تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,500 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,088,577 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,191,555 |
ارزیابی آسیبپذیری پارک ملی گلستان در جهت توسعة پایدار با استفاده از مدل DPSIR | ||
نشریه محیط زیست طبیعی | ||
دوره 75، شماره 1، خرداد 1401، صفحه 22-37 اصل مقاله (755.39 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jne.2022.333125.2323 | ||
نویسندگان | ||
بیتا باهری؛ سولماز دشتی* | ||
گروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران | ||
چکیده | ||
مناطق حفاظتشده بهعنوان ابزاری مهم جهت حفظ تمامیت زیستگاه و تنوع گونه در نظر گرفته شده است و احداث این مناطق به معنای رها کردن آنها به حال خود نیست، بلکه اعمال مدیریتی مستمر و کارآمد برای رسیدن به اهداف تعیین شده می باشد. اثرات ناشی از تهدیدها، مناطق حفاظتشده را آسیب پذیر می کند. بنابراین بررسی و ارزیابی تهدیدات در در این مناطق جهت ارائه راهکارهای مدیریتی ضروری می باشد. ارزیابی و آسیب پذیری جهت تدوین سیاست های مدیریت یکپارچه برای تصمیم گیران در جهت اولویت بندی فعالیت ها و بهبود آسیب پذیری مهم است. پارک ملی گلستان یکی از ارزشمندترین و بی نظیرترین مناطق تحت مدیریت و حفاظت نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان به شمار می رود و دارای ارزش های بی شمار طبیعی، جنگل های سرسبز و بکر و گونه های متنوع گیاهی و جانوری می باشد. این پژوهش یک مطالعه توصیفی-تحلیلی با هدف ارزیابی آسیب پذیری پارک ملی گلستان با تلفیق مدل DPSIR و روش نوین ارزیابی آسیب پذیری، بهمنظور ارائه راهکارهای مدیریتی است. در این روش ابتدا با استفاده از مدلDPSIR ، نیرو محرکه، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ، تهدیدها و ارزش های منطقه و ارتباط بین آنها بررسی و ارزیابی شدند. درنهایت، راهبردهایی در قالب پاسخهای احتمالی به هر یک از مؤلفه های مدل DPSIRارائه گردید. 5 نیروی محرکه اصلی با عنوان توسعة جمعیت، توسعة گردشگری، توسعة راه ها، چرای بی رویه دام، توسعة سکونتگاه ها و عدم مدیریت منسجم برای منطقه شناسایی و به تبع آنها فشارها، وضعیت و اثرات منطقه مشخص و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در پارک ملی گلستان بیشترین اثرات تهدیدهای منطقه بر ارزش های اکولوژیک از جمله از بین رفتن حیوانات، گیاهان، زیستگاه حیاتوحش و کاهش تنوعزیستی می باشند و از لحاظ آسیبپذیری، شکار غیرمجاز جانوران و آتش سوزی بیشترین آسیب را به منطقه وارد می کنند. در پایان راهبردهای مدیریتی برای مواجهه با عوامل تهدیدکننده ارائه گردید. | ||
کلیدواژهها | ||
مدل DPSIR؛ ارزیابی آسیبذیری؛ تهدیدها؛ ارزشها؛ پارک ملی گلستان | ||
مراجع | ||
Adger, W.N., Brooks, N., Bentham, G., Agnew, M., Eriksen, S., Adger, W., Brooks, N.N., Kelly, M., Bentham, G., 2004. 'New indicators of vulnerability and adaptive capacity'. Akhani, H., 1999. Studies on the flora and vegetation of the Golestan National Park, NE Iran. III. Three new species, one new subspecies and fifteen new records for Iran.' Edinburgh Journal of Botany 56, 1-31. Amirkhani, M., Mesdaghi, M., Diamati Tilaji, G.A., 2006. An investigation on ecological characteristics of Agropyron cristatum in Golestan National Park. Pajouhesh and Sazandegi 71, 81-88. (In Persian) Blouchi Rahimi, L., Malekmohammadi, B., 2013. Vulnerability Assessment of Wetland Ecosystems Based on their Ecological and Hydrological Values. Journal of Environmental Sciences 11, 56-57. (In Persian) Dashti, S., Changizi, M., 2017. Study of Persian Gulf ecosystem with emphasis on mangrove forests and coral reefs and the impact of marginal countries on it using the index In Fourth National Conference on Energy, Environment, Agriculture and Sustainable Architecture pp: 4-5. (In Persian) Faramarzi, H., Hosseini S.M., Pourqasemi H.R., Farnaqi M., 2018. Assessing the role of the Asian highway on Golestan National Park fires in the GIS environment (In Persian)' Gholami, N., and Mansour Misdaghi M., 2012. An investigati on of spatial pattern of woody plants in shrublands of Golestan National Park ', Iranian Range and Desert Research 18. (In Persian) Gitay, H., Finlayson C.M., Davidson N., 2011. A framework for assessing the vulnerability of wetlands to climate change. In.: Ramsar Convention Secretariat. pp. 1-2. Harandi, M., Tabash M.R., Dariush Karimi D., 2020. Legal-Environmental Survey of Bamu National Park from Destruction and Rape. Animal Environment Quarterly 12, 34-42. (in Persian) Hou, K., Li X., Zhang J., 2015. 'GIS analysis of changes in ecological vulnerability using a SPCA model in the Loess plateau of Northern Shaanxi, China', International journal of Environmental Research and Public Health 12, 305-429. Ismaili, Z.,2012. 'Arasbaran protected area assessment using by threats, opportunities, strengths and weaknesses(SWOT), Journal of Environmental Management and Planing. 13, 59-60. Jahani, F., Malekmohammade B., Zebardast L., Adele F., 2015. Investigate the Potential and Application of Ecosystem Services as Ecological Indicators in the DPSIR Model (Case Study: Choghakhor Wetland). Environmental Research 5, 19-20. (In Persian) Jahanishakib, F., Malekmohamadi B., Yusefi E., Alipour M., 2017. 'Developing management strategies using a new method for vulnerability assessment of wetland ecosystems (Case study: Choghakhor wetland). Quarterly Journal of Environmental Science and Technology 19, 77-91. (In Persian) Jahdi, R., and Arabi M., 2020. Modeling of fire paths in forest-grassland ecotones in Golestan National Park. Geography and Environmental HHazard 9, 25-42. (In Persian) Karimi, S. , Keikha A.A., Ahmadpour M., Moradi M., 2014. Investigating the threatening factors of national parks (case study of Golestan national park). In The second national conference on environmental hazards in Zagros. (In Persian) Khatibi, A., Danehkar A., Pourebrahim Sh., Vahid M., 2015. 'Introduction of DPSIR Model and Its Applicable in Environmental decision making. Humans and the Environment 13, 65-79. (In Persian) Hassan Zadeh Kiabi, B., Zehzad B., Farhang Daershori B., 1994. Golestan National park' (Department of Environment). pp. 28-30. (In Persian). Leylian, M. R., Amirkhani A., Ansari M., Bemanian M R., 2010. Investigating the perceptions of residents in Golestan National Park, Iran', Asian Social Science 6, 64. Malek Hosseini, S. F., Dashti S., 2017. Assessment and ranking of environmental risks of Dena Protected Area using Analytic Hierarchy Process (AHP). Journal of Natural Environment 70, 49-50. Khosravi Mashizi, A., 2017. Ecosystem Services A New Criteria for Assessing Ecosystem Capacity and Land Management. In The Second National Conference on New Approaches to Land Management in Iran. (In Persian) Mohammadzadeh, Z., Sabzqabai Gh., Dashti S.. 2016. 'Identifying and investigating the pressures and threats of the protection zones of Golestan National Park. In National Conference on New Research and Educational Findings in Iranian Civil Engineering, Urban Architecture and Environment. Mohseni, F., Sabzeqabaee Gh. R., Dashti S., 2018. The Effectiveness of Special Protected Management for Sustainable Development (Case Study: Dez, Shimbar, Karai)', Geography and environmental sustainability 8, 99-111. Nandy, S., Singh C.D.K.K., Das K.K., Kingma N.C., Kushwaha S.P.S., 2015. 'Environmental vulnerability assessment of eco-development zone of Great himalayan National Park, himachal Pradesh, India', Ecological Indicators 57, 82-95. Nematollahi, Sh., Fakheran S., Soffianian A., Purmanafi S., 2016. Environmental Vulnerability Assessment in Abassabad Protected Area in the Face of Human Impact and Natural Disturbances. Animal Environment Quarterly 8, 1-8. (In Persian) Ness, B., Anderberg S., Olsson L., 2010. Structuring problems in sustainability science: The multi-level DPSIR framework. Geoforum 41, 79-88. Nikandish, A., Dashti S., Sabzghabaee Gh., 2018. Environmental hazards assessment of Karkheh National Park and Protected Area based on TOPSIS method. Spatial analysis of Environmental Hazards 5, 55-72. (In presian) Robati, M., Ghazanchaei E., winter 2019. 'Socioeconomic and Environmental Situation Analysis of Mazandaran Province with Conceptual Model Approach DPSIR ', Humans and the Environment 50, 81-100. (In Persian) Rounsevell, M.D.A., Dawson T.P., Harrison P.A., 2010. A conceptual framework to assess the effects of environmental change on ecosystem services. Biodiversity and Conservation 19, 28-42. Schrevel, A., Kumar R., 2010. The Livelihoods concept integrated into the DPSIR analytical tool. In.: Alterra [etc.]. Stratford, Ch.J., Acreman M.C., Gwyn Rees H., 2011. A simple method for assessing the vulnerability of wetland ecosystem services. Hydrological Sciences Journal 56, 485-500. Van Dam, R.A., Mapalo A., Peiying L., Finlayson C.M., Watkins D., 2002. Vulnerability assessment of two major wetlands in the Asia-Pacific region to climate change and sea level rise 1, Research Institute. 150 p. Wang, X. D., Zhong X.H., Liu S.Z., Liu J.G., Wang Z.Y., Li M.H. 2008. Regional assessment of environmental vulnerability in the Tibetan Plateau: Development and application of a new method. Journal of Arid Environments 72, 29-39. Zebardast, L., Yavare A., Salehi E., Makhdoum M., 2012. Using Landscape Ecological Metrics to Investigate Impacts of Road on Structural Changes in Golestan National Park During 1987 to 2010 , Environmental Research 2, 11-20 (In Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 515 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 416 |