ فرامرز نجد سمیعی،چاپ اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری کشور.
گیرشمن، رومن ( 1379)، بیشاپور، ترجمۀ اصغر کریمی، جلد اول، چاپ اول، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور،
نوروزی، رضا، 1388،گزارش بررسی و شناسایی شهرستان کازرون، آرشیو پژوهشکده باستانشناسی.
نــوروزی، رضــا، قاســمی، پارســا ،و رضایی، عزیزالله (1393)، گــزارش مقدماتی فصــل اول کاوش در محوطــهی ساســانی تــل قلعــهی ســیفآباد کازرون-فــارس، آرشیو پژوهشـکده باستانشناسی.
نــوروزی، رضــا، قاســمی، پارســا و رضایــی، عزیــزالله (1394)، گــزارش فصــل اول کاوش در محوطــهی ساســانی تــل قلعــهی ســیفآباد کازرون- فــارس، چهاردهمیــن گردهمایـی سـالانه باستانشناسی ایـران، بهکوشـش: حمیـده چوبـک، تهران: پژوهشـکده باستانشناسی.
نــوروزی، رضــا، قاســمی، پارســا (1396)، گــزارش فصــل دوم کاوش در محوطــۀ ساســانی تــل قلعــۀ ســیفآباد کازرون- فــارس، آرشیو پژوهشـکده باستانشناسی.
واندنبرگ، لویی(1381)، قلعه پوسکان کازرون، ترجمۀ شیرین بنی احمد،چاپ اول، تهران، کازرونیه.
واندنبرگ، لویی( 1348)، باستانشناسی ایران باستان، ترجمۀ عیسی بهنام، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران.
هالیر، اولریش (1354)، دژ آتشگاه و چهارطاق نخلک، گزارشهای باستانشناسی ایران، هیئت باستانشناسان آلمانی، ترجمۀ
سروش حبیبی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
Al-Jahwari, N., Kennet, D., Priestman, S., & Sauer, E. 2018, :”Fulayj: A Late Sasanian fort on the Arabian coast”, Antiquity, 92(363), 724-741. Al-Kassar, A. 1979, “Tell Abū Š‘af”, Sumer (A Journal of Archaeology & History in Arab World), 469–471. Askari Chaverdi ,A , Cereti C., 2013,”Preliminary notes on two small groups of Sasanian bullae recently discovered in Fārs”, in D. Tokhtasev et P. Luria, Commentationes Iranicae. Vladimiro f. Aaron Livschits nonagenario donum natalicium. St. Petersburg, 182-190. Barfi, C. Amiri, M. Malekzadeh, S. and Daryaee, T. 2013,” A Concise Report on Some Newly Found Sasanian Sites in Kāzerūn”, e-Sasanika, Archaeology http://www.sasanika.org/wp-content/uploads/e-sas-arch. Daryaee, T. 2016, On the Explanation of Chess and Backgammon = Abar Wizārišn ī Čatrang ud Nihišn Nēw-Ardaxšīr(Ancient Iran Series).UCI Jordan Center for Persian Studies. Douglas, J ., 1999, "British goals and operations in the construction of Bushehr-Shiraz road (1918-19)", translated by M. Arbab, Tarikhe Moasere Iran, Volume 3, Number 12, 93-112. ]In Persian[. Frye, R. N., 1973, Sasanian Remains from Qasr-i Abu Nast. Seals, Sealings, and Coins, Cambridge, Harvard University Press. Ghasemi, P., 2009, Report on the study, identification and documentation of the central part of Kazerun, Documentation Center of the General Directorate of Cultural Heritage, Tourism and Handicrafts of Fars Province. ]In Persian[. Ghasemi, P. Noruzi, R. Gyselen, R. Mashkour, M. Rezaei, A., 2020, “Tol-e Qaleh Seyfābād (TQS), a Major Provincial Centre of the Sasanian Period in Bišābuhr Province, Fars, Iran: Preliminary Excavation Report”, Ancient Near Eastern Studies 57, 259-297. Ghasemi, P., Gizlin, R., Nowruzi, R., Rezaei, A., 2017, "Reconstruction of the divisions of Sassanid province of Bishabour based on the discovery of some new toponyms from the administrative bullae of tol-e Qale Seyfabad (TQS), Kazerun,Fars. ", Pajuheshhaye Bastanshenasi Iran (Journal Iranian Archaeological Research of Iran), Volume 7, No. 14, 91-101. ]In Persian[. Ghirshman, R., 2000, Bishapour, Translator: A. Karimi, Volume One, First Edition, Tehran, Cultural Heritage Research Institute. ]In Persian[. Goebbels, R., 2007, The bullae of Takht-e Soleiman: An Inquiry into Late Sassanid Mehrology, Translated by Faramarz Najd Samiei, First Edition, Tehran, Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization. ]In Persian]. Hallier, U.,1975, Dej-e Atashgah va Chahartaqi -e Nakhlak, Archaeological Reports of Iran, Expedition of German Archaeologists, Translated by S. Habibi, Tehran, Bongah-e Tarjome o Nashr-e Ketab. ]In Persian[. Khosrowzadeh, A. Norouzi,A. Habibi,H., 202 ,“A Newly Discovered Administrative Center of the Late Sasanian Empire: Tappe Bardnakoon, Farsan, Iran”.Near Eastern archaeology, 83 (4), 222-233. Norouzi, R., 2009, Survey and identification report of Kazerun city, Archive of Archaeological Research Institute. ]In Persian[. Norouzi, R., Ghasemi, P., 2017, Report of the second season of excavation in the Sassanian site of Tol-e Qale Seyfabad in Kazerun-Fars, Tehran,ICAR.]In Persian[. Norouzi, R., Ghasemi, P and Rezaei, A ., 2015, The report of the first season of excavation at the Sassanian site of Tol-e Qale Seyfabad, Tehran, ICAR. ]In Persian[. Norouzi, R., Ghasemi, P., and Rezaei, A., 2014, Preliminary report of the first season of excavation of the Sassanian site of Tol-e Qale Seyfabad, Tehran,ICAR. ]In Persian[. Rezaei, M. H ., 2007, Archaeological Survey and Identification of Central Plain of Kazerun, M.Sc. Thesis, Alireza H. N., Tarbiat Modares University, Faculty of Literature and Humanities. ]In Persian[. Sarfaraz, A. A., Teymouri, M., 2007, "Space Organization of the Sassanid city of Bishapour", Bagh-e Nazar, No. 8, 91-102. ]In Persian[. Sauer, E. W., 2013, Persia's imperial power in late antiquity: The Great Wall of Gorgan and frontier landscapes of Sasanian Iran. Oxbow Books. Vanden berge, L.,1970, Archeology of Ancient Iran, Translated by I. Behnam, Second Edition, Tehran, University of Tehran. ]In Persian[ Vanden berge, L (2002), Qale Puskan, Kazerun, Translator: S. Bani Ahmad, First Edition, Tehran, Kazerunieh. ]In Persian[ Vanden Berghe, L.,1990, ”La découverte d’un château-fort du début de l’époque islamique à Pūskān (Irān) : Survivance d’éléments architecturaux sassanides”. Iranica Antiqua, IV,1-85 Whitcomb, D. 1985, Before the Roses and Nightingales: Excavations at Qasr-i Abu Nasr, Old Šīrāz. New York, Metro- politan Museum of Art. Winlock, H. E., Walter Hauser, and Joseph M. Upton., 1934, “The Persian Expedition 1933–1934.” Bulletin of The Metropolitan Museum of Art 29, no. 12, 3–22. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 481 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 586 |